Tíminn - 28.07.1938, Side 3

TÍMINN
123
Fögnuður yfir
Þaö er útlit fyrir að yfirstand-
andi ár verði fjárhagslega erfitt
fyrir þjóðina. Sökum aflaleysis
og markaðsvandræða undan-
farinna ára, er nú tilfinnanleg-
ur skortur erlends gjaldeyris
og þar sem fiskaflinn brást
einnig í vetur og verð á síldar-
lýsi, ull og fleirum útflutnings-
vörum hefir stórfallið seinustu
mánuðina, eru allar horfur fyr-
ir, að þessir örðugleikar fari
vaxandi. Ef við þetta bætist svo
einnig lítill síldarafli, má búast
við meiri örðugleikum á næst-
unni en þjóðin hefir vanizt um
langt skeið.
Það mætti ætla, að slík tíð-
indi væru mönnum annað en
fagnaðarefni. Svo mun líka
vera yfirleitt. En til eru þó
nokkrar undantekningar og úr
tveimur áttum hefir mátt
kenna verulegrar gleði yfir
þeim örðugleikum, sem nú virð-
ast í nánd.
í blöðum iieildsalanna hefir
undanfarna daga verið auð-
velt að finna niðurbældan fögn-
uð yfir hinum vaxandi örðug-
leikum. Þessi mikla eyðslustétt,
sem notið hefir ranglátra
gróðamöguleika, hyggst að nota
fjárhagsvandræðin til að skapa
tortryggni og andúð gegn ríkis-
stjórninni, með því að kenna
henni um allt, sem miður fer.
að leysa það. Sannleikurinn er
sá, að ef þetta mál hefði verið
vel undirbúið, þá er fyrirtækið
að flestra dómi svo glæsilegt, að
ekki ætti að valda neinum örð-
ugleikum að afla fjár til þess.
Þó hefir borgarstjóra tekizt að
halda þannig á málinu, að enn
fæst ekkert lán. Hefir Pétri Hall
dórssyni komið í koll óheilla-
spár og níð flokksblaða hans
um fjárhag landsins.
Það er sama hvar gripið er
niður, hvort heldur talað er um
eyðslu, innflutningshöft, gjald-
eyrisvandræði eða lántökur.
Hvert orð, hver setning íhalds-
blaðanna, sem rituð er til árás-
ar á núverandi stjórn, verður
aðeins til að minna á óheilla-
afskipti þeirra sjálfra af þess-
um málum.
skilyrðislaust að sinna vinnu
sinni. Og ég álít að hver slíkur
maður sem lætur sjá sig undir á-
hrifum áfengis, eigi tafarlaust
að missa réttindi til þessa náms
og starfs. Þetta er ekki sama og
að nemendur eigi að vera æfi-
langir bindindismenn, heldur
hitt, að ríkið hafi ekki með þá
að gera á þessum vettvangi, ef
þeir láta eitthvað af vitsmunum
sínum í sambandi við áfengis-
nautn. Meðan ekki eru gerðar
sömu kröfur við aðra skóla, geta
vínhneigðu mennirnir enn um
stund freistaö gæfunnar annars-
staðar.
Tvær ástæður eru til þess aö
viðskiptaháskólinn má ekki fyrst
um sinn verða venjuleg háskóla-
deild. Það er ekki heppilegt að
heimta beinlínis að allir nem-
endur hafi stúdentspróf, því að
reynslan sýnir að margir af fær-
ustu viðskiptaforkólfum landsins
og þeir sem aðalflokkar landsins
beita og hafa beitt fyrir sig í
milliríkjasamningum, hafa ekki
stúdentsmenntun. Eg nefni úr
Framsóknarflokknum menn eins
og Jón Árnason og Vilhjálm Þór,
úi' Sjálfstæðisflokknum Jóhann
Jósefsson og Richard Thors og
úr Alþýðuflokknum menn eins
og Jón heitinn Baldvinsson og
Finn Jónsson. Enn er óséð
hversu hægt er að tryggja slík-
um mönnum inngang í slíkan
skóla, þar sem þeir hafa á unga
aldri meira af meðfæddum hæfi-
leikum heldur en skólaþjálfun.
eríiðleikunum
Heildsalarnir gera sér vonir um
að erfiðleikarnir geti orðið und-
irstaða þeirrar rógsherferðar,
sem hjálpi þeim til valda.
Öllu meira er þó fögnuðurinn
áberandi í málgögnum kom-
múnista og hinna svonefndu
Héðinsmanna. Það er viður-
kennd reynsla að kommúnism-
inn getur ekki þrifizt, nema á
krepputímum. Vegna erfiðra
kringumstæðna eru verkamenn
þá móttækilegastir fyrir bylt-
ingar- og mannhaturskenning-
ar kommúnismans. Á slíkum
tímum reyna kommúnistar líka
að láta mest á sér bera með æs-
ingafundum, sendinefndum til
bæjarstjórna og ráðherra, hóp-
göngum og öðrum þvilíkum að-
feröum og látum, sem velcja á
þeim athygli og koma ýmsum
auðtrúa mönnum til að halda
að þeir séu raunverulega að
vinna fyrir verkalýðinn af ein-
lægni. En reynslan af slíku
framferði kommúnista hefir
hvarvetna orðið sú, að þeir
hafa engu áorkað verkalýðnum
til gagns, enda ekki til þess ætl-
azt. En hinsvegar hafa þeir með
þessu framferði skapað hinn á-
kjósanlegasta jarðveg fyrir fas-
ismann, þar sem leiðtogum hans
hefir þar gefizt tilefni til þess
að sýna þá hættu, sem af kom-
múnismanum stafaöi. Er það
engan veginn of mikið sagt, að
kommúnistar hafi raunverulega
með slíkum æsingum og upp-
þotsstarfi átt meginþátt í sigri
fasismans, þar sem hann hefir
komizt til valda.
Það er auðséð, að kommún-
istar hugsa sér gott til glóðar-
innar næsta haust og vetur.
Blað þeirra skrifar orðið í sama
tón og á árunum 1931—34, þegar
ólæti þeirra voru sem mest. —
Sendinefndir þeirra eru þegar
komnar á stúfana og með haust-
inu eiga æsingafundirnir og
kröfugöngurnar að byrja.
Kommúnistar munu telja sér
trú um góðan árangur af þessum
vinnubrögðum. Heildsalarnir
vonast líka eftir betri uppskeru
af rógi sínum, ef erfiðleikarnir
vaxa. Báðir treysta þeir á, að
örðugleikarnir muni lama mót-
En svo mikið er víst, að ríkið hef-
ir ekki efni á að neita slíkum
mönnum um tækifæri til að fá
þá beztu almennu æfingu, sem
völ er á í landinu, vegna þeirra
starfs.
Hitt atriðið er sjálf kennslan
í viðskiptaháskólanum. Hennar
vegna þarf að fá fjölmarga af
hinum allra færustu mönnum
sem völ er á í höfuöborginni til
að kenna. Eg nefni dómara í
hæstarétti, prófessora viö há-
skólann, tungumálakennara við
aðra skóla, starfsmenn úr utan-
ríkisdeildinni o. s. frv. Háskólinn
starfar aðeins með föstum
mönnum, og viðskiptaháskólinn
getur ekki gert alla að dósent-
um og prófessorum, sem þar
eiga að starfa. Þvert á móti er
ætlazt til að hinir færustu menn
í landinu, 1 hverri grein, geri það
af þegnskap við landið, að kenna
sín fræði við þessa stofnun fyrir
venjuleg tímakennaralaun. Þó
verður ekki komizt hjá að hafa
einn fastan mann við þessa
stofnun. Ekki svo mjög til að
kenna, heldur til að tryggja það
skipulag og reyna að kenna hin-
um ungu mönnum að vinna á
skipulegan hátt. Ríkisstjórnin
mun hafa í þessu skyni samið
um forstöðuna næsta vetur við
einn af kennurum menntaskól-
ans, Steinþór Sigurðsson stærð-
fræöikennara. Hann hefir sýnt í
starfi við báða menntaskólana
álitlega hæfileika til að vinna
með ungum mönnum að margs-
stöðukraft og dómgreind þjóðar-
innar.
Reynslan mun sýna, að spekú-
lantarnir og húsbændur komm-
únista í Moskva eru að þessu
leyti jafn fáfróðir um skapgerð
þjóðarinnar og að örðugleikun-
um verður ekki mætt með upp-
gjöf og vonleysi. Þjóðin hefir á
umliðnum öldum sigrazt á meiri
erfiðleikum, þó kringumstæð-
urnar væri örðugri, og sá hluti
hennar verður enn miklu stærri,
sem er fús til að fórna miklu
fyrir sjálfstæðið og frelsið, en
hinir, sem í blindni munu
fylgja handleiðslu heildsalanna
og kommúnista.
Fögnuður þeirra yfir erfið-
leikunum mun því ekki haldast
lengi.
Fjármálavízka
Morgunblaðsmanna
Morgunbl.-mennirnir skamm-
ast mjög hatramlega út af þvi,
að Framsóknarblöðin skuli bera
saman fjármálastjórn Sjálf-
stæðisflokksins, meðan Jón Þor-
láksson var fjármálaráðherra, og
fjármálastjórn Framsóknar-
flokksins, eftir að þeir tóku við
völdum í landinu. Þeir víta það
alveg sérstaklega, að nafn Jóns
Þorlákssonar skuli dregið inn í
þessar deilur. En hverjir hafa
gert það? Eru það ekki einmitt
Morgunblaðsmennirnir, sem
aldrei geta svo á fjármál
minnst, að þeir ekki þurfi að
hampa nafni Jóns Þorlákssonar,
og það engu síður eftir andlát
hans. Það er því alveg á ábyrgð
Morgunblaðsmanna, ef af hljót-
ast leiðindi, aö nafn framliðins
merkismanns verður blandað í
harðvítugar dægurdeilur um
fjármálin.
En skýringin liggur nærri.
Sjálfstæðismenn treysta sér
ekki til að benda á neinn mann
úr sínum flokki, sem hefir
nokkurn snefil af fjármálaviti,
og verða þess vegna að flagga
með nafni framliðins manns.
Þeir mega þess vegna sjálfum
sér um kenna, þó andstæðingar
þeirra bregði upp myndum af
fjármálaafrekum Sjálfstæðis-
manna, líka á meðan Jón Þor-
konar hagnýtum störfum og í-
þróttum. Þegar hann kemur ofan
af öræfum í byrjun september,
úr landmælingum herforingja-
ráðsins, mun hann byrja að und-
irbúa vetrarstarfið. En væntan-
legir nemendur geta á meðan
gefið sig fram við rektora beggja
menntaskólanna, sem eru kunn-
ugir þessum ráðagerðum.
Eg álít nauðsynlegt að þjóðin
öll viti um þá tilraun sem hér á
að gera um vandasamt framtíð-
armálefni. Hér er lagt inn á nýja
leið. Það á að taka mjög tak-
markaða tölu ungra manna eftir
ströngu úrvali um hæfileika,
dugnað og reglusemi. Þessir
menn eiga að fá mjög hagnýta
kennslu, með miklu frelsi en
hörðum aga um hegðun og
manndáð. Það á að vera erfitt að
komast inn í skólann og erfitt að
komast gegnum hann. Og að
loknu námi blasa ekki við sendi-
herrastöður með glitrandi ein-
kennisbúninga og sífelldu veizlu-
lífi. í stað þess hyllir aðeins und-
ir starf undir ótilteknum kring-
umstæðum fyrir duglega, reglu-
menn, því aö það er alltaf skort-
emnn, því að það er alltaf skort-
ur á slíkum mönnum. Og ef ís-
land á að ná sínu fulla frelsi og
þjóðin að geta verið frjáls um
allar ókomnar aldir, þá þarf hún
að eiga sem flesta slíka borgara
og starfsmenn til verka bæði
heima og erlendis. Ég tel það
eitt af hinum góðu veðramerkj-
um um framtíð landsins, að leið-
láksson var fjármálaráðherra,
sem verða flokknum til leið-
inda.
Sjálfstæðismenn gorta mjög
af fjármálaafrekum flokksins á
árunum 1924—1927, þegar þeir
fóru einir með völd. En þeim
láist jafnan að geta þess, að á
þessum árum hækkuðu þeir
krónuna um 35%, með þeim af-
leiðingum, að árið 1925, sem var
veltiár til lands og sjávar, var
gert að hallæri með ótímabærri
og fávíslegri krónuhækkun.
Fjölda mörg stærstu atvinnu-
fyrirtæki landsins náðu sér
aldrei eftir það áfall, sem þau
biðu við krónuhækkunina 1925.
Sum gáfust upp þegar í stað, en
önnur biðu svo varanlegan
hnekki, að þau hafa verið að
tærast upp æ síðan, og það þrátt
fyrri góðærin næstu á eftir
fram að árinu 1930. Ættu Sjálf-
stæðismenn að vera minnugir
þessarar fjármálaspeki sinnar,
því engu mega þeir frekar um
kenna, að þeir misstu völdin
1927, sjálfum sér til hrellingar,
en þjóðinni til gagns og bless-
unar, þar sem í kjölfar þess-
arar stjórnarbreytingar fór
glæsilegasta framfaratímabilið
í stjórnmálasögu íslenzku þjóð-
arinnar.
Sjálfstæðismenn ættu að gera
það upp sín á milli, fyrir hverja
gengishækkunin var gerð 1927.
Heildsalar, kaupmenn og launa-
menn græddu á henni, en fram-
leiðendur til lands og sjávar
töpuðu, svo enn sjást þess
greinileg merki hvar sem litið
er. **
Nýtt! l\ýtt!
Júgursmyrsl
Jiígiirsmyrsl verja að spenarnir særist við mjólkunina
séu þau notuð daglega, og lækna á stuttum tíma
sár og bólgu utan á júgrinu.
*
Júgursmyrsl eru mjög drjúg í notkun, því að þau
eru mjög efnarík og halda sér stöðugt eins.
Við hverjar mjaltir nægir á einum fingurgómi.
Dós með 750 grömmum endist, með venjulegri, dag-
legri notkun, handa 5 kúm í ca. 2 mánuði.
Júgursmyrsl eru algjörlega lyktar- og bragðlaus.
Þau geta ekki þránað eins og tólg eða aðrar lélegar
og óviðeigandi áburðarfitur.
Reynslan hefir sýnt, að notkun tólgar við mjaltir
á kúm með spenasár, getur orsakað alvarlega
júgursjúkdóma (húðbólgu o. s. frv.).
Júgursmyrsl gera mjólkina tiltölulega gerlasnauða,
séu þau notuð við mjaltirnar, andstætt við það, ef
mjólkað er með höndum vættum í mjólk, smurt
með tólg o. s. frv.
Notið daglega Júgursmyrsl, þá fáið þið heil-
næma, gerlasnauða mjólk.
Veikist kýr alvarlega í júgri, þá farið tafarlaust til
dýralæknis. Einnig hann mun ráðleggja ykkur að
nota daglega hin ágætu Júgursmyrsl frá Efua-
gerðinnl SJÖFN á Aknreyri.
Júgnrsmyrsl fást hjá kaupfélögum.
Trúlofunar-
hringa
Birgðir í Reykjavík hjá
Samband ísl. samvinnuíélaga
smíðar Jón Dalmannsson gull-
smiður, Vitastíg 20, Reykjavík.
Bími 4563. — Reykjavík.
Sími 1080.
Tímamenn.
Gjalddagi Timans var 1. júní.
Munið að greiða blaðið við
fyrsta tækifæri.
Útsölumenn og innheimtumenn.
Gerið skil til innheimtu blaðs-
ins í Reykjavík sem allra fyrst.
Allir Framsóknarmenn eru
Tímamenn. Allir Tímamenn
lesa, kaupa og borga Tímann.
HAVNEMOLLEN
Kaupmannahðfn
mælir með sínu alviðurkennda RtTGMJÖLI OG H V E IT I
Meiri vörugæði ófáanleg
SXS. skiptir eingðngu við okkur.
Á loðnan að færast yfír
landið?
Fyrir nokkru birtist I Alþ.bl.
grein, sem var undirrituð af
Vilmundi Jónssyni landltekni og
snérist um héraðsskólamál
Vestfirðinga, en var að efni til
nálega eingöngu tilraun að af-
saka framkomu Ásgeirs Ás-
geirssonar gagnvart Reykjanes-
skóla. Allur þessi langi kafli
er að efni og formi til lítið ætt-
armót við hinn undirritaða
höfund, en minnir sterklega á
þm. Vestur-ísfirðinga. Aftur
eru tveir kaflar í greininni,
sem ótvírætt sverja sig í ætt til
landlæknis. Það eru eftirmælin
um Jón Auðunn og nokkur vel
valin orð um Aðalstein skóla-
stjóra á Reykjanesi.
andi menn úr öilum aðalflokkum
þingsins hafa sameinazt um að
styðja þessa nýjung, sem er svo
nátengd þeim vonum sem fylla
brjóst allra þjóðrækinna manna,
sem unna landi sinu og geta ekki
hugsað til annars en að þjóðin
geti annast öll sín málefni, þrátt
fyrir mannfæö og einangrun,
eins og forfeður okkur gerðu á
þeim tíma, sem kallaður er gull-
öld landsins. J. J.
Skýringin á þessu fyrirbrigði
er ekki sérlega torveld. Ef litið
er litið eitt til baka í sögu
starfseminnar, til að skýra dul-
arfull fyrirbrigði í Reykjavik,
þá voru hér tveir vinir, hátt-
settir andans menn, eins og
landlæknir og fræðslumála-
stjóri. Þeir höfðu það fyrir sið
að fara úr líkama sínum, og
ferðast þannig, oft til fjarlægra
landa. Eitt sinn komu þeir sér
saman um að dvelja um stund-
arsakir hvor í annars líkama og
gerðu það. Á yfirborðinu vejttu
menn þessum skiptum litla
eftirtekt, en nánustu vanda-
menn þeirra fundu muninn,
hversu hin aðkomna sál fór sína
vegi og gerði hinn framandi
líkama sér undirgefinn. Sagan
getur endurtekið sig. Eftir um-
ræddri grein að dærna hefir sál
fræðslumálastjórans farið í
líkama landlæknis og skrifaö
þar hina loðmollukenndu og
innihaldslausu vörn fyrir Ásgeir
Ásgeirsson, meðan hin klára -og
skýra sál landlæknis hafðist
ekki að í hinni nýju tjaldbúð í
fræðslumálaskrifstofunni. En
þó að þetta megi teljast til-
heyra dularfullum fyrirbrigð-
um, þá er það ekki með öllu sak-
laust fyrirbæri, ef loðnan á nú
að fá stórlega aukna farvegi til
að dreifast út um landið, á
vegum manns eins og Vilmund-
ar landlæknis.
Nokkuð af þessari dularfullu
ritsmíð eru hugleiðingar um
það, hvað einstakir menn kosti
í framleiðslu og um mismun-
andi verðgildi manna. Ég ýti öll-
um þeim bollaleggingum til
hliðar og rifja aftur upp hina
sorglegu sögu um hin linu tök
Vilmundar og Haralds Guð-
mundssonar til eflingar Reykja-
nesi.
Framsóknarmaðurinn Aðal-
steinn Eiríksson fær þá hug-
mynd að gera í Reykjanesi fyr-
irmyndar barnaskóla og héraðs-
skóla. Hann vinnur að þessu
með álíka dugnaði og sr. Sig-
tryggur fyrir Núp, og hann fær
stuðning eldri og yngri manna
við Djúp, manna úr öllum þrem
flokkum þings og þjóðar. En
þessi byrjun að héraðsskóla
hafði enga réttarvernd, fékk
örlítinn styrk til kennslu, ekk-
ert til bygginga. Aðalsteinn
leitar til Vilmundar landlæknis
um hjálp, um aðstöðu til að fá
skólann gerðan að héraðsskóla.
Þessa aðstöðu létum við Jón
Auðunn hann fá, óbeðið, en af
áhuga fyrir málinu. Hann tók
fagnandi hjálp okkar, og hefir
aldrei dregið dul á að við veitt-
um honum það brautargengi,
sem hann vildi fá. Landlæknir
fór elcki þessa beinu leið, held-
/