Tíminn - 09.09.1938, Blaðsíða 4

148
TlMINN
þess vegna verður sú vara ávalt
framleidd fyrir heimsmarkað-
inn, án tillits til þess, hvað
rætt er og ritað um þessi mál.
Verðið á silfurrefaskinnum
hefir fallið allmikið síðastliðin
4 ár eða frá um 150 kr norskar
meðalverð 1934 í 103 kr. norsk-
ar meðalverð 1938. Árið 1931
var verð á silfurrefaskinnum þó
lítið eitt hærra en nú, eða um
106 kr. norskar.
En silfurrefaskinn hafa ekki
verið ein um að lækka á heims-
markaðinum, önnur skinnvara
hefir líka stórlækkað, t. d.
sauðagærur, og ullin hefir lækk-
að um allt að því helming frá
árinu 1937. Enginn minnist þó
á, að hætta sauðfjárræktinni af
þeim ástæðum.
Grávara fellur og stígur eft-
ir verðlagi á heimsmarkaðinum
eins og öll önnur vara. Framboð
og eftirspurn skapar verðlagið á
hverjum tíma. Þegar verðið er
lágt, þá hætta þeir framleið-
endur, sem hafa dýrasta fram-
leiðsluna. Hinir halda áfram
með hagnaði og fá sérstakan
hagnað þegar verðið hækkar
aftur.
Meðalverð á silfurrefaskinn-
um á heimsmarkaðinum er nú,
eins og ég áður hefi tekið
fram, um kr. 103 norskar, eða
tæpar 115 kr. íslenzkar. Síðast-
liðið ár var mjög lítið drepið af
silfurrefum hér á landi og flest
dýrin sem drepin voru, höfðu
fengið dauðadóm við merkingu
síðastliðið haust. Af þessum lé-
legu skinnum sendi ég nokkur á
uppboð Hudsen’s Bay Co. Lond-
on. Meðalverðið á þessum lélegu
skinnum reyndist um 90 kr. og
þegar þetta verð fékkst fyrir al-
lélegasta úrkastið, sem til er hér
á landi, er ekki ósennilegt, að
meðalverð á öllum silfurrefa-
hvolpaskinnum síðastliðið haust
hefði komizt upp í kring um
kr. 150 ísl., ef tekinn hefði verið
feldur af þeim öllum.
Það sem við þurfum að gera,
er að vanda lífdýravalið, og þeir
sem byrja á loðdýrarækt eiga
aðeins að kaupa góð og ljós dýr.
Þá þarf ekki að kvíða fyrir
framtíðinni. Ennfremur verðum
við ávalt að vanda fóðrun og
hirðingu eins og frekast er
unnt.
Það sem fyrir okkur liggur,
er því, að nota hin ágætu skil-
yrði fyrir loðdýrarækt, sem
sennilega hvergi eru eins góð og
á voru landi þegar á allt er lit-
má draga eftirfarandi ályktanir:
1. Upphitun Reykjavíkur með
raforku, borgar sig, miðað við
núverandi kolaeyðslu.
2. Feikilega mikil raforka
verður afgangs, sem nota má til
stóriðnaðar, sem þarf mikið og
mjög ódýrt rafmagn. Kemur þar
til greina framleiðsla á tilbúnum
áburði, sementsgerð, aluminium-
vinnsla, klæðagerð o. s. frv. Þetta
verður að teljast stórkostlega
mikil meðmæli með því, að taka
upphitun með raforku fram yfir
aðrar aðferðir.
3. Með rafhitun tryggjum vér
oss það, að geta notað þær fram-
farir, sem verða um upphitun
með rafmagni, en lítilla eða
engra framfara að vænta um
upphitun með laugavatni.
Ég hefi nú valið þann kost, að
reikna dæmið út frá byggingu
nýrrar stöðvar við írufoss og
Kistufoss. En það eru líka til
aðrar leiðir, sem þarf vitaskuld
að bera saman, áður en 1 virkjun
yrði ráðizt. T. d. mætti hugsa
sér að halda áfram að fullvirkja
Ljósafoss-stöðina og byrja síðan
á írufoss-Kistufoss-stöðinni, eða
annari stöð, sem tiltækilegt
þætti að reisa við Sog. Mætti
þannig framkvæma virkjunina
stig af stigi á segjum 5—10 ár-
um Mundi það vitaskuld auð-
-- ---—^ —^ —-,
Lykillinn
að hagkvæmum viðskiptum
í Reykjavík
er að fara fyrst í
ið, nota þau til fullnustu til
gagns fyrir einstaklingana og
þjóðina í heild.
Leíðrétting
Til frekari upplýsingar um
kjötverð í Noregi samanborið
við kjötverðið hér, skal tekið
fram eftirfarandi:
1. Kjötverðið, sem nefnt er í
greininni, er á þeim tíma, sem
verðlag er hæst í Noregi. Á
haustin er það ætíð lægra.
2. f Noregi kemur verð allrar
skepnunnar fram f kjötverðinu,
því skinn og innmatur er tek-
inn í sláturhúsa- og sölukostn-
að. Ritstj.
Bjarni í Hólmi
(Frh. af 1. síSu.J
urinn í Vestur-Skaftafellssýslu,
sem keypti og fékk þangað vöru-
bíl, sem hann notaði þar til
flutninga. Þá var Bjarni, eins og
oftar, mikið umtalaður maður.
Honum tókst það einnig vel, og
sýndi hann þar með reynslunni,
að bílarnir áttu fullt erindi í
Skaftafellssýsluna.
Árið 1936 setti Bjarni upp
frystihús í Hólmi, af eigin ram-
leik og án þess að fá nokkurs-
staðar styrk. Bjarni þurfti eng-
an sérfræðing í frystivélum, til
að koma frystihúsinu upp. Hann
gerði það allt sjálfur, hann gerði
og meira, hann smíðaði mikið af
„spirölum" frystihússins.
í sambandi við frystihús þetta,
fór fram, á síðastliðnu hausti,
sauðfjárslátrun í Hólmi. Bjarni
frysti kjötið jafnóðum, um 200
skrokka á sólarhring, sem síðan
voru fluttir frosnir til Reykja-
víkur, um 300 km. leið. Það tókst
vel.
Nú í sumar var Bjarní að vinna
að því að stækka rafmagnsstöð
sína í Hólmi stórlega. Hann var
nýbúinn að Ijúka því verki. —
Einnig var hann að stækka
frystihúsið, þannig að hann gæti
fryst þar að minnsta kosti 600
skrokka á sólarhring. Frystivél-
arnar og efni í „spiralana" var
hann búinn að flytja austur að
Hólmi. Allt átti að vera fullbúið
um miðjan þennan mánuð. Því
miður entist honum ekki aldur
til þess. Einnig var Bjarni með
margar rafmagnsstöðvar í und-
irbúningi, sem hann ætlaði aö
koma upp í haust. Þar er því
skarð fyrir skildi, þar sem hann
er allt í einu fallinn frá.
Bjarni var framúrskarandi at-
hafnamaður. Hann vann oft 16
til 18 klukkustundir á sólarhring,
heima og heiman, þó einkum
þegar hann var að setja upp raf-
magnsstöðvarnar. Þá vinnu sína
kallaði hann „dagsverk“ og tók
velda allar f járútveganir og ef til
vill gera oss þannig kleift að
framkvæma virkjunina á auð-
veldari hátt en með því að
byggja allt í einu lagi.
Það er vafalaust, aö mikið
auðveldara er að fá lán til jafn-
vel 14 miljóna rafstöðvar, ef
hægt er að sýna fram á að hún
beri sig, heldur en til hitaveitu,
sem hefir ýmsa óþekkta „fak-
tora“ inni að halda Um rafstöð
þarf enginn vafi eða áhætta að
vera. Um byggingu þeirra er
fengin mjög mikil reynsla. Fjár-
málamönnum eru slík fyrirtæki
svo kunn, að ef hæfir menn eru
látnir gera áætlanirnar, geta
þeir treyst því nokkurnvegin að
útkoman verði nokkuð lík því,
sem áætlunin var. Við þetta
bætist það, að Sogið er jafn
framúrskarandi vel fallið til
virkjunar, sem það er. Ég tel það
vafalítið, að t. d. í Svíþjóð sé
mikið auðveldara að fá fé til raf-
virkjunar en til hitaveitu, vegna
þess, að rafmagnsiðnaðurinn þar
í landi mundi fá mikið að gera
við að framleiða vélar og efni í
slíka rafstöð. Sænsk framleiðslu-
fyrirtæki hafa sennilega ekki
eins mikið áhuga fyrir að fram-
leiða efni til hitaveitu, ef þau
þá geta framleitt það alltsaman
í þar í landi. Það hefir sýnt sig, að
aldrei meir en 10 kr. fyrir „dags-
verkið“.
Bjarni var hvers manns hug-
ljúfi. Hann var hjálpfús og greið
vikinn með afbrigðum. Hann var
félagslyndur og frjálslyndur í
skoðunum. Hann hefir um fleiri
ár og var til síðasta dags, for-
maður í Framsóknarfélagi Vest-
ur-Skaftfellinga. Hann átti
einnig sæti í miðstjórn Fram-
sóknarflokksins.
Saga íslands mun lengi minn-
ast Bjarna í Hólmi. Hann var
mikilmenni og göfugmenni.
Eg átti því láni að fagna að
vera vinur Bjarna í Hólmi og það
frá barnæsku. Það var ómetan-
legur styrkur, að eiga hann fyrir
vin. Hann var vinafastur, sannur
og einlægur. Eg veit, að vináttu-
bönd okkar slitna ekki, þó hann
sé nú farinn til æðri heima.
Bjarni í Hólmi, hví ertu far-
inn? Hvers vegna varstu hrifinn
frá okkur svona fljótt? Við von-
uðum að mega njóta krafta
þinna vel og lengi ennþá. Hin
æðri, voldugu máttar- og stjórn-
arvöld eru hér að verki. Þó okk-
ur, sem skammt sjáum og eig-
um erfitt með að skilja ör-
lögin, virðist, að mikið hafir
þú átt óunnið hér, þá segir okkur
hugur um, að þú hafir verið tek-
inn frá okkur til að framkvæma
miklu æðri og fullkomnari störf,
í hinum miklu huliðsheimum. —
Við vitum, að hin æðsta stjórn er
rétt og þess vegna sættum við
okkur við þá hina miklu breyt-
ingu.
Bjarni í Hómi, minning þín
lifir minning, sem sól um sumar
hvílir yfir.
Helgi Lárusson.
Hann hóf st fyrir áskap-
aðan manndóm
Þótt Bjarni á Hólmi hafi um
mörg ár veriö þjóðkunnur mað-
ur, þá skortir vísast á, að allur
almenningur geri sér þess grein,
hvílikur afreksmaður er til
moldar hniginn, nú þegar hann
fellur frá á léttasta skeiði ald-
urs síns.
Hann er fæddur og upp alinn
í einni afskekktustu byggð
landsins. Hann nýtur engrar
skólamenntunar. Hann hefst
fyrir áskapaðan manndóm og
snilligáfu í fremstu röð í einni
vandasömustu tæknigrein hins
nýja tíma. Samhliða er hann
fyrirmyndarbóndi í byggöarlagi
sínu, sem á erfiðum árum
stjórnar uppgangsbúi, en jafn-
framt einn helzti forgöngu-
maður í félagsmálum héraðsins
og frjór í tillögum um hagi
landsins í heild.
Svo var hann óvenjulega vel
Ljósafossstöðin ætlar að veröa
lyftistöng iðnaðar hér á landi,
þótt í smáum stíl sé enn. Virkjun
50 þúsund hestafla í viðbót í
Soginu, mundi skapa hér mögu-
leika fyrir nýja framtíðarat-
vinnuvegi, sem fáa hefir ennþá
dreymt um. Hver einasti athug-
ull útlendingur, sem hingað
kemur, rekur strax augun í hina
verðmætu vatnsorku vora. Vér
eigum ekki að vera blindir fyrir
gildi hennar. Þetta er ekki sagt
til að draga á neinn hátt úr hinu
geysilega verðmæti, sem vér eig-
um í hinum heitu uppsprettum
vorum, en allt verður að mælast
á skynseminnar mælikvarða. Þó
að heitt vatn sé framúrskarandi
til notkunar, fyrst og fremst á
þeim stað þar sem það kemur
upp, þá er ekki endilega sagt, að
raforka sé ekki betri, þegar um
það er að ræða, að flytja orkuna
til langar leiðir.
Ég vii að lokum ítreka það,
sem ég hefi sagt hér að framan,
að það á aö gera nákvæmar
áætlanir um alla þá möguleika,
sem fyrir hendi eru um hitun
Reykjavíkur. Annað er ekki
frambærilegt.
Reykjavíkurbær má ekki \ið
því að stíga fleiri víxlspor í þessu
stórmáli,
Sigurður' Jónasson.
af guði gerður, að heita mátti
að honum yrði aldrei ráðafátt.
Er rétt að segja frá því hér, að
engum nákunnugum kemur til
hugar, að furðuverkið á Mýr-
dalssandi, þegar sandköfnum
togaranum var siglt til hafs,
hefði nokkurntíma átt sér stað,
ef hugkvæmni og snilligáfu
Bjarna á Hólmi hefði ekki not-
ið við.
Eru þau, sem betur fer, mörg
afrekin, sem unnin hafa verið,
af íslenzkum heimalningum,
mörg setningin og ljóðlínan,
sem eftir þeim hefir verið höfð
á undanfarinni tíð.
Trúin á landið fer vaxandi
með hverju ári, að sama skapi
og þekkingunni á náttúrufari
þess og auðlegð, og tækninni
við að gera sér þessi miklu gæði
undirgefin.
En þó verður manni bjartast
fyrir augum, þegar maður hug-
leiðir hversu mikill manndóm-
ur og snilli mörgum góðum
dreng með þjóðinni hefir verið
í blóð borið.
Og Bjarni í Hólmi verður einn
þeirra, sem slíka birtu ber inn
í framtíðarviðhorf kynslóðanna,
hvarvetna þar sem sagan af
honum verður sögð. Og hún
verður sögð — sögð vel, og
sögð lengi. G. M.
Bændaíörin
(Framhald af 1. síðu.)
nætti. Rétt áður en samsætinu
lauk, stóð Einar Árnason al-
þingismaður á Eyrarlandi upp
og skýrði frá því, að sessunaut-
ur sinn, ein sunnlenzka konan,
Arnheiður Böðvarsdóttir, hefði
spurt sig að því, hvort ekki
myndi vera hægt aö fá að skoða
kvennaskólann á Laugalandi.
Bauðst hann til þess að fara
með þeim, konum eða öðrum,
sem þangaö vildu fara, en vegna
þess að þetta væri krókur, yrðu
sennilega þeir sömu að sleppa
því að fara fram að Saurbæ i
heimboð, sem Búnaðarfélag
Saurbæj arhrepps hafði gert
gestunum. Var þetta boð Einars
þakkað af konunum. Stein-
grímur búnaðarmálastjóri not-
aði tækifærið til að biðja þær
konur, sem hugsuðu til ferðar
með Einari, að hitta sig síðar
um kvöldið, til að vita hvað
margar konur ætluðu sér að
fara. Þá var þetta kveðið:
Stæltur er hann Steingrímur
og stór hefur ’ann völdin.
Heimtar ’ann allar húsfreyjur
að hitta sig á kvöldin.
í Gróðrarstöðinni
á Akureyri.
Eftir ágæta gistingu og vær-
an svefn, byrjuðu gestirnir á
því að fara suður í Gróðrarstöð
og skoða hana undir leiðsögu
Ólafs Jónssonar. Reyndu gest-
irnir að njóta sem bezt þessa
stutta tíma, sem þeir höfðu til
að skoða þennan undurfagra
stað í höfuðstað Norðurlands,
sem hvergi er hægt að fá að sjá
líkan hér á Suðurlandi. Gróðr-
arstöðin á Akureyri, trjágarð-
urinn þar, og Slúttnes við Mý-
vatn eru þeir staðir, sem við
Sunnlendingar höfum ekkert til
samanburðar hér sunnanlands,
og er bezt að játa það hrein-
skilnislega. Á Akureyri er það
mannshöndin og náttúran til
samans, en í Slútnesi er það
náttúran ein, sem skákar Suð-
urlandi.
Ólafur Jónsson skýrði margt
fyrir ferðafólkinu í ágætri
ræðu, sem hann hélt í
gróðrarstöðinni. Reynirinn taldi
hann að hefði þroskazt þar
bezt, þar næst lævirkjatréð, þá
björk og sízt rauðgreni. Þeim
sem hefðu hug á að gróður-
setja tré sjálfir lieima ráðlagði
hann það að planta þétt, því
Reykjavik. Sími 1249.
Ni&ursuðuverksmiðja,
ReykJhús.
alltaf mætti gresja síðarmeir.
Það heyrðist mér á máli manna
þarna í gróðrarstöðinni á Ak-
ureyri og í skrúðgarðinum þar,
að einkis óskuðu menn sér
fremur, en þeir ættu ofurlítið
brot af þessari fegurð og gagni
heima á býlunum sínum. Gest-
irnir voru hrifnir og sælir þessa
góðu morgunstund. Og illa er
ég svikinn, ef hvergi lifnar vísir,
sem verður að stóru tré hér á
Suðurlandi, eftir þessa dag-
stund, sem við dvöldum á Akur-
eyri. Þá var gott að hafa kon-
urnar með; þeim er bezt trú-
andi til þess að rækta það fagra.
Framhald.
„Niðurskurður“
(Frh. af 1. síOu.)
nefna framlagið til nýbýla, sem
er 155 þús. kr., óafturkræfa
byggingarstyrkinn, sem er 125
þús. kr„ framlagið til búfjár-
ræktar, sem er 60 þús. kr„ aukin
framlög til skógræktar, meiri-
háttar framræslu, fyrirhleðslna
á vatnasvæðum, ný framlög til
klaksjóðs, loðdýraræktar, rann-
sóknardeildar landbúnaðarins
o. fl. Þá er á fjárlögum næsta
árs um 600 þús. kr. kostnaður
vegna mæðiveikinnar, og er um
% hlutar þeirrar fjárhæðar
Símnefni: Sláturfélag.
Bjúgnagerð,
Frystlhás.
Fjárhrútar
eru nokkrir til sölu, eins og
vant er, á fjárbúinu á Rangá
næsta haust.
Rangá 20. ágúst 1938.
Björn Hallsson.
eingöngu varið til stuðnings
bændum. Þá er einnig 250 þús.
kr. framlag til kreppulánasjóðs,
sem ekki var stofnaður 1932.
Landbúnaðurinn fær þess
vegna margfalt meiri opinber
framlög nú en hann fékk 1932.
Bændur vita líka, að þessi
rógskrif um „niðurskurð“ á
framlögum til landbúnaðarins
birtast ekki í íhaldsblööunum
vegna þess, að þau séu sann-
leikanum samkvæm eða íhaldið
beri mál landbúnaðarins fyrir
brjósti. Þau eru einn liðurinn í
hinu nazistisku vinnubrögðum
heildsalanna, að lofa öllum
stéttum gulli og grænum skóg-
um meðan þeir eru að komast
til valda. En ef því marki yrði
náð, myndu efndirnar verða
aðrar og þá fyrst myndi verða
hægt að tala um niðurskurð á
framlögum til landbúnaðarins.
Ritstjóri Gísli Guðmundsson.
PRENTSMIÐJAN EDDA H.F.
Framleiðir og selur 1 heildsölu og smásölu: Niðursoðið kjöt
og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og allskonar áskurð á brauð,
mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávalt nýreykt, viðurkennt fyrlr gseði. Frosið kjöt
allskonar, fryst og geymt í vélfrystihúsi, eftir fyllstu nútíma-
kröfum.
Ostar og smjör frá itfjólfeurbúi Flóamanna.
Verðskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar um
allt land.