Tíminn - 09.09.1938, Blaðsíða 2

146
TÍMINN
og settu yfir þennan skóla mann,
sem bæði var vel gefinn, vel
menntur og að lífsskoðun fylgj-
andi viðreisn hina fátækari
stétta, þá lét Alþýðuflokkurinn
og leiðtogar hans sér fátt um
finnast. Skólans var nálega
aldrei getið í blaði flokksins og
hvorki H. V. eða aðrir af leið-
togum flokksins sýndu nokkurn
skilning á því, að með þvl að
hlynna að þessum skóla, og vekja
samhug og skilning á starfi hans,
var hinum fátækari stéttum í
bænum veittur stuðningur í
menningarbaráttu sinni, sem
engin efnalítil stétt getur án
verið.
Að einu leyti sýndi H. V.
viðleitni í rétta átt fram yfir
marga af samherjum sínum.
Hann var með allmörgum Fram-
raun, sem gerð var kring um
1920 til að bæta verzlunarkjör al-
mennings í bænum með kaupfé-
lagsskap. Sú tilraun misheppn-
aðist án þess að honum eða öðr-
um sem beitt höfðu sér fyrir fé-
lagsstofnuninni, væri um að
kenna. Eftir þann árekstur lagði
H. V. árar í bát með að lyfta
verkamönnum með andlegri
vakningu eða alhliða átökum.
Kaupkröfurnar, verkföll og
vinnustöðvanir með ofbeldi, þeg-
ar því var að skipta, urðu eftir
þetta nálega það eina, sem hon-
um sjálfum var hugstætt til við-
réttingar öreigunum í landinu. Á
þennan hátt varð H. V. þrátt
fyrir sína góðu hagfræðismennt-
un einn af aðalhöfundum
dýrtíðarinnar í kaupstöðum og
kauptúnum landsins, samhliða
forkólfum íhaldsins, sem hækkað
hafa lönd og lóðir, hús og vöru,
þangað til að núverandi áfanga
er náð, þar sem mikill hluti ís-
lenzkrar framleiðslu er svo dýr
að þjóðin er ekki samkeppnisfær
við nábúa sína, sem minna hafa
lagt stund á að auka dýrtíðina
í sinum löndum.
VI.
Ástand verklýðshreyflngar-
innar nú sem stendur ber að
mörgu leyti merki þess, að H.
V. og margir af samherjum
hans hafa byggt félagsmála-
húsið á sandi. Við kosningarnar
1937 fylgdi þriðji hver verka-
maður stefnu sem lýtur valdi
harðstjórnar í framandi stór-
veidí. Og sá hluti verkamanna-
stéttarinnaT, sem stóð á þjóð-
legum grundvelli, hefir skipzt í
tvo hluta, sem berast á bana-
spjótum með mikilli hörku.
Þessi raunalega niðurstaða af
tuttugu ára starfi kemur af þvi
að H. V. hefir nálega allan tím-
ann, sem hann hefir unnið að
verklýðshreyfingunni, unnið að
því að safna liði saman með
fjárhagslegum lausatökum, en
lagt litla stund á andlegu hlið-
ina á viðreisnarstarfi vinnandi
manna. Hirðuleysið og stuðn-
ingsleysið við Ingimarsskólann
er að því leyti táknrænt. Val
H. V. á mönnum til vandasamra
starfa, er á sömu leið. Út frá
kaupgjaldsbaráttunni, þar sem
allir eru taldir jafnir, hvort sem
þeir vinna vel eða illa, svíkjast
um eða gera verk sitt með trú-
mennsku, virðist H. V. hafa
komizt á vélræna skoðun um
mátt manna til andlegra starfa
og forustu í félagsmálum. Á
þann hátt hefir hann safnað
um sig sveit manna, eins og
Jóni Sigurðssyni erindreka,
Þorsteini Péturssyni, Guðm. Ó.
Guðmundssyni, Óskari í Hafn-
arfirði, Kristíníusi Arndal o. s.
frv. Sú staðreynd, að nokkuð af
þessum mönnum hefir nú í bili
yfirgefið hann, sannar enn-
fremur hve litla dómgreind sá
maður hefir, sem setur þvílíkt
lið til vandasamra mannvirð-
inga, þar með talinn erindrekst-
ur erlendis.
Sagan um Þorstein Pétursson
og hina nýju vegsemd hans í
Dagsbrún bregður ljósi yfir
þennan höfuðágalla í dóm-
greind H. V. Hann hefir tekið
Þ. P. ungan í þjónustu sína við
olíuverzlunina, en eftir nokkra
stund sannast á hann ýmiskon-
ar reiðuleysi, þar á meðal kom
að lokum, að fé, sem hann gætti
vantaði í sjóðinn. Var hann þá
sviftur starfi, sem vonlegt var.
Tók hann síðan að hneigjast að
kommúnisma, var af þeim á-
stæðum, sem líka mátti telja
eðlilegt, rekinn úr Alþýðu-
flokknum. En í vetur, þegar H.
V. vildi gjarnan taka aftur að
sér formennsku í Dagsbrún, og
gerir í því skyni bandalag við
kommúnista í félaginu, þá geng-
ur hann inn á að mæla með því
að einn af dyggustu starfs-
mönnum Dagsbrúnar, sem lengi
hafði unnið að fjárgæzlu fyrir
Hann bar ekki ábyrgð á verk-
félagið, yrði felldur frá starfi
sínu og í hans stað kosinn forn-
kunningi hans, Þorsteinn Pét-
ursson. Sú staðreynd, að Þ. P.
hafði ekki gætt betur starfa
síns en raun varð á, hefði átt
að vera nægileg sönnun þess, að
hann ætti ekki að vera settur
til að varðveita þá sjóði eyrar-
vinnumannanna, sem þeir
draga saman með sjálfsfórn og
miklum erfiðleikum. Dagsbrún-
armönnum ofbauð svo þessi
blindni, að þeir settu upp nýjan
lista með sínum gamla trúnað-
armanni. En svo mikil deyfð og
óáran er í félaginu út af svift-
ingum H. V. um þessar mund-
ir, að Þ. P. sigraði, en með litlum
meirihluta.
Það er enginn vafi á, að
kommúnistar hafa heimtað Þ.
P. í þessa trúnaðarstöðu, til
þess að óvirða Dagsbrún og Al-
þýðuflokkinn, en alveg sérstak-
lega í því skyni, að sýna vald
sitt yfir „olíukónginum“, sem
þeir höfðu lengi látið verða fyr-
ir hörðum dómum. Að H. V.
gekk inn á þessa kröfu, án þess
að kommúnistar hafi raunveru-
lega nokkra aðstöðu til að
beygja hann opinberlega enn
sem komið er, sýnir eingöngu
alveg óskiljanlega vöntun í
dómgreind hans við að fást við
vandamál með lýðræðisaðferö-
um, þar sem hver maður verður
að geta gefið frambærilega
skýringu á því hversu þeir fara
með trúnaðarvald fyrir aðra
menn.
Skýringin á þessu litla atviki
er um leið skýring á veikleika
verklýðssamtakanna. Við liðs-
drátt verkamanna 1 undangeng-
in tuttugu ár, hefir verið lögð
allt of einhliða áherZla á einn
þátt, hinn peningalega, kaup-
ið mælt í krónum. Andstæðing-
ar verkamanna hafa síðan auk-
íð dýrtíðina jöfnum höndum við
kaupið, svo að hin raunverulega
fátækt breytist ekki svo að
nokkru verulegu nemi, alira
sízt, þegar litið er á hið vaxandi
atvinnuleysi, sem dýrtíðin skap-
ar. En ef lyfta á fátækri, sundr-
andi og niðurbeygðri stétt til á-
hrifa, valda, og sjálfsforræðis,
þá er meir en helmingur starfs-
ins andleg ræktun, með vaxandi
kröfum ekki aðeins um þekk-
ingu heldur alveg sér 1 lagi um
manngildi. Það er fljótgert að
safna liði með háværum lof-
orðum um skjótan fjárhagsleg-
an ágóða. En það er erfitt að
halda slíku liði saman með
hagnaðarvoninni einni, þegar
foringjarnir þujrfa að leiða slík-
ar sveitir yfir vegleysur og eyði-
merkur í áttina til hins fjar-
læga en fyrirheitna lands.
VII.
Sú meinloka um mannleg
málefni, sem kom H. V. til að
safna um sig liðsmönnum sem
voru honum ósamboðnir bæði
um náttúrlega greind og mennt-
un, varð verkamannahreyfing-
unni til óhappa á annan hátt.
Þegar H. V. dró sig um stund í
hlé frá stjórn Dagsbrúnar, réði
hann þvi að þar var settur í
formannssess maður, sem skorti
nokkurnveginn allt sem leiðtogi
í slíku félagi þarf að hafa. All-
ir bjuggust við að hann gæti
ekki sagt eða gert neitt nema
að hafa fyrst spurt húsbónda
sinn í o^íuverzluninni til ráða.
En þessi augljósa vanmáttartil-
finning kom viðvaningnum til
að taka stórar ákvarðanir þegar
H. V. var ekki í bænum, til þess
að allir gætu séð, að hann væri
fullkomlega fær um að vinna
þau stjórnarstörf, sem honum
höfðu verið falin. Gasstöðvar-
verkfallið nafntogaða var ein af
þessum tilraunum skjólstæð-
ings H. V., þar sem hann vildi
sanna hæfileika sína til forustu.
Almennt var skuldinni fyrir
þetta bjánalega tiltæki skellt á
H. V., en það var alveg rangt.
fallinu, nema meö því að hafa
valið Dagsbrún svo óhæfan
leiðtoga, sem raun bar þá vitni
um. Það er stutt skref frá því
að velja óhæfa menn til vanda-
samra aðgerða og að vera móti
hæfum mönnum til að vinna
verk, sem þeir gera betur en
aðrir. H. V. var trúr aðalstefnu
sinni í þessu efni. Hann hefir
ekki eingöngu reist og endur-
reist Þorstein Pétursson og
marga menn af hans tægi til
mannaforráða, heldur hefir
hann með mikilli kostgæfni
flæmt úr áhrifastöðu í flokkn-
um menn, sem lengi höfðu unn-
ið þar með trú og dyggð og í
þeim hópi eru ekki fáir af
þekktustu mönnum í verka-
mannahreyfingunni. Til þess að
verða útlægur ger á því þingi,
þurfti ekki annað til sakar að
vinna, en að vilja ekki í einu og
öllu samþykkja tillögur og gerð-
ir H. V. um þau efni, sem hon-
um þóttu máli skipta. Ef til
vill var þessi þáttur í pólitískri
starfsemi H. V. einna hættuleg-
astur í viðreisnarstarfi verka-
manna. Sjálfur var hann að
vísu ötull og lagði árum saman
mikla vinnu í stjórn Dagsbrún-
ar. En enginn maður kemur til
leiðar miklu verki með sinni
vinnu einni. í félagsmálum af-
kasta þeir mestu verki, sem
bezta hæfileika hafa til að fá
marga menn til að vinna hin
erfiðu störf, þannig, að þeir
hafi sjálfir ánægju af áreynsl-
unni og ábyrgðinni, sem fylgir
verkinu.
Hér er ekki rúm til að nefna
nema fáa af þeim mönnum,
sem H. V. hefir lagt stund á að
gera áhrifalitla eða áhrifalausa
í verkamannasamtökunum. Fel-
ix Guðmundsson og Björn Blön-
dal höfðu báðir unnið af mik-
illi ósérplægni að verkamanna-
málum, en H. V. þoldi ekki
sjálfstæði þeirra og þeir hurfu
út í yztu rönd mannvirðinga í
fiokknum. Ingimar Jónsson, sem
er einn af hyggnustu mönnum í
foringjaliði flokksins, var varla
kvaddur til mála nema í mikilli
neyð. Guðm. R. Oddsson, sem
sýnt hefir mikinn dugnað við
forstöðu Alþýðubrauðgerðar-
innar var nú nýverið settur úr
bæjarstjórn til að rýma fyrir
nýliða frá kommúnistum. En
meiri sviftingar hafa þó orðið
um þrjá landskunna menn: Ól-
af Friðrilcsson, Sigurð Jónasson
og Jón Baldvinsson. Þá menn
alla hefir H. V. sumpart hrakið
úr flokknum eða reynt að svifta
þá áhrifum um forustu. Síðasti
þátturinn í þeim leik er nær-
tækur, þar sem H. V. beitti sér
fyrir því að Jón Baldvinsson
yrði rækur ger úr Dagsbrún.
Var við þær aðgerðir beitt þeim
ruddaskap og ofsa, sem vænta
mátti, að fram kæmi í félags-
málaaðgerðum, þar sem H. V.
og kommúnistar höfðu nægan
styrk til að gera það sem þótti
við eiga og voru í fyrsta sinn að
sýna mátt sinn sameiginlega.
Verkamannaleiðtoga í öðrum
kaupstöðum hefir Héðinn einnig
reynt að náurlægja, ef þeir voru
honum að einhverju leyti and-
vígir. Má nefna sem dæmi Kjart-
an Ólafsson og Erling Friðjóns-
son.
VIII.
Ólafur Friðriksson var búinn
að grundvalla verkamannaflokk-
inn og stefnu hans, þegar H. V.
flutti í bæinn og fékk störf í
landsverzluninni. Þeir unnu
saman um langa stund, en nokk-
uð með mismunandi hætti. Ólaf-
ur hugsaði eingöngu um mál-
efni verkamanna, en aldrei um
sinn eiginn hag, öryggi eða
framtíð. H. V. hafði alltaf hug-
ann meir en að hálfu leyti fastan
við sína persónulegu hagsmuni.
Á langri samferð hlaut svo að
fara, sem fór. Hugsjónamannin-
um var þokað til hliðar, og það
því fremur sem hann stóð hverj-
um manni framar í flokknum
um áhuga og fimleik á málþing-
um. H. V. sá að hann gat aldrei
sveigt Ólaf Friðriksson í þjóns-
aðstöðu við sig, og þar sem Ólaf-
ur gætti ekkert að sínu öryggi,
þá kom þar, eftir langa samleið
að H. V. bolaði Ólafi nokkurn
veginn út úr öllum trúnaðar-
störfum fyrir flokkinn, og sein-
ast úr bæjarstjórninni, með að-
stoð kommúnista.
í hverjum flokki, þar sem litið
hefði verið á eðlilega þróun og
óeigingjörn starfsemi verið höfð
í heiðri, myndi manni, sem hafði
þvílíka sögulega verðleika og Ól-
afur Friðriksson, mjög hafa ver-
ið haldið til trúnaðarstarfa, með
fram til að sýna, að sporgöngu-
mennirnir kynnu hætti vel sið-
aðra manna. H. V. fór þveröfugt
að. í hans augum var hið póli-
tíska tafl ekki fremur andlegt
eða siðlegt, hendur en verzlun
með dauða hluti.
Alþýðuflokkurinn beið óbæt-
anlegt tjón við framkomu sína
viö stofnanda og brautryðjanda
flokksins hér á landi. Og H. V.
fann um alllanga stund ekki lít-
il óþægindi við þessa gerð sína.
Eftir að kommúnistar hófu
harða sókn á H. V. í Dagsbrún,
var hann sem formaður oft liðs-
þurfi móti sífelldum og hlífðar-
lausum áróðri þeirra. — Þá
bjargaöi Óiafur Friðriksson mál-
stað félagsins missirum saman,
með ræðumennsku sinni og bar-
áttufúsleik. En þegar Ólafi var
ekki lengur vært í Dagsbrún fyr-
ir ágengni og ruddaskap H. V.,
hætti stofnandi verkamanna-
flokksins að sækja fundi. Stóð
H. V. þá uppi sama sem einn og
lét að síðustu bugast, svo sem
nú er kunnugt orðið. Aðstaðan
til Ólafs Friðrikssonar átti mik-
inn þátt í að veikja Alþýðufl. og
koma H. V. í vandræði, þar sem
hann sér hvergi til lands.
Sigurður Jónasson var jafn-
aldri H. V. Hann hafði til að bera
þá gáfu, sem Alþýðuflokknum
var allra dýrmætust. En það var
hæfileikinn til að reka fyrirtæki
með ágóða. Sigurður hefir í einu
óvenjulega mikið skapandi afl í
fjármálum og ráðdeild í fram-
kvæmdum. Það er mál manna,
að Sigurður Jónasson vilji ekki
sinna neinum fyrirtækjum nema
þeim sem eru örugg að svara
kostnaði og helzt gefa ágóða.
Fyrir flokk, sem stefnir að þjóð-
nýtingu, eru slíkir menn dýr-
mætir. Án þeirra verður allur
opinber rekstur til taps og tjóns.
H. V. lagði öfund á Sigurð fyrir
tvennt og hvorutveggja rang-
lega. Hann átaldi Sigurð fyrir að
stofna og starfrækja hlutafé-
lög til auðsöfnunar og fyrir að
vera gróðamaður sjálfur. Hvort-
tveggja er talið ekki aðeins leyfi-
legt, heldur jafnvel nauðsynlegt
í nútíma þjóðskipulagi. Og H. V.
haf ði lagt svo mikla stund á bæði
þessi atriði, að hann byggði
gróða sinn á því að selja með
verulegum hagnaði nauðsynja-
vöru sjómannastéttarinnar. H.
V. bjó svo að Sigurði Jónassyni
að honum varð óverandi í
flokknum, og hrökklaðist burtu.
Var Sigurður nokkra stund utan
flokka, en vann að ýmsum á-
hugamálum með Framsóknar-
flokknum, unz hann gekk í
flokkinn síðastliðinn vetur. Síð-
an hefir hann haft forstöðu um
byggingu hinnar nýjustu og til-
tölulega fullkomnustu prent-
smiðju í bænum, ef ekki er mið-
að við stærð heldur gæði. í þess-
ari prentsmiðju hafa samvinnu-
menn landsins öruggan griða-
stað. Var það þýðingarmikið
verk, því að fyrir fáeinum árum
lá við borð að andstæðingar
Framsóknarmanna gætu útilok-
að flokkinn frá að geta gefið út
blöð eða bækur í höfuðstaðnum.
Það verk, sem Sigurður Jónas-
son hefir í hjáverkum sínum gert
fyrir Framsóknarflokkinn á
tæpu ári, er nálega ómetanlegt
fyrir núverandi samstarfsmenn
hans. Meðan Sigurður Jónasson
var í Alþýðuflokknum, hratt
þessi maður Sogsvirkjuninni í
framkvæmd, en það er stærsta
einstakt fyrirtæki á íslandi.
Mega menn af þessu renna grun
í, hve slysinn H. V. hefir verið í
mannfórnum sinum. Nú stendur
hann uppi mjög fáliðaður af
mönnum, sem færir eru til and-
legra átaka.
IX.
Allur sá áróður frá hendi H.
V. til að ryðja úr vegi sínum á-
huga- og áhrifamönnum í
verkamannaflokknum hefir
lamað hreyfinguna stórvægi-
lega. En lokaátök H. V., upp-
reist hans móti Jóni Baldvins-
syni, hefir rofið fiokksheildina,
og hversu sem fer, mun það
kosta verkamannahreyfinguna
mikið erfiði í mörg ár, að bæta
úr afleiðingum þeirrar innan-
landsstyrjaldar, sem nú geisar í
fylkingu verkamanna.
Jón Baldvinsson var eðlilegur
leiðtogi I flokki lýðræðissinn-
aðra verkamanna, eins og Jón
Þorláksson var sjálfkjörinn
leiðtogi í íhaldsflokki. Hvor um
sig var vaxinn upp úr þeirri
stétt, sem hann veitti forustu.
Jón Þorláksson var samkeppn-
ismaður að llfsskoðun, vel efn-
aður og vel menntaður. Jón
Baldvinsson var vaxinn upp í
stétt hinna þroskuðu, vel
menntu en fátæku iðnaðar-
manna. Jón Baldvinsson var
maður hóglátur, vinsæll, fram-
sýnn og úrræðagóður sem leið-
togi. — í 20 ár sigldi hann
hinu veika og brothætta fleyi
verkamannasamtakanna gegn-
um brim og boða. För hans hefir
ekki verið óslitin sigurför. En
þróun verkamannasamtakanna
undir forustu hans hefir verið
hliðstæð við norræna reynslu.
Jón Baldvinsson var góður ís-
lendingur, eins og Nygaardsvold,
Per Albin Hanson og Stauning
eru góðir og traustir málefnum
þjóða sinna. Ekkert var fjær
Jóni Baldvinssyni en að gerast
viljalaust verkfæri í höndum
erlendra valdhafa. íslendingar,
sem standa utan verkamanna-
samtakanna, hafa oft ríkulega
ástæðu til að líta öðrum augum
á íslenzk málefni og úrlausnir
þeirra, heldur en Jón Baldvins-
son, og um það geta staðið harð-
ar deilur. En þar sem hann var
við stjórn mála, þurfti aldrei að
óttast undirlægjuhátt við er-
lent vald.
í æfi H. V. er eins og brotalöm
við fráfall Magnúsar Kristjáns-
sonar. H. V. hafði lengi unnið
undir handleiðslu hans og haft
af því mikið gagn. H. V. tók að
vísu mörg gönuskeið, þrátt fyrir
aðhald M. Kr. Fyrir kosningar
var H. V. þá eins og nú drukk-
inn af sigurvímu, og fullur af
barnalegu oftrausti um nálæga
stórsigra, en að kosningum
loknum hnípinn og vonbitinn,
þegar hrakfarir komu í stað
sigra. En H. V. beygði sig án
þess að vita af því sjálfur fyrir
hinni sterku karlmennsku M.
Kr. og rétti sig aftur við eins og
skip í stórsjó, í skjóli við ráð-
deild fyrrverandi húsbónda og
samstarfsmanns.
En eftir fráfall M. Kr. hafði
H. V. engan slíkan stuðning til
að halda andlegu jafnvægi.
Hann náði betra og betra taki
á því, að hagnast sjálfur á
olíuverzluninni og aukin fjár-
ráð af því tægi leiddu til auk-
ins yfirlætis og oftrausts á
sjálfum sér. Fram að þeim tíma
hafði hann nokkurnveginn
sætt sig við að Jón Baldvinsson
væri viðurkenndur foringi
flokksins. Nú tók að vaxa hjá
honum sú löngun að brjótast til
valda sjálfur og ryðja Jóni úr
vegi.
Eitt af fyrstu átökunum var
það, að á flokksþingi verka-
manna, þar sem fulltrúar voru
um 80, skipulagði H. V. uppreist
gegn Jóni, sem formanni, og
náði í 30 atkvæði, en Jón hafði
50. En þá reis mótalda gegn
H. V., svo að honum varð ijóst,
að hann gæti ekki rutt J. B. úr
vegi á þann hátt. Tók hann þá
að leggja meiri stund á að
þreyta Jón með sífelldum óeirð-
um og ofsafengnum átökum
innan flokksins. Vilja margir
kenna H. V. um, að, Jón Bald-
vinsson var orðinn hvítur íyrir
hærum löngu fyrir tímann.
Kveldúlfsmálið í fyrravetur var
ein af „bombum“ H. V., þar sem
honum tókst með ofsa og of-
beldi að ná undirtökum í
flokknum í bili og steypa sér og
samherjunum út í giftulaust
æfintýri. Eftir kosningarnar
vissi H. V., að honum var með
réttu kennd mistökin, sem
leiddu til ósigurs flokksins og
að hann var á góðri leið aö
verða áhrifalaus maður í lands-
málum. Þá greip hann til þess
ráðs að gera, með hjálp kom-
múnista, þá uppreisn, sem nú
stendur yfir, og sem í hans huga
beindist fyrst og fremst að því,
að ryðja J. B. úr vegi, sem for-
ustumanni í verklýðssamtökun-
um.
Ágangur H. V. á J. B. hefir
verið takmarkalaus hin síðari
ár. Þegar J. B. hætti að vera
landskjörinn, hrakti H. V. hann
í algerlega vonlaust og mjög
erfitt kjördæmi, og síðan norð-
ur á Akureyri, í enn meira von-
leysi. Þegar J. B. kom hættulega
veikur heim í fyrravor, eftir slit
og áreynslu kosninganna og varð
að fara til útlanda, sem forseti
Alþingis og sér til heilsubótar,
byrjar H. V. þegar í stað að
grafa undan honum, byrjar á
uppreistarkenndan hátt leynda
og opna samninga við kommún-
ista um atriði, sem 13. þing
verkamanna hafði harðbannað
í eitt skipti fyrir öll fyrir tæpu
ári. Uppreist H. V. hélzt siðan
allt sumarið, haustið og vetur-
inn og lauk með því, að þegar
formaður verkamannaflokksins
kom á fund í stærsta verka-
mannafélagi landsins, veikur og
þreyttur af áreynslu og áhyggj-
um, þá sameinar H. V. kom-
múnista, íhaldsmenn og léleg-
asta hluta alþýðusamtakanna til
siðlausrar framkomu og skríls-
bragða af lægsta tægi. H. V.
fékk J. B. rekinn úr félaginu
með miklum atkvæðamun og
miklu af kommúnistalátum.
Heilsa J. B. hafði staðið á veik-
um fæti hin seinni ár. Læknar
sögðu honum, að ró og friður
væri honum bezt lækning. En
allmikill hluti af samherjum J.