Tíminn - 22.09.1938, Qupperneq 1
RITSTJÓRAR:
GÍSLI GUÐMUNDSSON (ábm.)
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
Edduhúsi, Lindargötu 1D.
SÍMAR: 4373 og 2353.
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA,
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
Edduhúsi, Lindargötu 1 D.
Sími: 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Símar: 3948 og 3720.
22. árg.
Reykjavík, fimmtudagmn 22. sept. 1938.
Athugun á lendíngarstöðum
fyrír landflugvélar
Gódir lendingarstadír víða um land
Þetta ár virðist ætla að
verða merkisár í íslenzkum
flugmálum.
Flugfélag Akureyrar eignast
„Örninn“ og starfrækt farþega-
flug. í „Bláfuglinum", sem er
eign nokkurra manna í Rvík.,
er einskonar unglingaskóli fyrir
upprennandi flugmenn. Þýzkur
flugleiðangur kemur í heimsókn
og gefur sviffluginu byr undir
vængi, og Flugmálafélagið og
ríkissjóður leggja saman í að
kaupa af þessum leiðangri vél-
flugu, sem að vísu ber ekki
nema tvo menn, en sem fékkst
með tækifærisverði og er eink-
ar hentug til óhjákvæmilegra
athugana, áður en landflug get-
ur orðið virkur þáttur í íslenzk-
um samgöngum.
Á þessari litlu vél, „Klemm-
inum“, eins og hún er kölluð,
hefir að ósk samgöngumálaráð-
herra og með fjárstyrk úr ríkis-
sjóði, verið farið í leiðangur
víðsvegar um landið í leit að
lendingarstöðum fyrir landflug-
vélar.
Leiðangursmenn voru þeir
Agnar Kofoed-Hansen flugmað-
ur og Bergur Gíslason gjald-
keri Flugmálafélagsins.
Fyrra þriðjudag flugu þeir
austur í Rangárvallasýslu og
lentu þar á eftirtöldum stöð-
um: í Vestur-Landeyjum: við
Álfhóla, Hemlu og á sandi;
skammt austur af Berjanesi. í
Austur-Landeyjum: á svo-
nefndum Sprengisandi milli
Úlfsstaðahverfis og Kanastaða,
í Ossabæjarlandi og Miðeyjar-
landi, skammt frá bæjunum, og
á örfoka söndum á öllum stöð-
unum.
í Rangárvallahreppi var lent
á Geiteyjarsandi, skammt frá
Lambhaga, og í miðjum Hellu-
vaðssandi.
í þessari för flugu þeir lengi
yfir Vestmannaeyjum, en töldu
þar hvergi lendandi á flugvél
af þessari gerð.
Á fimmtudaginn var förinni
heitið upp í Borgarfjörð í sömu
erindum. Lentu þeir félagar á
Hvanneyrarfit, en með því að
veðurútlit var sérstaklega gott,
frestuðu þeir frekari athugun
í þessu byggðarlagi, en flugu í
þess stað norður í land. — í
Norðurárdal ályktuðu þeir þó
að lenda mætti á Desey og í
Hvammi, en þegar norður í Mið-
fjörð var komið, lentu þeir á
einum hinum glæsilegasta flug-
velli, sem þeir fyrirfundu. Er
það sandur, um 2 km. suður af
Miðfjarðarbotni, en norðan
þjóðvegar. Þaðan flugu þeir og
fylgdu þjóðvegi unz þeir lentu
á Stóru-Giljá í Þingi, þvínæst
á flötum suðvestan við Blöndu-
ós og loks á engjum Gunn-
steinsstaða í Langadal.
Að því búnu var flogið yfir
Vatnsskarð, lent á Löngumýri í
Seiluhreppi, en sá bær er
skammt frá Varmahlíð í Skaga-
firði; og þvínæst í Stokkhólmi
í Hólminum gegnt Miklabæ.
Að þessu loknu var flogið til
Eyjafjarðar og lent á túni Jak-
obs Karlssonar, sem er ákjós-
anlegur lendingarstaður fyrir
landflugvélar við Akureyri.
Næsta dag var flogið til baka
til Skagafjarðar, lent á túninu
á Víðivöllum í Blönduhlíð, tveim
stöðum hjá Vallanesi í Vall-
hólmi, en sá bær er skammt frá
brúnni yfir Héraðsvötnin. Því-
næst lentu þeir félagar á engj-
unum við Reynistað, á söndum
skammt frá Sauðárkróki, en
flugu þaðan heim til Hóla, og
lentu þar á nýræktartúni neð-
an við bæinn, hinum prýðileg-
asta velli.
Agnar Kofoed-Hansen
flugmaður
Þaðan var flogið yfir Heljar-
dalsheiði, setzt milli Dælis og
Másstaða í Skíðadal, og aftur á
Grundarengjum í Svarfaðardal.
Síðan haldið til Akureyrar.
Þetta kvöld símuðu þeir Al-
bert Jóhannessyni og Birni Ei-
ríkssyni flugmanni, skýrðu þeim
frá hinum fjöimörgu lendinga-
stöðum og hvöttu þá til að slást
í förina.
Laugardagsmorgun flugu þeir
Agnar og Bergur fram Eyja-
fjörð. Lentu þar á Grundar-
engjum, Melgerðismelum og á
Möðruvöllum. Allt voru þetta á-
gætir lendingarstaðir.
Á leiðinni til Akureyrar
hækkuðu þeir flug sitt, en þeg-
ar þeir voru komnir upp í 3800
m. hæð, snéru þeir niður á leið,
því þá sáu þeir til ferða Blá-
fuglsins með þá Albert og Björn,
sem nú skauzt út úr Öxnadaln-
um. Þegar „Klemminn“ hafði
Lögín um atvínnu við
síglíngar endur-
skoðuð
Á síðasta Alþingi voru gerðar
nokkrar breytingar á lögum um
siglingar, en jafnframt ákveðið
að láta fara fram endurskoðun
á lögunum á þessu ári. Var svo
fyrir mælt, að atvinnumálaráð-
herra skyldi kveðja til þeirrar
endurskoðunar fulltrúi sjó-
manna og útgerðarmanna.
Atvinnumálaráðherra hefir
falið 5 manna nefnd endurskoð-
un á lögunum, og skipa hana
þessir menn:
Kristján Bergsson, forseti
Fiskifélags íslands.
Pálmi Loftsson, framkvæmda-
stjóri.
Jón Axel Pétursson, bæjarfull-
trúi, samkvæmt tilnefningu Al-
þýðusambands íslands.
Ólafur H. Jónsson, framkvstj.,
samkvæmt tilnefningu Fél. ísl.
botnvörpuskipaeigenda.
Ásgeir Sigurðsson, skipstjóri,
samkvæmt tilnefningu Far-
manna- og fiskimannasambands
íslands, en í hans stað mæti í
nefndinni Þorsteinn Árnason
vélstjóri, þegar um er að ræða
atvinnu vélstjóra á íslenzkum
skipum.
Er lagt fyrir nefndina að
hraða störfum svo sem unnt er,
og skila til ríkisstjórnarinnar
þeim tillögum, um breytingar á
lögunum, sem nefndarmenn
kunna að sjá ástæðu til að gera.
lækkað flugið, var „Fuglinn“
kominn, svifu nú tvær flugvél-
arnar yfir Akureyri nokkra
hringi, en lentu síðan, báðar
samtímis.
Síðar þennan sama dag voru
báðar vélarnar á sveimi yfir
Akureyrarbæ, og sýndi Agnar
þá listflug. Frh. á 4. síðu.
Styrjöld frestað, ekkí afstýrt
Tékkneska stjórnin tilkynnti
í gær stjórnum Englands og
Frakklands, að hún hefði fallizt
á tillögur þeirra til lausnar
deilunni við Súdeta. Hafði hún
áður verið eindregið hvött til
þess af sendiherrum þessara
ríkja og að líkindum gefið í
skyn, að hún gæti ekki vænzt
stuðnings þeirra í ófriði, ef hún
hafnaði tillögunum. Almenn-
ingsálitið í Tékkóslóvakíu virð-
ist mjög andstætt þessari lausn
og ríkir þar mikil gremja í gaxð
Breta og Frakka.
Samþykki tékknesku stjórn-
arinnar er bundið því skilyrði,
að Frakkar og Bretar skuld-
bindi sig til að verja hin nýju
landamæri Tékkóslóvakíu, ef á
þau verði ráðizt.
Chamberlain fer í dag til
fundar við Hitler og hittast þeir
í Godesberg, sem er skammt frá
Köln. Mun hann leggja tillögur
frönsku og ensku stjórnanna
fyrir Hitler til samþykktar.
Ennfremur hefir heyrzt, að
þeir muni ræða um sáttmála
milli Bretlands og Þýzkalands,
þar sem ákveðið verði um stærð
loftflota og takmörkpn vígbún-
aðar.
Eins og nú stendur, virðist
því nokkurt útlit fyrir, að ekki
komi til styrjaldar að sinni.
Hinsvegar er sú skoðun almenn,
að hér sé ekki um neina
endanlega lausn að ræða held-
ur hafi „New York Times“ orð-
að þetta rétt með því að segja,
að styrjöld hafi verið frestað en
ekki afstýrt. Sigur Þýzkalands
í þessari deilu sé vissulega lík-
legri til að auka landvinninga-
hug nazista, en að draga úr
honum.
Þó geta enn gerzt þeir at-
burðir, sem hindra þessa lausn.
Möguleikarnir til þess eru m. a.
þessir:
1. Að Hitler geri nýjar kröf-
ur, en stjórnir Frakklands og
Bretlands sjá sér tæpast fært
að ganga lengra, þar sem and-
úðin fer stöðugt vaxandi gegn
undanlátssemi við Þjóðverja.
Bendir ýmislegt til þess, að
hann hafi það í hyggju. Bæði
stjórnir Póllands og Ungverja-
lands hafa lýst því yfir, að
A.
Sala síldarlýsis. — Fjöldi útvarpseigenda. —- Nýr skíðaskáli. — Varzlan á Kili.
— Gjöf til Háskólans. — Sauðfé vænt. — Úrvalsritgerðir Jónasar Jónssonar.
Stjórn síldarverksmiðja ríkisins er
búin að selja um 5.900 smál. af lýsi,
en öll framleiðsla verksmiðjanna mun
vera um 7.300 smál. Salan hefir öll
farið fram seinasta mánuðinn. Verð-
ið mun hafa verið frá 12—13 sterl.p.
smálestin. Kveldúlfur mun vera búinn
að selja um 1000 smál. og Djúpavíkur-
verksmiðjan um 700 smál. Aðrar verk-
smiðjur munu hafa selt litið eða ekk-
ert.
t t r
Ríkisútvarpið hefir gefið út smá-
bækling á ensku um rekstur útvarpsins
hér, til að geta svarað á skjótan hátt
ýmsum fyrirspurnum, sem því berast.
Birtist þar m. a. yfirlit yfir fjölda
skráðra útvarpseigenda í ýmsum lönd-
um. Bandaríkin hafa flesta útvarps-
eigendur eða 204 af hverjum 1000 íbú-
um, Danmörk kemur næst með 190,
Bretland með 173, Nýja Sjáland með
174, Svíþjóð með 170, Ástralía með 147,
Þýzkaland með 134 og Holland með
128. ísland er 9. ríkið í röðinni, með
123 útvarpseigendur af hverjum 1000
íbúum. Noregur hefir 105. Finnland 63,
Rússland 22. í árslok 1930 voru hér 490
útvarpseigendur, en um seinustu ára-
mót var tala þeirra 14.407.
t t t
Fyrir nokkrum árum stofnuðu um
þrjátíu stúlkur í Reykjavík með sér
íþróttafélag kvenna. Síðan hefir félag
þetta dafnað vel og eru nú í þvi um
100 virkir meðlimir. Á síðastliðnu vori
réðist félagið 1 að byggja skála til við-
legu í sumardvölum og skíðaferðum að
vetrarlagi og er hann nú fullgerður.
Var skálanum valinn staður sunnan
undir Skálafelli, skammt norðan við
Þingvallaveginn um Mosfellsdal. —
Stendur hann fyrir botni lítils dal-
verpis, nokkru innan við Stardal og er
útsýni fagurt til vesturs. Skálinn er
mjög vandaður og allur klæddur innan
með „masonite". Þar er svefnrúm fyrir
40—50 manns. í melbarði, rétt við hús-
vegginn, sprettur upp 25 stiga heitt
vatn og er ætlunin að byggja þar dá-
litla sundlaug, þegar fram líða stundir.
r r r
Vörzlu á Kili er nú lokið að þessu
sinni. Var fyrir fáum dögum smalað
þar um slóðir og ráku Biskupstungna-
menn sunnanféð til réttar í Gránu-
nesi. Fannst engin kind að norðan í
safninu og ber það varðmönnunum
góðan vitnisburð. í fyrra sluppu um
tuttugu kindur suður í gegnum varð-
línuna á Kili, enda var aðstaðan þá
erfið og girðingin komst ekki upp fyrr
en í júlí og ágúst. Hinsvegar var ásókn
norðanfjárins að komast suður yfir
mikið meiri i sumar.
r t r
Ejnar Munksgaard bókaútgefandi í
Kaupmannahöfn hefir gefið Háskóla
íslands 10 þús. kr. Verður með fé
þessu myndaður sérstakur sjóður við
Háskólann, sem ber nafn gefandans,
og skal 8/io hlutum af vöxtunum
varið til að rannsókna og útgáfu á
forníslenzkum ritum eða til styrktar
íslenzkum fræðimönnum til að kynna
sér íslenzk rit á dönskum söfnum.
Ejnar Munksgaard er mikill íslands-
vinur. Hann hefir gefið út ljósmynduð
eintök af mörgum frægum ísl. forn-
ritum og hefir sú útgáfa hlotið mik-
inn orðstír.
r r r
Fyrstu haustleitir eru nú afstaðnar
víðast hvar á landinu og hafa rétta-
höld verið mjög viða hina síðustu þrjá
daga. Það virðist einróma álit manna,
að fé sé í vænna lagi, sér í lagi þykir
það vel holdgróið. Fjallheimtur eru
sumstaðar nokkuð misbrestasamar og
má það að nokkru leyti rekja til þess,
að þoka og rigningar voru til trafala
smölunardagana í sumum landshlutum.
r r r
Eins og áður hefir verið frá skýrt,
kemur fyrsta bindi hins mikla ritgerða-
safns Jónasar Jónssonar út nú í haust,
nokkru fyrir hátíðirnar. Munu í þvi
verða minningagreinar og afmælis um
á þriðja tug manna og kvenna, bæði
sumra þeirra, sem fremstir hafa staðið
í stjórnmálabaráttu síðustu áratuga,
og fólks, er hljóölátari störfum hefir
gegnt. Fullvíst er, að útgáfu þessari
verður vel tekið af öllum þorra manna,
einnig stjórnmálaandstæðingum höf-
undarins. í Reykjavík hafa því nær
þrjú hundruö manna gerzt áskrifendur
að þessu fyrsta bindi á mjög skömmum
tíma. Svipaðar undirtektir hefir útgáf-
an hlotið í öðrum kaupstöðum landsins
og þeim sveitum, sem fregnir hafa bor-
izt úr. Enn mun þó meginþorri þeirra
manna, sem hafa hug á að eignast
ritið, ekki hafa gefið sig fram. Um-
boðsmenn útgáfunnar og aðrir, sem
hafa áskriftarlista í fórum sínum, eru
(Framh. á 4. síðu.J
CHAMBERLAIN
þær muni styðja kröfur þjóð-
ernisminnahluta þeirra í
Tékkóslóvakíu, en þeir krefj-
ast aðskilnaðar, eins og Sú-
detar. Mussolini hefir lýst
samúð sinni með þessum kröf-
um. Forsætisráðherra Ung-
verjalands hefir farið á fund
Hitlers og beðið hann um li<5-
veizlu. Stjórn Póllands er talin
hafa hótað að grípa til vopna,
ef ekki verði fallizt á kröfur
pólska minnahlutans. Fyrir
Hitler er mjög freistandi að
vinna sér hylli þessara rikja
með því að koma fram kröfum
þeixra. Þær raddir verða lika
alltaf háværari í þýzkum blöð-
um, að Tékkóslóvakía eigi ekki
tilverurétt og verði alltaf byrði
fyrir Evrópu. Minna þau einnig
á, að Bæheimur hafi til forna
verið þýzkt land. Þau styðja
jafnframt mjög eindregið kröf-
ur Pólverja og Ungverja.
2. Að svo sterk andúðaralda
almenningsálitsins í Englandi
og Frakklandi rísi gegn þessum
tillögum, að stjórnirnar þori
ekki að fylgja þeim fram. Þær
hafa þegar sætt hörðum and-
mælum ensku verkalýðssamtak-
anna. Bæði jafnaðarmanna-
flokkurinn enski og frjálslyndi
flokkurinn hafa krafizt þess,
að þingið verði kallað saman og
ekkert afráðið, án samþykktar
þess. Chamberlain hefir neitað
að verða við þessari kröfu. Tel-
ur hann, að þessi mál þurfi svo
skjóta lausn, að þingið myndi
taka of langan vinnutíma frá
stjórninni. Er það að nokkru
leyti rétt, en hitt mun ekki síð-
ur valda synjun hans, að marg-
ir þingmenn íhaldsins eru
stjórninni ósammála og verður
hægra að sefa þá, þegar málið
er klappað og klárt. Er jafnvel
talið, að Anthony Eden fyrv. ut-
anríkisráðherra sé í þeirra hópi.
Churchill, sem er óháður í-
haldsmaður og mjög áhrifamik-
ill, hefir lýst fullkominni van-
þóknun á tillögunum. Andúðin
gegn þeim nær þvi langt inn í
raðir íhaldsflokksins og fer vax-
andi.
Rússneska stjórnin hefir lýst
því yfir, að hún hafi tilkynnt
tékknesku stjórninni, að hún
myndi standa við skuldbind-
ingar sínar, sem eru þær, að
Rússland hjálpi Tékkóslóvakíu í
hernaði, ef Frakkland geri það
lika. Hitt er yfirleitt talið ólík-
legt, að Rússar myndi hjálpa
Tékkum, ef þeir berðust einir
við Þjóðverja.
Seinustn fréttir.
í morgun var tilkynnt opin-
berlega í Prag, að tékkneska
stjórnin hafi sagt af sér. Er tal-
iff ólíklegt, aff dr. Hodza muni
mynda stjórn aftur.
Þýzk blöff sögffu í morgun, aff
brezk-frönsku tillögurnar séu
orðnar algerlega úreltar, því
kröfur Pólverja og Ungverja
hafi skapaff nýtt ástand. Þaff
verffa gerðar stórfelldari ráð
stafanir í Godesberg í dag, segja
þau, en nokkurn hefir dreymt
um, því nýtt ástand hefir mynd-
azt.
43. blað
Á víðavangi
Mbl. vill telja, að skuldir rík-
isins hafi raunverulega aukizt
um upphæðir, sem ríkið hefir
aðeins tekið að láni að nafninu
til, en aðrir (t.d.Útvegsbankinn)
borga vexti og afborganir af.
Þannig fær það út rúml. 4y2
millj. kr. hækkun í tíð núver-
andi stjórnar, og er það rétt á
pappírnum. En hvernig standast
fjármálaspekingarnir í Reykja-
vík samanburðinn, ef reiknað er
á þennan hátt? Þá verður að
telja Sogslánið til raunverulegr-
ar skuldaaukningar bæjarins á
þessu tímabili. Skuldaaukning
Reykjavikurbæjar er þá 8 millj.
kr. á sama tíma, sem ríkisskuld-
irnar hafa aukizt um 4y2 millj.
kr. — Það er sama, hvar saman-
burður er gerður. Allar stað-
reyndir tala Sjálfstæðisflokkn-
um í óhag.
* * *
Mbl. ber saman lausaskuld rík-
isins annarsvegar um síðustu
áramót og hinsvegar 10. sept. s. 1.
En því ekki að bera saman lausa-
skuldina 10. sept. í fyrra og 10.
sept. í ár? Það tvennt er sam-
bærilegt, en hitt ekki. Hvers-
vegna þarf blaðið endilega að
beita blekkingum í þessu máli?
* * *
Enn dregur Mbl. nafn Jóns
heitins Þorlákssonar inn í um-
ræður um fjárstjórn ríkisins. Er
ekki hægt að vitna í neinn lif-
andi mann til að sýna að Sjálf-
stæöisflokkurinn kunni að fara
með fjármál? En úr þvi að til-
efni er gefið, má endurtaka það,
að skuldaafborgun J. Þ. tvö
fyrstu árin var vegna alveg ein-
staks góðæris, samfara stór-
kostlegri skattahækkun (sbr.
verðtollinn). Tvö síðari stjórn-
arár J. Þ., þegar heldur harðn-
aði í ári, varð halli í ríkissjóði.
Og þó mátti þá heita góðæri
samanborið við árin 1935—38.
* ^ *
Mbl. er seinheppið í dag. Birtir
(handa íhaldsfólki, í Reykjavík,
sem ekki sér Tímann) frásögn
um, hvað staðið hafi í síðustu
fjármálagrein Eysteins Jónsson-
ar. En á sömu síðu flytur það
ljósmynd af kafla úr greininni,
sem sýnir, að allt, sem það hefir
um hana sagt, eru ósannindi!
* * *
„Kreppan er heimatilbúin
vara“-----„En ólán mitt er að
ég fæst ekki til að ljúga“, segir
Árni Jónsson frá Múla!
* 5)í *
Mbl.er nú farið að bera fjárhag
Reykjavíkur saman við fjárhag
Eskifjarðar. Sælir eru hógværir!
* * *
Unglingsmaður úr Reykjavík,
Gunnar að nafni, hefir verið á
flökti víða um land á vegum
Sjálfstæðisflokksins. Nýlega ger-
ir hann ferð sína um Barða-
strandarsýslu að umræðuefni í
Mbl. og Vísi. Hefir hann orð á
því, að samgöngur í sýslunni séu
í slæmu lagi og muni það stafa
af afskiptaleysi núverandi þing-
manns. Allir kunugir vita, að
Barðastrandasýsla er frá nátt-
úrunnar hendi eitt erfiðasta hér-
að landsins yfirferðar. Og ekki
mun hinn ungi rnaður úr Heim-
dalli hafa haft fyrir því að
kynna sér, hversu ástatt var um
samgöngur í sýslunni, þegar
Bergur tók upp forystu í mál-
um hennar. Síðan og fyrir hans
atbeina, hafa verið brúaðar
fimm ár í sýslunni. Vegirnir milli
Bíldudals og Patreksfjarðar og
frá Patreksfirði til Barðastrand-
ar hafa verið teknir í þjóðvega-
tölu og búið að vinna allmikiff í
þeim vegum. Kominn bílvegur
frá Hvalskeri við Patreksfjörð
yfir á Rauðasand og frá Gils-
fjarðarbotni að Kinnarstöðum í
Reykhólasveit; Auk þess eru ár-
lega veittar 5000 kr. í sýsluna af
fjallvegafé á síðustu árum. Sími
lagður um Dalahrepp og Rauða-
sand mestallan, frá Sveinseyri
að Suðureyri og Efra-Laugardal
og frá Kinnarstöðum að Reyk-
(Framh. á 4. síðu.)