Tíminn - 05.10.1939, Blaðsíða 3

115. blað
TÍMIM, fimmtudagiim 5. okt. 1939
459
Jón Eristjánsson
Glaumbæ
Norður á Einarsstöðum í
Reykjadal í Suður-Þingeyjar-
sýslu er í dag til grafar borinn
einn vinsælasti bóndi þeirrar
sveitar: Jón Kristjánsson í
Glaumbæ. í símtali er mér tjáð,
að þar sé samankomið um 300
manna víðsvegar að. Jón vann
sér traust og vináttu allra, sem
eitthvað höfðu saman við hann
að sælda, fyrir frábæra hjálp
og greiðasemi, sem honum var
meðfædd. Mig furðar því ekki
á því þó að margir séu við-
staddir þessa kveðjuathöfn.
Þegar ég frétti um fráfall
Jóns í Glaumbæ var eins og
ský fyrir sólu drægi í sálu
minni. Hvers vegna? Við and-
lát góðs vinar, er oft margs að
minnast. Hugurinn fer þá að
vekja upp minningar frá löngu
liðnum samverustundum. Og
enda þótt þær minningar séu
hugljúfar, þá vill söknuðurinn
stundum gera vart við sig. —
Jón á Úlfsbæ. Jón skorti tvo
mánuði til að vera 71 árs. Hann
fæddist á Úlfsbæ í Bárðardal
1868. Þar bjuggu þá foreldrar
hans: Elín Jónsdóttir, ættuð frá
Lundarbrekku, greind kona,
prúð og sérlega vel látin og
maður hennar, Kristján Jóns-
son, viðurkenndur kjark-. og
dugnaðarmaður. Heimili þeirra
hjóna var feikna stórt og um-
svifamikið. Jón var ekki látinn
liggja í hveiti á uppvaxtarár-
unum, því vinnuákafi og vinnu-
þörf var mikil á heimilinu alla
daga ársins. Hann ólst því upp
við margbreytt og oft ströng
störf á sínu ágæta heimili. En
vinnan og uppeldisáhrifin gerðu
Jón hraustan og harðsóttan í
baráttu þessa lífs. —
Bernskuminingar. Ég, sem
þetta skrifa, man fyrst eftir Jóni
heima í föðurgarði, á Úlfsbæ, er
hann var um tvítugsaldur. Ég
var þá barn. Ég var mjög hrif-
inn af þessum glæsilega manni
og þótti sérlega vænt um hann.
Hann var mikill á allan vöxt og
karlmenni að burðum, ljóshærð-
ur, sviphreinn og góðmannleg-
ur og vel farinn í andliti, venju-
lega glaðvær og spaíugsamur,
samt var hann skapmikill og til-
finningamaður. Hann var á-
hugamaður, fjörmaður og mik-
ill göngumaður, og þegar hann
gekk, var eins og hann mætti
ekki vera að því að ganga hægt,
heldur hljóp hann jafnan við
fót, eins og það er orðað.
Þegar ég hugsa um Jón á
Úlfsbæ frá bernskuárunum,
kemur svo margt í hugann. Á 50
árum hafa orðið miklar breyt-
ingar á sveitaheimilum. Marg-
mennu heimilin eru horfin og
vinnutilhögun orðin öðruvísi.
Hugsunarháttur fólks og lífs-
skoðanir eru nú öðruvísi og ég
vil segja að vetrarveðrátta sé
einnig orðin breytt. Þá gust-
aði oft kalt frá Skjálfanda-
flóa inn yfir héröðin. Djúpur
snjór og hríðarveður langtím-
um sainan, svo fugl hafði ekki
björg í nef sitt og karlmenn
komust ekki í fjárhúsin á tún-
unum nema á skíðum. Fjárhirð-
ing var þá aðalstarfið úti. Kom
sér þá oft vel að hafa hraust-
um drengjum á að skipa við úti-
störfin.
Það er ekki of mælt þó sagt
sé, að Jón stundaði fjárræktina
frá vöggunni til grafarinnar.
Hann var fjármaður í orðsins
fyllstu merkingu, nærgætinn og
samvizkusamur í allri um-
gengni. Hann var líka mikill
heyskaparmaður. Mér fannst á
þessum árum, að í þessum
manni vera sameinaðir miklir
hæfileikar. Jón fékk enga skóla-
göngu, en á Úlfsbæ geymdi lestr-
arfélag sveitarinnar bækur sín-
ar, og var Jón bókavörður. Hann
las margar bækur á vetrin, las
pá upphátt á löngum vetrar-
kvöldum, þegar aðrir sátu í bað-
stofunni við hin og önnur störf.
Hann las hátt og greinilega og
pað var ekki laust við að ég,
krakkinn, öfundaði hann af
leikninni.
Eftirleitir. Á þessum árum var
Jón fjallsækinn, ef svo mætti
orða það. Þó langt væri frá
heimili hans suður á Sprengi-
sandsöræfi fór hann þangað oft
í göngur og þó sérstaklega i eft-
irleitir. Mun hann á þessum ár-
um hafa verið mesti frumkvöð-
ull og drifhjólið í eftirleitarferð-
um. Hann leitaði um Framdali,
báðum megin Skjálfandafljóts,
allt suður í Tungnafellsjökul og
Vonarskarð, og bjargaði þá oft
mörgum kindarlífum úr heljar-
greipum dauðans.
Oft er það næstum óskiljan-
legt, hvað maður getur stundum
sett bernskuminningarnar í
samband við eitt og annað. Ég
t. d. heyri aldrei svo farið með
hið hugljúfa kvæði: „Fjalla-
blærinn frjáls og hreinn“ o. s.
frv., eftir Sigurð skáld á Arnar-
vatni, að mér ekki detti í hug
minn gamli æskuvinur, Jón frá
Úlfsbæ. Langt inni í óbyggðun-
um sé ég þá hrausta manninn
áhugasama, sem á öræfin og
tæra fjallaloftið að „vini sín-
um“.
Ég sé ötula, fóthvata, brjóst-
heila ítursveininn, sem skortir
hvorki kjark né áræði til að
glíma við hildarleik norðlenzkra
stórhríða og grimda í stytztu og
döpurlegustu dögum ársins.
Þessara atorku- og forvígis-
manna, er venjulega minna get-
ið að dagsverkinu loknu, en
þeirra, sem á skrifstofum sitja í
baðhita og njóta allra þæginda,
er lífið hefir upp á að bjóða. Og
ég tala ekki um, ef þeir komast
í ráðherrastöðu. Vil þó ekki þar
með gera litið úr áhyggjum og
störfum, sem því eru samfara.
Baráttunni við öræfalífið fylgdi
líka metorð og frægð þegar vel
gekk.
Kveður æskuheimilið. Jón
giftist haustið 1891, Lilju
Björnsdóttur, eyfirzkri að ætt.
Góð kona og vel gefin. Lifir hún
mann sinn ásamt þrem börnum,
sem þau eignuðust: Fanney gift
Hermanni Guðnasyni oddvita á
Hvarfi í Bárðardal, Elín, gift
Árna Jakobssyni bónda í Skóg-
arseli í Reykjadal og Kristján
bóndi í Glaumbæ, giftur Efu
Tómasdóttur frá Brettingsstöð-
um í Laxárdal. — Vorið 1893
fluttu þau, Jón og Lilja, frá
Úlfsbæ og reistu bú á Landa-
mótsseli í Köldukinn. En um
aldamótin eða 1901 fluttu þau
að Glaumbæ í Reykjadal og
hafa því búið þar nær 40 ár.
Var Jón þekktastur þar nyrðra
undir nafninu: Jón í Glaumbæ.
Mér er enn minnisstæður
dagurinn sá, er þau hjónin
fluttu frá Úlfsbæ með Fann-
eyju litlu ársgamla. Ég fór ein-
förum. Ég varð að vera einn
með mínar tilfinningar, því í þá
daga munu þær ekki hafa þótt
karlmannlegar. Ég mun þá hafa
litið líkt á þann flutning, út í
Landamótssel, eins og ég lít nú
á burtflutning Jóns yfir landa-
mærin lífs og dauða.
Ferðamaðurinn. Þegar Jón
kom að Glaumbæ hagaði allt
öðruvísi til með flutninga frá
Húsavík inn í sveitirnar en nú
er orðið. Þá var engin akbraut
og engir bílar. Þá varð allt “að
flytjast á klökkum og sleðum,
þau ferðalög gáfust misjafnlega,
einkum vetrarferðarnar. Mér
hefir tjáð gamall nábúi Jóns frá
þessum tíma, sem er réttvís og
greindur maður, að Jón hafi
fljótt vakið á sér eftirtekt fyrir
dugnað og sérstaka greiðasemi
og nákvæmni í smáu og stóru.
Hann hefir verið framúrskar-
andi ferðamaður, áræðinn og
framsýnn og engir hafi lagt upp
í tvísýnt ferðalag nema að hafa
Jón í Glaumbæ í fararbroddi.
Og þegar náunginn hafi þurft á
hjálp að halda til ferðalaga,
hvort heldur var í kaupstaðar-
ferð, sækja hey á sleða, sækja
lækni eða ljósmóður, þá var
sjálfsagt að leita til Jóns í
Glaumbæ. Það hafi mátt standa
illa á hafi Jón ekki reynt að
Bindíndismálavikan,
sem stendur yfir dagana 5,—11. október næstkomandi
hefst fimmtudagskvöldlð 5. okt. kl. 5í l/>.
I Fríkirkjunni.
Friðrik Á. Brekkan bindindismálaráðunautur setur sam-
komuna. Ávörp flytja: fjármálaráðherra, biskupinn,
fræðslumálastjóri og Dr. Helgi Tómasson. — Karlakór
Reykjavíkur syngur. Páll ísólfsson leikur einleik á orgel.
— Inngaiigiir ókcypis. —
Tilkyniifng.
Það tilkynnist hér með, að ég hefi selt hr. rafvirkjameist-
ara Júlíusi Björnssyni, Austurstræti 12, firmað: Raftækjaverzl-
unin Jón Sigurðsson.
Ég þakka viðskiptamönnum firmans fyrir viðskiptin á liðn-
um árum og vona, að þeir láti hinn nýja eiganda njóta þeirra
framvegis. Reykjavík, 30. sept. 1939.
Albert Lárusson Goodman.
Eins og framanrituð tilkynning ber með sér, hefi ég keypt
firmað: Raftækjaverzlunin Jón Sigurðsson.
Ég mun gera mér far um að láta viðskiptamenn firmans
njóta hagkvæmra viðskipta og vona, að eigendaskiptin þurfi ekki
á neinn hátt að draga úr ánægjulegu viðskiptasambandi þeirra
við firmað.
Firmað er flutt í Austurstræti 12. Símar 3836 og 3837.
Júlíus líjörnsson.
Bifreiðasmíðja vor
hefir nú tekið til starfa af fullum krafti.
Tökum að oss viðgerðir á
BIFREIÐIJM, TRAKTORIJM, I ISKIR VTV-
MÓTORUM, og' allskouar verkfærum.
ACCUMULATOREN-FABRIK,
DR. TH. SONNENCHEIN.
Vegna brnna, hafa búðir vorar í Bankastræti 2
verið lokaðar í nokkra daga. ----
í gær opnuðum vér Skóbúðina og seljum þaðan
einnig nauðsynlegustu búsáhöld. Eftir nokkra
daga getum vér einnig opnað Búsáhalda- og
Glervörubúðina. Vér höfum tekið frá allar gall-
aðar og skemmdar vörur og verða þær seldar
með niðursettu verði á sérstakri brunaútsölu,
sem nánar verður auglýst.
Rennismíði - eldsmíði - brætt í legur
Renndar og slípaðar cylinderblokkir. Áhyggi*
leg vinna. Fljót afgreiðsla. — Verkstjóri bif-
reiðasmiðjunnar er hiim góðkunni bifreiða-
viðg'erðamaður IVICOI VI hOHSTEIWSSOV.
Kaupiélag Ámesínga.
S3SSS33S&&
THE WORLD#S GOOD NEWS
will come to your home every day through
THE CHRISTIAN SCIENCE MONITOR
An International Daily Newspaper
It records íor you the world’s clean, constructive doings. The Monitor
does not exploit crime or sensation; neither does it ignore them,
but deals correctively with them Features for busy men and all the
family, including the Weekly Magazine Section.
The Christian Science Publishing Society
One, Norway Street, Boston. Massachusetts
Please enter my subscription to The Christian Science Monitor for
a period of
1 year $12.00 6 months $6.00 3 months $3.00 1 month $1.00
Wednesday issue, including Magazlne Section: 1 year $2.60. 6 issues 25o
Name__________________________________________
Address.
Samþle Copy on Request
hlaupa í skarðið og hjálpa og
bæta úr örðugleikum. Hann dró
sig aldrei í hlé. Hann dreifði
sínum kröftum þar sem þörfin
var mest. Hann vann líka vin-
sældir samtíðar sinnar.
Dauðinn kom skyndilega. Jón
var heilsuhraustur alla æfi og
laus við kvef og smáumferða-
vilsur. En sjóndepra hindraði
ýmsar hans athafnir á seinni
árum og gerði hann hrörlegri en
hann í rauninni var. Að morgni
20. maí s. 1. reis Jón árla úr
rekkju eins og hans var venja.
Hann gekk út um haga til að
athuga fé sitt. Hann var á heim-
leið, kominn heim fyrir tún-
girðinguna þegar „kallið kom“.
Hjartabilun varð honum að
bana. Brátt hefir dauðann bor-
ið þar að. Hendin var fast kreppt
um handfang stafsins — eins og
Grettis um saxið. — Báðir hand-
fastir í lífinu.
Hann var ætíð hraður í heim-
anbúnaði og svo hefir verið í
þetta síðasta ferðalag yfir
landamærin. Ég tel æfilokin á-
gæt. Hann deyr þjáningalaust
með óskerta sálarkrafta að af-
loknu löngu og ósviknu dags-
verki, og hann á líka óskerta
vinahugi allra, sem nokkur
kynni höfðu af honum.
Og víst er um það að minning
um mæta menn lifir lengi.
Reykjavík 7. júní 1939.
E. T.
Auglýsið í Tímaimm!
Tilkyniifng:
frá Blómaverzlunum.
Frá 1. okt. þ. á., seljum við aðeins gegn staðgreiðslu
með þeirri undantekningu, að eldri viðskiptamenn
geta eins og áður fengið mánaðarviðskipti með því
skilyrði að reikningar séu að fullu greiddir 6 n. m.
eftir úttektarmánuð.
Virðingarfyllst.
Blóm & Ávextír.
Lítla Blómabúðin.
Blómaverzluuín Flóra.
Sigurður Ólason &
Egill Sigurgeirsson
Málflutningsskrifstofa
Austurstræti 3. Sími 1712.
ÞÉR ættuð að reyna kolin og
koksið frá
Kolaverzlun
Sigurhar Ólafssonar.
____Slmar 1369 og 1933._
Útbrciðið TÍMANN
276
William McLeod Raine:
Flóttamaðurinn frá Texas
273
um hans, sem gæti leitt hann í gildru.
Hann horfði hálfluktum — næstum
ólundarlegum — augunum á þessa
grönnu, en þó þroskuðu konu. Hún
fann að augnaráð hans var áleitið og
gat ekki dulið óróleika sinn.
Hann glotti í sigrihrósandi eftirvænt-
ingu.
XXX. KAFLI.
Maður getur horfzt í augu við dauð-
ann, ef hann hefir lent í æsandi æfin-
týri. Ákafinn stælir taugarnar og örf-
ar hugann. Þúsundir hversdagslegra
klukkustunda fela i sér minni nautn en
ein slík, þrungin hita baráttunnar.
En það er annað mál að sitja með
bundnar hendur og horfast þannig í
augu við dauðann.
Óttanum hafði skotið upp, innra með
Taylor, en hann hafði bælt hann með
járnvilja sínum. En óttinn hafði legið
undir yfirborðinu, reiðubúinn að sópa
burt hugrekkinu, ef undan væri látið.
Þá hafði, allt í einu, komið stúlka og
gefið honum líf. Þetta eitt var í sjálfu
sér kraftaverk. En að þessi stúlka skyldi
vera Molly Prescott, það fyllti hann ó-
umræðilegri gleði.
Hún hafði komið til þess að bjarga
honum. Hann myndi aldrei gleyma
svipnum í augum hennar, þegar hún
hrópaði þakkarorðin með nábleikum
andi á Oakland. — Einkum þar sem
eini maðurinn, sem gæti rekið lygina
ofan í þig, er með handjárn.
— Ég hefi þekkt Clint Prescott í meir
en tuttugu ár, og þetta er einmitt það,
sem ég gæti vænzt af dóttur hans. Epl-
ið fellur sjaldan langt frá eikinni.
— Stilltu þig, Clem, sagði Dean. —
Stúlkan er ekkert við þetta riðin, láttu
hana eiga sig.
— Hefir hún ekki troðið sér inn í
þetta með því að koma hérna? hreytti
Oakland út úr sér.
— Onei. Barnett hefir rétt að mæla.
Þú þarft ekki að ráðast sérstaklega á
hana. Ég býst við að þú vitir, að ég vil
ekkert hafa saman við Clint Prescott að
sælda. Ég hefi alltaf verið á móti hon-
um síðan hann sakaði mig um þjófnað
á kvikfénaði hérna um árið. En ég
ræðst ekki á kvenfólk og allra sízt
telpukrakka. Clem meinar ekkert með
þessu, ungfrú Prescott. Hann er aðeins
venju fremur æstur í skapi, það er allt
og sumt.
Oakland starði á Dean orðlaus af reiði
og dauðlangaði til þess að taka hann
og lúberja. En hann var nógu skynsam-
ur til þess að sjá, að með því að gera
það eyðilegði hann öll sín áform.
Hann bældi þess vegna ofsann niður.
— Jæja þá, Brad. Ef þú ert svona