Alþýðublaðið - 01.06.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐíÐ
]alþýðdblaðið[
j kemur út á hverjum virkum degi. »
!Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við E
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. |
til kl. 7 síðd. I
j Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
j 9Va—lO'/a árd. og kl. 8—9 síðd. |
I* Simar: 988 (aigreiðslan) og 1294 ►
(skrifstofan). í
Verðlag: Áskriftarverö kr. 1,50 á ►
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 E
hver mm. eindálka. E
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan ►
(í sama húsi, sömu símar). f
Landhelgisgæzlan
og íhaldsstjórnin.
Land'helglsgæzlumálið, eins og
J>að hefir verið efst á baugi meðal
jjjóðmálanna nú upp á síðkastið,
sýnir mjög ljóslega, Ijóslegar en
flest annað, hversu háskaleg heil-
brigðri löggæzlu yfirráð auð-
valdsstéttaiinnar eru. Upp kem-
ur kvittur, sem ekki verður
paggaður niður, um J>að, að
strandgæzluskip láti afskiftalaust,
þótt það verði vart við togara í
dandhelgi, ef hann sé íslenzkur,
og stjórnarvöldin eru ófáanleg til
að taka réttilega á þessu máli. f
stað þess að láta fara fram óhlut-
dræga rannsókn eru stjórnarblöð-
in látin æpa út í loftið einhver
óhljóð eins og fábjánar. Afleið-
ingin er sú, að enginn botn fæst
í málinu.
Hvað sem hæft er í misfellum
á landhelgisgæzlunni gagnvart ís-
ienzkum togurum, þá er alveg
eðliiegt, að gæzlan væri ekki á
marga fiska, og eins hitt, að
menn tortryggi hana. Yfirbjóðandi
landhielgisgæzlunnar er ríkis-
stjórnin. Aðalmaður hennar er
forsætisráðherrann Jón Porláks-
son, sem um leið og hann tók
við því embætti lýsti yfir því á
alþingi, að öðru vísi ætti að gæta
landbelginnar gagnvart íslenzkum
um togurum en öðrum. Pegar í-
toaldsflokkurinn, sem togaraút-
gerðarmenn era aðalforsprakkarn-
ir fyrir, nær völdum, er þessi
maður gerður formaður ríkis-
stjórnarinnar, og hún vinnur í
nánu sambandi við miðstjórn 1-
haldsflokksins, pn í henni eru for-
stöðumenn tveggja stærstu tog-
araútgerðarfélaganna. Er nú lík-
legt, að ríkisstjórnin geti verið
tLörð í löggæzlu við atvinnu-
rekstur þeirna manna, sem hafa
nánustu yfirráðin yfir sjálfri
stjórninni? Eða skyldi stjórnar-
formaður, sem gefið hefir nij-
ordmn rácherra slíka yfirlýsingu
sem Jón Þorláksson, eiga auð-
velt með að halda fram rétti lög-
gæzlunnar gegn mönnum, sem
hann á embætti sitt undir? Pegar
svona er í pottinn búið, er ekki
nema eðLilegt, að umkomulítill
skipstjóri á stnandgæzluskipi
veröi hikandi í starfi sín,u, þegar
hann er þannig í klípu milli rétt-
arbugmynda löggjafarvaldsins
annars vegar og framkvæmda-
valdsins bins vegar, og er ekki
náttúrlegt, að tortryggni almenn-
ings vakni?
Meinið í landhelgisgæslumálinu
er það, sem allir vita, að æðsti
yfirbjóðandi landbelgisgæzlunnar
lýtur valdi togaraútgerðarmanna,
— að
ríkisstjórnin er háð valdi tog-
araeigenda,
og það verður ekki læknað til
b'Lítar, ekki tekið fyrir rætur þess
með öðru móti en því að taka
ríkisstjórnina af togaraeigendum.-
Fyrst þá, er tekin er við völdum
ríkis'stjórn, sem er óháð togara-
eigendum, er nokkur von til, að
stjórnin verði eftirgangssöm um,
að lögin gangi jafnt yfir alla tog-
ara, og fyrst þá er örugt um, að
strandgæzluskipstjórar verði ó-
trauðir í starfi sínu, þótt íslenzk-
ir togarar eigi í hlut. Pað, sem er
hð í landheLgismálinu, er eins og
í flestu öðru, sem ólag er á,
i/firráo audvaldsins, stóreignastétt-
arinnar og eina óbrigðula ráðið
ti.1 að kippa því i lag, er þess
vegna að taka af henni völd-
in. OrJausnin er að fella íhalds-
stjórnina og setja upp aðra rík-
isstjórn, sem sé óháð togaraeig-
endum ög öðrum stóreignamönn-
um.
Kosnimgarnar, sem í hönd fara,
geta því orðið meðal til að Lækna
landheLgismálið og fleira ó!ag, ef
kjósendur gætei þess að greiða at-
kvæði gegn ihaidinu og þá með
aðaLandstæðingum þess, Alþýðu-
flokknum.
Þjóðráðið er nú þetta:
Burt mc'ð íhaldið!
Yfirráðin til alpýðunnar!
8-tíma-dagurinn.
---- (Nl.)
II.
Frá því var sagt í fyrra í Al-
þýðublaðinu, að í sambandi við
rannsóknarskýrslur um fram-
leiðslu heimsins, er vinnumála-
skrifstofa Þjóðabandalagsins í
Genf safmaði tiJ, hefðu verið gerð-
aT athuganir um áhrif þau, er
lögleiðing átta-stunda-dagsins
hefði haft á framleiðsluna, og
hefði verið ritað um athuganir
iþessar í tímarit skrifstofunnar. Nú
eru rannsóknir þessar komnar út
í bók, og hefir vinnumálaskrifstof-
an sent ritstjóra Alþýðublaðsins
hana. Er rétt að skýra hér nokk-
uð frá efni þessarar bókar og
niðurstöðu þeirrar rannsólmar, er
hún fjallar um, í framhaldi af því,
er sagt er um 8-stunda-vinnudag-
íun í fyrra hluta greinar þessarar.
BóMn er rituð á frakknesku og
samin af háskólakennara, er heit-
ir Edgard Milhaud og starfar við
háskólann í Genf. Titíll bókarinn-
ar er „La joiirnée de huit heures
et ses résultats d'aprés l'enquéte
sur la productlon“ („Átta sunda
dagurinn og afleiðingar hans sam-
kvæmt rannsóknarskýrslunum um
framleiðsluna“). Bókin er gefin út
í febrúar í ár, og hefir Albert
Thomas, forstöðumaður vinnu-
málaskrifstofunmrar, ritað formála
fyrir henni.
í inngangi bókarinnar er fyrst
gerð grein fyrir rannsóknarefninu,
sem síðan er skift niður í tvo
meginhluta bókarinnar. Fjallar
annar um þau áhrif, er átta-
stunda-dagurinn hefir haft á verk-
Legar framfarir, annars vegar á
fullkomnun áhalda og verkfæra,
og hins vegar á umbætur á vinnu-
skipulagi, svo sem í þá átt, að
húsakynni séu gerð haganlegri, á-
höld og verkfæri nákvæmari og
betri, framleiðslustörfin betur
flokkuð, verkaskifting aukin
verkamenn betur valdir eftir við-
fangsefnum, sem hverjum hentar,
og betur mentaðir eða tamdir við
vinnuna, betur séð við tímatapi
og umsjá og aðsætni við vinnuna
aukin. Er sú niðurstaða rannsókn-
hrinnar í aðaldráttrmum, að átta-
stunda-dagurinn hafi í öllum þess-
um verklegu atriðum miðað til
framfara á þann hátt, að reynt
sé, að vinnutímastyttingin dragi
á engan hátt úr framleiðslunni,
heldur hafi framleiðslan aukist
við hana að miklum mun, jafn-
vel alt að því tvöfaldast og það
eigi að eins um hverja vinnu-
stund, heldur dags- og árs-fram-
leiðslan. Fer þó framleiðsluaukn-
ingin talsvert eftir því, hverjar
aðrar umbætur vinnutímastytting-
in befir orðið til að. knýja fram.
Er aukningin yfirleitt mest þar,
sem mestar aðrar umbætur hafa
verið gerðar, en þótt ekki hafi
orðið aðrar umbætur en vlnnu-
tímastyttingin, þá hefix við hana
eina aukist framleiðslan bæði á
klukkustund hverja og á dag og
ár.
Hinn meginkafli bókarinnar er
um áhrif vinnustyttingarinnar á
verkamennina og starfsþrek
þeirra. Eru þar fjöldamörg atriði,
er snerta vinnumegin mannsins,
tekin til meðferðar, svo sem ým-
is ytri skilyrði, líðan verkamanns-
ins sjálfs og ástæður hans o. fl.
Má þar sjá, að vinnutímastytting-
ih hefir reynst hafa bætandi áhrif
á heilbrigði verkamanna og fækk-
að slysum; heimilis- og félags-
líf þeirra hefir batnað, mentun
þeirra aukist og drykkjuskapur
minkað. Enn fremur hefir vinnu-
tímastyttingin haft áhrif á verka-
mennina í þá átt að glæða lífs-
þrek þeirna og lífsvilja og þar
með gert þá að meiri mönnum,
vaMð hjá þeim öflugri tilfinningu
fyrir manngildi sínu og hafið þá
á æðra menningarstig. Þar með
befir fylgt aukin umhugsun um
vinnuna, meiri hirðusemi og kapp-
semi við vinnuna, svo að afköst-
in hafa fyrir það aukist að mun,
auk þess sem þau hafa orðið á-
reiðanlegri og vissari. Slík vax-
andi menning verkalýðsins hefir
líka haft mikil áhrif á vandvkkni
hans; leiðindi og þreyta sístrit-
Eindans hafa ekk,i byrgt lengur
sjón hans á gildi vinnunnar og
yndisleik fágaðs verks.
Það lætur að líkum, að í bók-
inni er fjöldi tilvitnana í vitnis-
burði um gildi vinnutímastytting-
aninnar, og væri freistandi að til-
færa sdtthvað af þeim, ef rúm
leyfði. Hér skal að eins gripið
lauslega á ummælum, sem tekin
eru upp í þessa bók úr riti Lever-
holmes iávarðs, sápuverksmiðju-
eigandans nafnkunna (sunlight-
sápan): „Sex-stunda-dagurinn og
önnnur iðjumálefni“, þar sem svo
segir:
„Karlar og konur, sem verða
að fara á fætur fyrir sólarupp-
komu til vinnu og koma ekki heim
tii sín fyrr en að nóttu, hafa enga
ástæðu til að telja lífið þess vert
að lifa því. Þau vinna einungis til
að afla í dag peninga, sem geri
þeim kleift að vinna á morgun.
Alt þeirra líf er ekki annað en
langt og leiðinlegt strit hulið
grárri, leiðinlegri og tilbreytingar-
lausri móðu, og menn fara að líta
á þau eins og ómerkilegar vélar,
og þau líta ekki stórum hærra á
sig sjálf. . . . Á meðan líf verka-
manna er kafið í tilbreytingar-
lausri vinnu í vinnustofu eða
verksmiðju frá sólaruppkomu til
sólarlags, getur ekkert kaup
hversu hátt sem það kann að
vera, bætt þeim þessa sviftingu
alls þess, sem göfugt er og fagurt
í Lífinu."
Það er í stuttu máli að segja
um þessar tilvitnanir, að þær
leiða allar að þeim tveim megin-
atriðum, sem eru hin vísindalega
niðurstaða rannsóknarinnar um
afleiðingar átta-stunda-vinnudags-
ins, þær, er Albert Thomas tekur
svo saman í formálaraim:
1. Átta-stunda-vinnudagurinn
hefir eflandi áhrif á verklegar
framfarir.
2. Hann hefir ekki minni áhrif
á aukin afköst verkamanna, það
er að segja á gildi mannlegrar
orku í þjónustu framleiðslustarf-
seminnar.
Ályktarorð höfundarins sjálfs
um niðurstöður rannsóknarinnar
'eru á þessa leið:
„Slífear eru í ;senn í fjölbreyfni
sinni og æðri einingu, þegar gerð-
ur er fyrirvari um nokkur atriði
og úrlausn vandamála, er enn
bíða rannsóknar, hinar helztu nið-
urstöður, sem oss virðast rann-
sóknarskýrslurnar um framleiðsl-
una leiða í ljós áhrærandi áhrif
Lögleiðingar átta-stunda-vinnu-
dagsins á sjálf afköst verkamann-
anna. Þær niðurstöðrrr eru gleði-
Legar, teknar saman í eitt Þær
sýna, að þessi umbreyting hefir
að eins orðið undirrót framfara í
siðferðilegum, félagslegum og.
andlegum efnum, heldur hefir hún
einnig orðið til þess, að mann-
legrar framleiðsluorku yrði neytt
á skynsamlegri hátt en áður og;
hún gerð hagnýtari í ströngustu
merkingu þess orðs, með því að
stuðla að verklegum framförum á
þann hátt að knýja fram bætur á
verkfærum og umbætur á tilhög-
un vinnunnaf.