Þjóðviljinn - 04.11.1959, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVIUINN — Miðvi'kudagur 4. nóvember 1959
þlÖÐVILIINN
ÍJittoíanai. SamelnlnKarflokkur alÞÝBu - Bösíallstaflokkurlnn. — RltstJörar;
Magnús EUartansson (6b.), Slgurður Guðmundsson. — PréttarltstJóri; Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Slgurjónsson, Eystelnn Þorvaldsson.
Guömundur Vigfússon,, ívar H. Jónsson, Magnús Toríi Olafsson. Slgurður
V. PriðbJófsson. Auglýslngastjórl: Guðgelr Magnússon. - RitstJórn aí-
greiðsla, auglýslngar, prentsmlðja: Skólavörðustíg 19. — Síml 17-500 (#
'ínurV — Áskrlftarverð kr. 30 4 mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.
PrentsmlÖJa ÞJóövllJans.
L.. 1 -
Trú á þjóðina og landið
.— - m n i n ■■■ ■ iw^—■ ^ »■ 11> ■ ' ir^ii i m>. i — ■ ■ i. i
Koss í Itnupbœti
Leikíélag Selíoss írumsýndi leikinn „Koss í
kaupbæti" laugardaginn 24. okt. í Iðnaðar-
mannahúsinu á Selfossi við ágætar undiatektir.
I^slenzka ríkisútvarpinu þótti
það merkust erlend frétt hér
á dögunum að enski rithöfund-
urinn og sagnfræðingurinn
Toynbee hefði með sterkum
orðum varað mannkynið við
hættunni af fjölgun manna á
jörðunni. í huga Englendings-
ins verða allar hættur, sem yf-
ir mannkyninu vofa, að engu
hjá þeim ósköpum að fólkinu
á jörðinni fjölgi! Að vísu er
það misskilningur að það sé
nokkur rosafrétt þó enskur
fræðimaður haldi þessu fram,
kenningin er hvorki ný né
nvstárleg og ber einungis vitni
bölsýni auðvaldsþjóðfélagsins,
som miðar við að bölvun
fátæktar, hungurs og bjargar-
leysis, sem löngum hefur verið
hlutskipti mikils hluta mann-
kynsins, verði ævarandi. Kenn-
ingin um bölvun og ógnun
íólksf jölkunar ber vitni um van-
trú á mátt mannanna til að ná
s:vaxandi valdi á náttúruöflun-
um og til að skipa þannig mál-
um í þjóðfélögum framtíðarinn-
ar að hægt sé að létta af mann-
kvninu bölvun hungurs, klæð-
leysis og hvers konar skorts, og
mæta eðlilegri fólksfjölgun með
bjartsýni.
Tslenzku þjóðinni fjölgar mjög
•*- ört síðustu áratugina. Til
eru þeir menn sem telja það í-
skyggilega þróun. treysta því
ekki að hér á landi geti lifað
miklu fjölmennari þjóð en Is-
lendingar eru nú og búið við
góð kjör. Hitt er hverjum sósí-
alista eðlileg og sjálfsögð
bjartsýni að einmitt með stór-
fjölgun fólks á íslandi geti
þjóðin sótt enn hraðar fram til
velmegunar og aukinnar menn-
ingar. í útvarpsræðu sinni
f.vrir kosninge.rnar ræddi Ein-
ar Olgeirsson einmitt þessar
framtíðarhorfur, og er ástæða
til að rifja upp þann hluta
ræðunnar. þrunginn bjartsýni
og stórhug, trú á Iandið og
þjóðina. Einar sagði þá m.a.:
,.Við lifum á stórfenglegustu
framfaratímum tækninar. Allt
frá sjálfvirkni vélanna til
virkjunar undramáttar efnisins
skapar nú þegar möguleika til
miklu betra lífs en nú er lif-
að á íslandi. Við búum í landi
með gnótt ónotaðra auðlinda,
sem við eigum sjálf og ráðum
ein. Ef aðeins aíþýðan heldur
sjálf á töfrasprota tækninnar
og slær honum rétt á auðlind-
ir íslands, þá er hægt að skapa
í þessu landi velmegun fyrir
alla. Ef við fslendingar tökum
vísindin fullkomlega i þjónustu
vora á því háa stigi sem þau
nú standa, höfum samstarf í
því efni við þær þjóðir sem
lengst eru komnar, — umsköp-
un iðnað vorn, sjávarútveg og
landbúnað í krafti slíkrar
þekkingar, gætum þess að eiga
sjálfir og einir allar auðlindir
vorar og atvinnulífið, sem á
þeim er reist, þá er það am-
lóðaskapur eð geta ekki á
næsta áratug bætt raunveruleg
lífskjör alþýðunnar að minnsta
kosti urn 50%.“
„gn til þess verða allir að
leggjast á eitt“, hélt Einar
áfram. ,,Þjóð vor er of fámenn
til þess að bruðla orku sinni í
innbyrðis samkeppni og sundr-
ung. Vér íslendingar erum ein
smæsta þjóð heims en eigum
allra þjóða mest afkomu vora
undir erlendum mörkuðum. Til
þess að standast í hinni hörðu
baráttu á beimsmörkuðunum,
verðum vér að koma fram sem
ein heild, sameina beztu krafta
vora að viti og velvilja til þess
að tryggja sem bezt afkomu
þjóðarinnar. Við verðum að
sameina í eitt allsherjarátak j
þjóðarinar allt íramtak ríkis, j
bæia, samvinnufélaga og ein- ■
stakra atvinnurekenda. til þess
að lyfta því Grettistaki að gera
fátækt og skort endanlega út-
lægt af íslandi.“
að var stórhugur og bjart-
' sýni Einars Olgeirssonar
sem setti svip á nýsköpunar-
stefnuna í stríðslokin, þá
stefnu sem Sósíalistaflokknum
tókst að verulegu leyti að gera
að stefnu fyrstu þingmyndaðrar
ríkisstjórnar íslenzka lýðveldis-
ins. Enda þótt samstarfsflokk-
arnir væru hálfvolgir í fram-
kvæmd nýsköpunarstefnunnar,
svo ekki sé meira sagt, tókst að
vinna afrek í uppbyggingu ís-
lenzks atvinnulífs sem þjóðin
hefur búið að síðan. Það var
ssms konar stórhugur og bjart-
sýni á framtíð þjóðarinnar,
sami skilningur á nauðsyn
þess að búa í haginn íyrir
miklu stærri þjóð en íslending-
ar eru nú sem mótaði ákvörðun-
ina um stækkun landhelginnar,
er Lúðvík Jósefsson ráðherra
Alþýðubandalagsins í vinstri
stjórninni knúði til fram-
kvæmdar, og í hinum stórfelldu
sigrum í markaðs- og fram-
leiðslumálum er unnust síðustu
árin. Þannig hefur verið unn-
ið þegar stjórnmálasamtök rót-
tækrar verkalýðshreyfingar
hafa átt aðild að rikisstjórn á
íslandi. Þannig er enn hægt að
vinna. íslenzku þjóðarinnar
bíður ekkert hengiflug atvinnu-
leysis, gengislækkunar og
kjaraskerðingar verði landinu
stjórnað af viti og bjartsýni
og trú á þjóðina og landið.
Laugardaginn 24. okt. frum-
sýndi Leikfélag Selfoss sjón-
leikinn „Koss í kaupbæti" eft-
ir Hugh Herbert í þýðingu
Sverris Thoroddsens. Leik
þennan færði Haraldur Björns-
son á svið Þjóðleikhússins fyrir
6 árum og náði þá mikilli
hvlli, og Haraldur tekur nú
að sér leikstjórn þessa sama
leiks fyrir Leikíélag Selfoss.
Leikfélag Selfoss er á öðru
aldursári, var stofnað í janú-
ar 1958. Undanfari þess var leik-
starf kvenfélagsins á Selfossi,
sem hafði tekið nokkra leiki
til meðferðar. . Koss í kaup-
bæti“ er þriðii leikur leikfé-
laffsins frá stofnun þess. Áður
hefur það sýnt ..Kjarnorku og
kvenhylli“ eftir Asnar Þórðar-
son undir stiórn I-Iildar Kal-
mans, og var vel af þeim leik
látið, og hitt ,,Ljúfa Maren“
undir stjórn Gunnars Róberts-
sonar. Þann leik sá undirrit-
aður, þótti ekki til koma og
gerði sér ekki miklar vonir um
meðferð þess á „Kossi í kaup-
bæti“, sem er þess eðlis, að
verður að engu. ef á skortir
um hraða, léttleika og ná-
kvæmni. Það eru þeir eigin-
leikar, sem mest vill skorta,
þar sem mörgum litt vönum
leikendum lendir saman.
En meðferð þessa leiks í
höndum Leikfélags Selfoss kom
mér mjög á óvart. Leikurinn
hvílir ei.nkum á tveim persón-
um, 15 ára telpunni Carliss
Þann 21. okt. sl. andaðist í
Darmstadt á Þýzkalandi Ásdis
Jóhannsdóttir. Hún stundaði
nám í efnafræði og hefði lokið
kandidatsprófi nú um áramótin.
Fer útför hennar fram í dag
frá Hveragerði.
Ásdis Jéhannsíóttir
Eftir því sem ég foazt vélt
hafði hún brotizt ófrara ttl
mennta af eigin rammleik.Hán
var ein af stórum hópi syst-
kina og faðir þeirra dó fr&
þeim ungum. Það var austur &
fjörðum.
Eg veit að námsárin getai
orðið erfið í framandi landi
fyrir þá sem verða að búa við
Archer og leikbróður hennar
Dexter Franklin. Telpuna lék
Elín Arnoldsdóttir, en leik-
bróður hennar Sverrir Guð-
mundsson. Leikur þeirra beggja
var með ágætum og risu bæði
fullkomlega undir sínum hlut-
þröngan kost. Það getur jafn-
vel komið fyrir að manni bregð-
ist bjartsýni stundum. Svo var
þó ekki um Ásdísi. Hún var
kjarkmikil og einbeitt og væn-
leg til þess að sanna að konur
eru engir eftirbátar karla á
neinu sviði.
Við hér á Atvinnudeild þekkt-
um dugnað hennar og vand-
virkni við rannsóknarstörf, því
hún vann hér tvisvar í sumar-
leyfum m.a. að sömu verkefn-
um og sá sem þetta ritar.
Það má vel halda því fram
að ekki sé óvænlegt að koma
heim frá námi þegar alstaðar
vantar fólk til starfa. Öðruvísi
var það fyrir tuttugu árum
þegar allt var hér læst í viðj-
ar kreppunnar. Þá var ekki
rúm fyrir nýja menn. Það
skorti meira að segja verkefni
að því er talið var.
Mér er kunnugt um að for-
ráðamenn Atvinnudeildar höfðu
ðskað eftir að ráða Ásdísi til
starfa þegar hún hefði lokið
námi. Og ég held hún hafi
verið ráðin í að taka því til-
boði, En það fór sem sagt á
annan veg.
Við sem kynntumst Ásdísi
og störfuðum með henni á At-
vinnudeild munum ætíð minn-
ast hennar með eftirsjá og
Framhald á 11. síðu.
verkum. Sverris hafa margir
áður heyrt getið vegna leik-
starfsemi í Hafnarfirði og Elín!
lék á Selfossi í „Kjarnorku og
„Koss í kaupbæti“.
kvenhylli". Hér er um mjög
efnilega leikendur að ræða,
sem ættu að eiga fyrir höndum
annað tveggja, að verða stjörn-
ur í leikstarfsemi höfuðstaðar-
ins eða verða ómetanleg lyfti-
stöng leikstarfi austanfjalls á
hærra stig. Ærslastrákinn
Raymond lé’c 11 eða 12 ára
drengur, Guðlaugur Thorarsn-
sen, sérstaklega þróttmikið og
hressilega og er þégar orðinn
forláta leikari um leið og hann
hefur náð meiri skýrleika í
tungutaki.
Þessi þrjú hlutverk, sem
nefnd hafa verið, báru af, og
veltur mest á þeim að bera
leikinn uppi. En þótt segja
megi, að leikurinn standi rneð
þeim, þá getur hann auðveld-
lega fallið með öðrum. Leik-
urinn er þannig gerður, að það
má enginn bregðast, svo að
leikurinn bíði ekki óbætanlegt
tjón. Og af 15 leikendum í
sveitaþorpinu aústanfjalls brást
enginn. Þótt vissulega mag'i
segja, að sumstaðar hsfi skort
á tilþrif, þá var hvergi falsk-
ur tónn, og léttleiki og' hraði
leiksins naut sín frá upphafi
til loka. Það leyndi sér ekki,
að hér er ekki aðeins um
nokkra mjög efnilega unga leik-
endur að ræða, heldur einn-
ig félagslegan áhuga, þar sem
hver og einn leggur allt sitt
fram, svo að sem beztur árar.g-
ur náist. Sá áhugi fyrir leik-
starfinu og leiklistinni nær
greinilega langt út fyrir hóp
þeirra, sem á sviðinu sýndu
sig, og hin almenni áhugi Sel-
fossbúa kom meðal annara
Framhald á 11. síðu.

Ásdís Jóhannsdóttir
Mmnmgarofð
Atriði úr leiknum