Morgunblaðið - 17.02.1919, Blaðsíða 1

Mánudag
17,
febr. 1919
6. argangr
96.
tfílublaf
"■ 1 ... - rr=r'
Ritstjómarsími nr. 500
.—t: ■■ ■■■■■„ ... ; -=r.'
Erl simfregnir.
Frá (réttaritara Morgunblaðsins
Khöfn, 15. fehr.
Friðarfunduriun hefir samþykt
lög um alþjóðasamband.
Michelsen hefir gefist upp við að
mynda nýja stjórn í Noregi.
Mannerheim hefir orðið yeikur í
Btokkhólmi og heimsókn hans til
Kaupmannahafnar er frestað. -
Gengi erlendrar myntar.
100 krónur sænskar 107.85
100 krónur norskar 105.10
Sterlingspund 18.26
100 dollarar 383.50
Á sextugsafmæH
Jóns Magnússonar forsætisráð-
herra (16. jan.) flytja „Berlingske
Tidende“ um hann alllanga grein
með mynd. Segir í þeirri grein svo,
meðal annars: „Það mun tæplega
finnast varkárari og þöglari stjórn-
málamaður á Norðurlöndum held-
ur en Jón Magnússon.....Hann
ltann að starfa; hann liefir víðtæka
! þekkingu, er gagnkunnur Dana-
málum, og hann er sá „diplomat“,
sem hinir æstu samþingismenn hans
hafa jafnan treyst á þegar vanda
bar að höndum. Þess vegna var
líka leitað til hans þegar deilan
milli Dana og Islendinga liarðnaði
í fyrravetur, jafnframt því sem ís-
lenzku flokkarnir voru hver íiðrum
andvígari en nokkru siimi fyr.
Hann greip stjórnvölinn með
traustri hönd, þögull, gætinn en þó
stefnuvissari en fyrri stjórnmála-
menn fslands. Og hann setti stefn-
una þegar á fullveldi íslauds.
Flokkana fékk hann fljótt með sér
■ og sama trausts og hann naut á ís-
landi aflaði hann sér í Kaupmanna-
höfn. Nú komst skriður á málið og
því lauk með Sambandslögunum
nafnkunnu.
Það er Jóni Magnússyni framar
öllum öðrum íslendingum að þakka
að hinum vandasömu samningum
lauk svo friðsamlega. Jón Magnús-
son skilur danskan hugsunarhátt.
Friðsamlega, gætilega og diploma-
tiskt greiddi hann úr<vandræðun-
um jafnan. Hin yfirlætislausa og
ujartanlega gestrisna hans og konu
iians gerði dönsku nefndarmönnun-
u® dvölina í Reykjavík ánœgju-
Kaupirðu góðan hlut,
$á mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
lega og* viðkunnanlega. Danir þeir,
sem voru á íslandi í sumar, fengu
þá skoðun á Jóni Magnússyni, að
þótt hann sé fyrst og fremst ís-
lendingur og* ekkert annað en ís-
lendingur, þá eigi þó Danmörk og
dönsk menning, þar sem hanu er,
tryggan og vitran vin, sem vill
leggja alt kapp á drengilega og
góða samvinnu milli íslands og
Danmerkur undir hinum nýja sátt-
mála.“
Island — Færeyjar.
Samband við Noreg.
Bum norsk blöð eru nú að ræða
um það að Færeyjar og fsland eigi
ekki lengur að vera í sambandi við
Ðanmörk, heldur sameinast móður-
landinu Noregi. Þannig skrifar t.
d. „Nationen“ :
— Land vort á því láni að fagna,
að það þarf ekki að gera stórar
kröfur þá er ferið verður að breyta
Norðurálfukortinu.......Það ætti
eng'um að koma á óvart, þótt Dan-
mörk tæki til athugunar afstöðu
sína gagnvart íslandi og Færeyj-
um, um leið og suðurjózka málið
ér tekið til meðferðar. Vér skulum
láta ósagt, hvort nokkur sérstakur
áhugi sé fyrir því liér í landi, en á
hinn bóginn er það trúa vor, að
íbúarnir í þessum útkjálkalöndum
ættu að fá að láta uppi á.lit sitt nú,
þá er þjóðernisskiftingin á að verða
grundvöllur hinna miklu land-
breytinga í álfunni.
En hvað sem öðru líður, þá er
sú grafþögn, sem hvílir yfir íslandi
og Færeyjum, ekki í samræmi við
pólitík tímans yfirleitt. Hér er þó
ekki um að ræða nein viðkvæm mál,
oða þýðingarmikla viðskiftahags-
muni, heldur er um að ræða að fá
ráðið hreint fram úr þjoðasifjum,
og hú er einniitt tím.inn til þess að
ræða þetta blátt áfram og öfga-
laust.-----
í blaðið „Nidaros“ skrifar ein-
liver Johs. Ekker:
—- f blaðinu „Nidaros“ hefir
hvað eftir aunað verið mælt fram
með því, að þá er farið verður að
gera upp álfubúið, verði þessi
gömlu norsku lönd (ísland og Fær-
eyjar) gefin Noregi aftur. Þetta er
fullkomlega réttmætt og einkenni-
legt, að enginn skuli hafa minst á
það fyr. Þó má eigi gefa Noregi
þessi lönd aftur nema því áð eins
að þau vilji sjálf ganga í konungs-
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Péturason.
IsafoldarprtntsmiQja jj
samband við Noreg% CJm þessa
kröfu ættu allir Norðmenn að sam-
einast og vér væntum þess af stjórn
vorri, að hún láti uú málið til sín
taka. Nú eða aldrei. Vér höfum
ekki ráð á því að missa þann menn-
ingarlega hagnað, sem vér hefðum
af nánara endursambandi norræna
kynstofnsins.------
í „Moss Avis“ ritar einhver E.
R. grein um Suðurjótland og Is-
land. Er það aðallega skammagrein
til „Politiken“ í sambandi við það
sem hún hefir sagt um grein eftir
þennan ritliöfund um Suður-Jót-
land. En í því sambandi tekur liann
upp þessa klausu úr „Politiken“ :
„Norðmenn hafa enga þjóðernis-
kröfu til íslands. Auk þess hafa
Islendingar nú, í samræmi við
grundvallarregluna um sjálfs-
ákvörðunarrétt þjóðanna, samþykt
það með yfirgnæfandi meirihluta,
að halda sambandinu við Dani.“ —
Sama lýgin upp aftur og upp aftur,
segir E. R. Enn hafa íslendingar
aldrei fengið tækifæri til, að greiða
atkvæði á grundvelli sjálfsákvörð-
unar um þjóðernisstefnuna. Með
þjóðaratkvæði því, er nýlega var
greitt, hefir Islendingum gefist
tækifæri til þess að láta í ljós vilja,
sinn í stjórnskipun inn á við, en
þeim hefir ekki gefist kostur á að
kjósa um það, samkvæmt þjóðern-
isregiunni, hvort þeir vilji fylgja
Dönum eða Norðmcnnum. Og þótt
íslendingar hafi með þðssari at-
kvæða greiðslu sameinast um sjálf-
stætt og óháð konungsríki og ætla
að nota Danakonung sem ríkishöf-
uð, þá sýnir þetta alls eigi neitt
sérstakt fylgi við Dani og má alls
eigi takast sem sönnun fyrir þverr-
andi rækt íslenzku þjóðarinnar við
sitt gamla móðurland, en að sama
skapi aukna rækt við Danmörk.
Ef „Politiken“ vill fræða nor-
nena alþýðu um það, að íslending-
ar hafi æskt nánara, bandalags við
Danmörk, þá hefði hann átt að
velja til þess heppilegri stund en
]>á er ísland hefir slitið ríkistengsl-
um við Danmörk og dregur upp
þjóðfána sinn í fögnuði út af því,
að vera nú laust uudan hinni höt-
uðu Danastjórn.-------
Þessari grein er aftur svarað
seinna í sama blaði og þar segir
meðal annars svo, að fæstir Norð-
menn muni sakna þess að ísland og
Færeyjar gengu undan Noregi fyr-
ir 100 árum. Og að Noregur eigi
að fá ísland aftur, sé mest undir
því komið, að Islendingar sjálfir
vilji slíkt samband, því að mót vilja
þeirra sé það ekki hægt. En sann-
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Afgr*ið*ln*i»i ur. 609
leikurinn uiuni vera sá, að íslend-
ingar kæri sig* ekkert um það) að
komast undir Noreg. Þeir vilji ráða
sér sjálfir (með Kristján 10. sem
konung) og að miklar líkur séu til
þess, að þeim muni takast það vel.
Vér getum fallist á að það sé rétt,
sem segir í þessari síðustu grein, að
íslendingar muni ekki kæra sig um
það, að komast í samband við Nor-
eg. Að minsta kosti höfum vér eigí
heyrt neinar raddir um það hér
heima. Sjálfstæðisbarátta vor hefir
ekki stefnt að því að losna við Dani
til þess að komast undir einhverja
aðra þjóð, heldur höfuin vér jafnan
stefnt að því, að fá fullveldi í öll-
um vorum málum. Nú mim það eigi
vaka fyrir þeim Norðmönnum, sem
um þetta mál rita, að ísland eigi á
nokkurn hátt að vera „undir“ Nor-
egi, heldur að eins í konungssam-
bandi við Norðmenn. En vér sjáum
eigi enn, hver hagur okkur ætti að
vera að því, fremur en vera í kon-
ungssambandi við Danmörk, eins
og nú er.
Kirkjuhfið
á Seyðisfirði.
Af því að eg er einn af kaupend-
um Morgunbl., ætla eg að s'enda
því dálítinn pistil um kirkjulíf
vort, Seyðfirðinga,' og framtíðar-
horfur þess. Er það eigi ófróð-
legt fyrir biskup og kirkjuvöld að
heyra um það. Og eg skal ekki
þreyta menn með mikilli mælgi.
Eigi þarf að lýsa staðháttum hér.
Flestir vita, að bærimi skiftist í tvo
aðalhluta. Aðalbærinn er Aldan og
Búðareyrin, samvaxin. Þar eru tæp-
lega 7/s íbúanna, en Vestadalseyr-
in, með rúmlega % íbúanna, er
næstum hálfa mílu út ineð firðin-
um og eigi sein greiðfærastur veg-
ur á milli, síst á vetrardag. Nú væri
eigi ósanngjarnt að kirkjan væri
þar sett í bænum, er flestir eru íbú-
arnir. En það er síður en svo sé.
Hún stendur einmana og oftast tóm
úti áVestdalseyri, því varla er hægt
að segja að bæjarbúar, hér innan
að, ræki kirkjugöngu nema einu
sinni á ári, þ. e. þegar fermt er.
Hygg eg eigi ýkt, þótt fullyrt sé, að
% allra bæjarbúa komi eigi í kirkju
þessa nema i þetta eina siim, allan
arsins hring. Af hverju kemur nú
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann<
Sigurjón Pétursson.