Morgunblaðið - 14.05.2000, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 14. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Hér á landi
mætti vera
meiri dirfska
á ferðinni
Gangurinn, gallerí Helga Þorgils Friðjóns-
sonar myndlistarmanns, verður tvítugur nú
um helgina. Af því tilefni fór Fríða Björk
Ingvarsdóttir í heimsókn og ræddi við
Helga Þorgils um starfsemi Gangsins þar
sem aldrei er auður veggur.
ÞEGAR Helgi Þorgils
Friðjónsson opnar dym-
ar að heimili sínu á Reka-
granda í Reykjavík geng-
ur maður beint inn á
Ganginn, gallerí sem Helgi hefur
starírækt í tuttugu ár. Þar stendur nú
yfir yfirlitssýning fjölmargra lista-
manna sem hafa sýnt þar í gegnum
árin, en verkin hafa verið að berast
undanfamar vikur. Þessi sýning er
því venju fremur viðamikil, teygir sig
af ganginum inn í bamaherbergi, eld-
hús, stofu og upp á loft. Þegar Helgi
hefur leitt mig í gegnum þau verk
sem þegar em komin upp og sagt mér
undan og ofan af um listamennina
spurði ég hann um tildrög þess að
hann ákvað að halda sýningar á lista-
verkum annarra listamanna á gangin-
um heima hjá sér.
„Áður en ég fór utan til náms var
ég þátttakandi í litlu galleríi sem hét
Output og var reyndar í heimahúsi.
Ég var líka á tímabili með gallerí sem
var ein blaðsíða í dagblaðinu Vísi þá-
verandi, svo þetta er nú eflaust ein-
hver þörf til að halda hlutum gang-
andi. En það lá frekar ljóst fyrir að ég
myndi gera eitthvað af þessu tagi
þegar ég kom heim, því á þeim tíma
var mjög h'tið af erlendri list á íslandi.
Maður kynntist tiltölulega mörgum
listamönnum í útlöndum og það virt-
ist kjörið að draga einhveija hingað.
Það var þá fyrst og fremst hugsað
fyrir okkur sem vorum sjálfir í þessu,
svo við gætum blandað blóði við lista-
menn annars staðar frá. Þetta var til-
raun til að skapa rými fyrir þá tegund
af list sem var skyld list okkar sjálfra.
Fyrir tilviljun var ég mjög heppinn
með fyrstu sýningamar og þetta rann
hratt af stað, - og hér um bil óvænt.
Ætli það megi ekki reikna með að
þetta hafi verið svona tíu sýningar á
ári í öll þessi ár. Það hefur alltaf verið
sýning í gangi, hér er aldrei auður
veggur,“ segir Helgi Þorgils og bend-
ir í kringum sig þar sem við sitjum í
stofunni umkringd myndverkunum.
Hugmyndin er að
sýna óvænta hluti
- En hvernig hefur svo gengið að
halda tengslum viðlistamenn erlendis
eftir heimkom una ?
„Ef eitthvað er þá eru tengslin
betri því ég sýni mjög mikið úti og er
mikið á ferðalögum,“ svarar Helgi.
„Þar fyrir utan hefur galleríið nú
ákveðið orðspor erlendis og þeir sem
maður talar við vilja frekar sýna en
ekki. Úti hef ég lítið sem ekkert leitað
til eldri listamanna og finnst mest
spennandi að fá óþekkta listamenn
eða þá sem ekki hafa sýnt hér á landi.
Auðvitað eldist maður sjálfur, en hér
vil ég frekar sýna unga íslenska lista-
menn, heldur en jafnaldra mína og
eldri. Þeir sem allir þekkja hafa ekk-
ert að gera hérna, - nema það sé þá
einhver hátíð," segir Helgi og hlær
við.
- En hver er hugmyndafræðilegur
bakgrunnur þessarar starfsemi, - er
einhver ákveðin sýn sem galleríið
framfylgir?
„Ja, ég hugsa að það megi nú
flokka þetta gróflega. Ég reyni pers-
ónulega að kjósa ólíka listamenn því
hugmyndin er að sýna frekar óvænta
hluti. Ég gæti auðvitað flett listasögu-
bókum og valið þá sem mér finnast
flottir og frægir, en ég hef enga löng-
un til þess. Það er frekar að ég kjósi
þá sem tengjast minni eigin listsýn.
Það er yfirleitt einhver „konseptúal"
nálgun í verkunum, - ef hér er sýnt
málverk, þá er það ekki bara vegna
þess að það er málverk, það er nóg til
af malerískum málurum sem aðrir
geta sinnt. Flestir sem hér sýna eru
ættaðir úr hugmyndalist, skrifa til
dæmis um sína list. Ég lagði meiri
áherslu á að sýna málara þegar ljós-
myndin var hvað vinsælust fyrir
svona fimm árum, bara til að reyna að
finna einhvem nýjan flöt. Mikið af
þeim málurum sem ég hef verið að
sýna eru nú að verða svolítið vinsælir
og þá má vera að ég fari að leita að
einhveiju öðru. Mér finnst mikilvægt
að reyna að finna eitthvert jafnvægi.
Flestir þeirra sem hér hafa sýnt bytj-
uðu þar sem hugmyndalistin gaf tón-
inn. Margir urðu líka til um það leyti
sem nýja málverkið varð fyrst umtal-
að, en hluti þess tengdist hugmynda-
list. Hinn hlutinn snerist um atrakt
málverk sem átti að vera svolítið „fýs-
ískt“. Ég held að ég hafi hneigst til að
velja það sem spratt úr hugmynda-
listinni, það hefur höfðað meira tU
mín. Hér á Islandi hefur kannski ver-
ið óvenju mikil áhersla á minimal
tengda list að undanfómu, en ég hef í
staðinn leitað í það sem er þvert á
móti, - þar sem áherslan er á smáatr-
iði. Sjálfur hef ég mikla löngun til að
skapa gmndvöll tU þess að láta smá-
atriðin vinna, en því hefur verið hafn-
að á módemíska tímaskeiðinu. ísland
hefur verið svo fátækt af galleríum,
hér hefur kannski verið eitt gallerí
eins og i8 sem starfar vel. En það
vantar fleiri gallerí og aðrar tegundir
af list, alveg án þess að það sé hallað á
þá sem starfa af einhveijum krafti.
En þegar galleríin em svona fá þá
kemur ákveðin slagsíða á hlutina og
það gerist mjög fljótt hér.
Erííðara að gagnrýna þann sem
hefur áunnið sér sögulegt nafn
- Kemur þá Gangurinn inn til að
rétta þessa slagsíðu fyrir þína gesti
oggangandi?
„Já, ég held að það sé óhætt að
segja það,“ segir Helgi, „þetta hefur
nýst mér og líka mörgum vinum mín-
um. Kristinn Harðarson var mjög
duglegur að hjálpa mér í eina tíð og
maður sá að það sem hér var að ger-
ast síaðist inn til hans og margra ann-
arra. Ég held að þetta hafi haft miklu
meiri áhrif en fólk gerir sér grein fyr-
ir, sérstaklega á þeim tímum sem
menn vom að mótast. Ég var líka svo
heppinn að fá hingað listamenn á borð
við Helmut Federle og John Arm-
leder, svona hér um bil áður en heim-
Morgunblaðið/Einar Falur
Helgi Þorgils í stofunni fyrir framan verk Peter Fichli og Peter Weiss.
Lindin í ganginum
HINIR erlendu listamenn hafa verið sem svöl lind fyrir hinn fúla pytt
staðarlistarinnar. ...Myndiist, hin nýja myndlist á hverjum tírna, er að
hlutatil í anda auðgripinnar fréttamennsku, jafnvel æsifrétta, en það
er aðeins efsta lag hennar. Hinir dýpri hiutar þurfa sinn tíma, mis-
mikinn eftir hvers eðlis þeir eru, til að smjúga út í umhverfíð, smita
það og jafnvel metta.
■ (Kristinn G. Haröarson.)
Um hugmyndir, -
úr bréfi til Helga
ÞAÐ vill oft á tíðum gerast með hluti sem eiga rætur sínar að rekja til
hugmynda sem eru þekktar... að hlutirnir eru teknir út úr því nýjasta
sem er upp á teningnum í það skiptið og settir inn í örlítið breytt sam-
hengi. Á þessu flaskar maður oft og þannig held ég að ástatt hafi ver-
ið um sýninguna mfna „Fjallið er eins og pumpa“. Pínulítið af þessu
hér og pínulftið af hinu þar. Þetta á ekkert skylt við að fylgjast með
heldur fremur að apa eftir. Það getur oft á tíðum verið gott hér í ein-
angruninni.
■ (Birgir Andrésson.)
I góðum gangi
GANGURINN varð til 1980 - opnaði með sýningu Hreins Friðfinns-
sonar. Fremst við dyrnar var skrifað með hvítu letri á hvítan vegg
„FOR THE TIME“ og á veggnum beint á móti „BEING" og gat því
umsnúist í „BEING FOR THE TIME“. í bæklingi, sem Gangurinn gaf
út eftir fyrsta starfsárið, var laust blað eftir Hrein sem á var lctrað
öðrum megin „STUND" og hinum megin „UM“. Ef til vill er þetta eins
konar titill fyrir þessa starfsemi.
■ (Heigi Þorgils Friöjónsson.)
urinn var farinn að skoða þá. Við gát-
um því virt þá fyrir okkur án þess að
frægð þeirra væri að þvælast fyrir.
Frægðin gerir það að verkum að mað-
ur hefur ekki sama gagnrýnisréttinn.
Það þarf mun meiri orku til þess að
gagnrýna einhvem sem hefur áunnið
sér sögulegt nafn, heldur en einhvem
sem stendur jafnfætis manni.“
- Það hafa þá komið hingað lista-
menn sem hafa jafnvel veríð að feta
sín fyrstu skref?
„Já, ég held að það sé meðal annars
ástæðan fyrir þvi að nafnið Gangur-
inn eða „Corridor" er allþekkt úti.
Þegar maður skoðai- skrár sumra
þessara listamanna er „Corridor" eitt
af efstu nöfnunum, sem er mjög
skemmtilegt. Talsvert mai-gir hafa
síðan komið hingað seinna til að
kenna og sumir sýndu í galleríinu
hans Péturs Arasonar á „Annarri
hæð“. Þegai’ búið er að kynna lista-
menn hér á landi er auðveldara að
koma þeim í tengsl við skólann og
þeir hafa margir búið héma hjá mér
og unnið á vinnustofunni. Það fyrir-
komulag hefur þó breyst í seinni tíð,
nú em leigð hótelherbergi fyrir þá
sem koma til að kenna. En þó þetta
hafi stundum verið íþyngjandi í gegn-
um tíðina, þá var þetta mjög gefandi
um leið og ég vildi ekki hafa haft það
örðuvísi. Það er talsverður gesta-
gangur héma; nýlega var Alan John-
ston hér og nú er Jim Butler að koma
hingað í byijun júní. Þetta heldur
manni svolítið uppteknum en það er
hollt og nærandi, eins og lýsið bara.
Mér finnst líka almennt, - þótt það sé
kannski svolítið gróft að segja það, -
að ég eigi miklu nánari félaga i starf-
inu úti heldur en hér. Það em fleiri
þar sem mér fínnst skynja það sem ég
er að gera og maður getur talað al-
varlega við um fagverkið sjálft til
dæmis,“ segir Helgi.
Söfnin taka enga áhættu
og sköpunarkrafturinn er
alveg í lágmarki
- Nú fínn ég að þú hefur mjög ein-
dregna afstöðu á þessu sviði, er hægt
að fá þig til að tjá þig um „ástandið“
almennt á Islandi?
„Það er mjög margt gott gert á ís-
landi, eins og t.d. það sem hún Edda
er að gera í i8. En mér finnst stundum
eins og það mætti vera meiri dirfska á
ferðinni. Það er kannski bara þessi
árátta mín til að hrekkja svolitið líka.
Til að staðir lifi af verður dirfskan að
vera með manni. Mér finnst þessa
hugsun reyndar vanta svohtið í bók-
menntaheiminn hér líka. En vanda-
málið hér er fyrst og fremst þetta;
það vantar fleiri gallerí og viljann til
að taka áhættu. Söfnin taka enga
áhættu og sköpunarkrafturinn er al-
veg í lágmarki finnst mér.“
- Finnst þér söfnin hafa staðið sig?
„Ekki eins og ég vil að þau standi
sig, það er langt því frá,“ svarar
Helgi. „En þegar talað er við forsvar-
SJÁBLS. 18.