Fréttir - 11.12.1918, Blaðsíða 2

2
FRÉTTIjR
JPréttir.
Kosta 5 aura eictatid í lausásölu.
Fyrir fasta kaupendur 1 kr. á mánuði.
Aiigrlýsinf;averð: 50 aura
hver ceutimeter í dálki, miðað við
Fjórdálka biaðsiður.
Afgreiðsla í Austur-
strœti 17, sími 331.
Við aug’Iýsingrnm er tekið á af-
greiðslunni og í prentsm. Gutenberg.
Ótgefandi:
Félag 1 Keylíjavík.
Ritstjóri:
Guðm. Gnðmundsson,
skáld.
Bolsévistar á Eistlandi.
Sagt er að her Bolsévista hafi lent á strönd Eist-
lands og komið hvíta varðliðinu í opna skjöldu.
Japanar í Miklagardi.
Japanskt beitiskip og tveir tundurbátar eru komnir
til Konstantinópel.
Bretakóngur
Leiftrahríð frá hjartarótum
hraustra drengja, er frelsis leita,
skal þér, ísland, auðnan veita
enn á þessum vegamótum.
Annars sólar aldrei nýtur,
augum köldum skuggin gýtur
inn í hjartans instu rætur,
og mun sæta lagi og finna
þjóðarstofnsins fína fætur
fram á vegi sortanætur.
í*á er ráðinn frelsis bani barna
þinna.
hefur á hinum svokallaða »brezka degi« sent Banda-
ríkjaþjóðinni ávarp, þar sem hann þakkar henni lið-
veizluna og óskar þess, að á komandi friðartímum
haldist einingin milli hinna tveggja þjóða eins öflug og
hún sé nú í dag.
Suður-Slavar.
Fréttaritari »Times« i Belgrad segir, að 300 af 700
fulltrúum Suður-Slava sem verið höfðu á fundi í Neu-
Ljós er upphaf alls, sem lifir;
ísland skal í ljóma standa
meðal heimsins helztu landa
hafið sínar þrautir yfir.
Vefjast skal í geislum grundin,
gulli röðuls fjöll og sundin;
þjóðar vilji vafinn ljósi
verða skal um alla daga;
fram að tímans yzla ósi
undin skal í sjgurhrósi
gullnum stöfum letruð landsins
satz 27, nóv., hafi komið til Belgrad daginn eftir og
gengið í skrúðgöngu undir serbneskum fánum til kon-
ungshallarinnar. Prinzinn sem stjórnar ríkinu tók á móti
foringjum fararinnar, en hinir tóku sér stöðu fyrir utan,
sungu serbneska ættjarðarsöngva og hyltu konunginn,
ríkisstjórann og hið nýja ríki Suður-Slava með há-
reystum ópum. Mannfjöldinn tók undir og söng með
þjóðsönginn.
saga.
Bjarni Jónsson
frá Vogi
6eymt en ekki gleynt.
Herra ritstjóri!
Eg vildi leyfa mér að biðja yð-
ur fyrir eftirfarandi linur:
Svo er mál með vexti, að eg
um undanfarinn tíma hef leikið á
kvöldin á kaffiliúsinu »Skjaldbreið«
eins og bæjarmenn vita. Eins munu
flestir hafa séð mig þar og heyrt,
kvöld eftir kvöld í undanfarin tvð
ár, og hefur mér og eigendum
kaffihússins alt af samið vel þann
tíma, þar til nú. Eg hef heldur
ekki þurft að kvarta yfir því, að
bæjarbúar hafi ekki haft ánægju
af þeirri starfsemi minni, bæði
þar og öll þau 13 ár, sem eg hef
starfað hér.
Nú í haust tók eg að spila undir
nýrri stjórn.
Gerði hún samning við mig fyrir
hönd kaffihússins um það, að eg
skyldi leika þar á kvöldin með
hljóðfærasveit minni frá 1. okt.
s. 1. til 14. maí n. k.
Fyrst framan af hafði eg yfir
ýmsu, ekki með öllu óverulegu að
kvarta, t. d. því, að einum manni
úr hljóðfærasveitinni var vikið á
brott, þrátt fyrir það, að hann var
ráðinn til 14. maí, þótt hann að
vísu eigi væri búinn að gera skrif-
legan samning, sem eigi reyndar
þarf við suma menn. En nú um
daginn, er farpest sú, sem geisað
hefurj stóð sem hæst, og mann-
dauði og allskonar eymd lagðist
eins og mara yfir alla kæti, þá
kastaði fyrst tólfunum. Hinn 18.
þ. m. fékk eg skilaboð frá stjórn
kaffihússins um, að hún vildi, að
Jónas Guðlaugsson: Fórn árinnar.
7
og framfarir. Og það ættuð þið að muna lengur en
þið gerið, þegar þið eruð að bjástra við allar fram-
tíðar-bollaleggingarnar og þessa nýmóðins pólitík
ykkar.
í fyrri daga var það eitthvað annað. Einokunar-
verzlunin stóð öllum framförum og efnalegu sjálfstæði
fyrir þrifum, og enginn gat jafnvel lífað þolanlegu lífi,
nema gamlar og ríkar ættir. Við bændurnir og al-
múgamennirnir máttum lengi vel ekki verzla nema
í einhverjum einum ákveðnum verzlunarstað. Og í
strjálbygðum og fátækum sveitum fékst varla nokk-
urn tíma í kaupstaðnum nóg af nauðsynjavöru,
og auk þess var hún skemd og blátt áfram ban-
væn, og ekki hundi bjóðandi. Færi nú einhver bóndi
með nokkra fiska til kornkaupa í einhvern annan
verzlunarstað en þann, sem ákveðinn var, varð hann
að sæta þungri líkamlegri refsingu.
En það var þó verst af öllu, að kaupmennirnir
höfðu aldrei fyrirliggjandi nokkrar minstu vörubirgð-
ir að vetrinum til, og skip komu ekki nema að vori
og sumri til, og þá urðu allir að kosta kapps um
að birgja sig upp með vörur, annars fengu þeir ekkert.
Yrði svo veturinn harður, gátu menn ekki keypt sér
fóðurbæti eða nauðsynjavörur, þótt birgðirnar þryti.
Það lá því ekki annað fyrir mönnum og skepnum,
en hungur og dauði. Guð má vita hve mörg manns-
líf einokunarverzlunin hefur á samvizkunni, fyrir utan
alt annað tjón, sem hún var orsök í! Og meðan við
máttum hvorki verzla né sigla sjálfir, svo var ekki
til nokkurs hlutar að mögla í móti yfirgangi hennar
og óréttlæti. Sjórinn setti okkur stólinn fyrir dyrnar,
svo að við vorum algerlega útilokaðir frá umheiminum.
8
Það var þvi ekki um annað að gera, en læra að
svelta og semja við kónginn um betri kjör.
Af þeirri braut vorum við óhrekjanlegir, unz sigur
var unninn. Svo getum við látið okkur það í léttu
rúmi liggja, þótt ungu mennirnir núi okkur því um
nasir, að við dóum úr hungri og létum kúga okkur«.
Hann þagnaði skyndilega, barði pípu sinni í klyf-
berann, er hann sat á, og tróð svo í hana tóbaki.
Sigtryggi gamla í Langholti hafði svo oft gefist
kostur á, að láta sér gremjast gleymska æskumann-
anna, því að hann fylgdi enn þá hinni gömlu bardaga-
aðferð, og var einn þeirra manna, er höfðu meiri
mætur á hinum verulegu, en hinum hugsuðu fram-
kvæmdum og fræðikerfum. En er unglingurinn leit
niður fyrir sig og mælti: »Þú hefur á réttu að standa«,
þá var hann óðara fús til sátta.
Hann reykti rólegur í pípu sinni, unz honum varð
litið út í eitt skemmuhornið, þá var sem augu hans
loguðu af eldlegum ákafa.
»Lítið á hann þarna«, sagði hann, og það kendi
skjálfta í röddinni, — »hann er lifandi bautasteinn
þeirra tíma«.
Allir litu út í hornið. Þar lá maður nokkur saman-
hnipraður í fasta svefni. Fötin, sem hann var í, virt-
ust vera samansafn af allskonar druslum, sem voru
reyrðar saman með snærum, og útundan fatahrúg-
unni sáust fætur, blákalnir og knýttir. Hár hans og
skegg var óhirt og flækt í fataræflunum. En þrátt
fyrir eymdarástandið, var hið ellilega og óhreina and-
lit hans einkennilegt — ennið hátt og hvelft og nefið
fagurlega lagað.
Auminginn samanhnipraði var í fasta svefni. Hinar