Skinfaxi - 01.02.1992, Blaðsíða 17

LYF OG / Þ R Ó T T I R
Hetjur og hormónalyf
Pétur Pétursson læknir skrifar
Á undanförnum árum hefur
dægurmálaumræðan á íslandi
öðru hverju snúist um lyfjamis-
notkun I íþróttum. Er það yfir-
leitt í kjölfar frétta af íslenskum
iþróttamönnum, sem fallið hafa
á lyfjaprófum.
Því er samt sem áður þannig varið,
að eftir tiltölulega skamman tíma logn-
ast umræðan út af, svo halda mætti, að
hér hafí verið um einhver undantekning-
artilfelli að ræða. Því miður gefa upp-
lýsingar, sem landlæknisembættið hefur
undir höndum, ástæðu til þess að ætla,
að lyfjamisnotkun íþrótta- og vaxtar-
ræktarfólks sé töluvert almenn á íslandi,
°g er það í fullu samræmi við reynslu
annarra þjóða af þessum vanda. Jafn-
framt hefur á síðustu árum komið í ljós,
að mýmörg innlend og erlend dæmi eru
um skaðleg áhrif þessarar lyfjamisnotk-
unar. Af þessu tvennu leiðir, að hér er
Skinfoxi
um heilsuvá að ræða, sem berjast verður
gegn af fullri alvöru. Auk hinna læknis-
fræðilegu sjónarmiða mæla siðferðileg,
lagaleg og fjárhagsleg rök einnig gegn
því, að heilbrigt fólk sé að nota þessi
lyf, en á íslandi virðist einkum vera um
misnotkun karlhormóna (“stera”) að
ræða. Neysla sterkra verkjalyfja, lyfja
sem verka örvandi á geð og miðtauga-
kerfi og hjarta- og æðakerfi virðist lítil
hérlendis. Sama er að segja um lyf með
verkun stýrihormóna heiladinguls, en
misnotkun þeirra og blóðaukandi horm-
óns færist í vöxt erlendis og eru lyfin
mjög dýr. í grein þessari mun ég reyna
að velta fyrir mér ástæðum þessarar
misnotkunar og afleiðingum hennar.
Hverjar eru ástæður
lyfjamisnotkunar?
íslendingar virðast alltaf hafa haft
sérstaka þörf fyrir hetjur. Ef til vill má
segja slíkt hið sama um flestar þjóðir.
Hetjumar þurftu að vera rammar að afli
og ókvalráðar, vel íþróttum búnar og
vígfimar og helst einnig hagmæltar og
með dulræna hæfileika. Alþýða manna
og einkum unglingar dáðu þessar hetjur
og lifðu sig inn í afrekssögumar og sam-
sömuðu sig þeim í ímyndun sinni og
hlutu af sæla en skammvinna hugar-
vímu. A þeim tímum, sem lítið úrval var
af hetjum, vom þær einfaldlega búnar
til, enda mörkin stundum óglögg milli
hugarburðar og raunvemleika. Sagna-
menn seinni tíma, fjölmiðlafólkið, eltist
ötullega við hetjur, sem ósjaldan em að
hluta til tilbúningur. í sjónvarpinu er
urmull af fyrirmyndum, sem við fáum
aðeins að sjá yfirborðið á.
Með bættum samgöngum og virkari
fjölmiðlun hefur hetjuútgerð orðið
spennandi og oft gjöfull atvinnuvegur.
Helst em það popparar og íþróttafólk,
sem brúklegt er til slíks. Þetta hefur
17