Birtingur - 01.12.1954, Blaðsíða 11

j-istamaHnalaunÍH
í framhaldi af grein um listamannastyrkina
svonefndu, úthlutun þeirra og kosningu niður-
jöfnunarnefndar í síðasta hefti Birtings lagði
tímaritið eftirfarandi spurningar fyrir all-
marga þjóðkunna listamenn úr öllum listgrein-
um og fjóra reykvíska borgara, sem kunnir eru
að áhuga á listum:
Teljið þér listamannastyrkina svokölluðu og
þann hátt, sem hajður er á kjöri niðurjöjnun-
arnejndar og úthlutun styrkjanna, réttláta eða
viðhlítandi lausn þessara mála í bráð og lengd?
Ef svo er ekki: hvað hajið þér lielzt við nú-
verandi jyrirkomulag að athuga og hafið þér
nokkrar tillögur til úrbóta?
Hér fara á eftir þau svör, sem borizt höfðu,
þegar ritið fór í prentun:
Hveragerði, 25. apríl, 1954.
Hr. ritstjóri, Einar Bragi, Reykjavík.
Viðvíkjandi spurningum yðar um lista-
mannastyrkina:
í fyrsta lagi álít ég óþarft að svívirða lista-
mennina með því, að kalla fé þetta styrki.
Þjóðin á líf sitt og lilveru að þakka bókmennt-
um sínum, án þeirra væri hér engin íslenzk
þjóð og engin íslenzk tunga. Hið eina, sem hún
hefur fram að færa, sér til ágætis, á alþjóða-
vettvangi, eru bókmenntir, listir og vísindi.
Ætti hún engin slík verðmæti, myndi hún
varna því, að lífið yfirgæfi það. Svo fann hún
að höfuð hans varð múttlaust í kjöltu hennar.
Hún elskaði hann mjög mikið á þeirri
stundu.
Akureyri, annan páskadag, 1954.
naumast meira virt en skrælingjar. Það liggur
í augum uppi, að þá menn, sem skapa henni
hlutgengi meðal menningarþjóða heimsins ætti
ekki að svívirða með betlistyrkjum, og það er
auðvitað afleit hagfræði að halda þeim sífellt
niðri í sárri fátækt, er jaðrar við svelt. Sjálf-
sagt er að veita þessum mönnum ekki lakari
Hfskjör en t. d. prófessorum háskólans.
Fyrri spurningu yðar er því ekki hægt að
svara öðru vísi en neitandi.
Síðari spurningunni er örðugra að svara.
Eins og vitað er liafa ýmsar leiðir verið reynd-
ar og allar gefizt illa. En hér er uppástunga,
sem borin liefur verið undir ýmsa ábyrga og
málsmetandi menn, er telja hana góða og rétt-
mæta:
Allir helztu listamenn landsins, þ. e. skáld,
málarar, myndlistarmenn og hljómlistarmenn,
sem komnir eru yfir fertugt og hafa lilotið al-
menna viðurkenningu, fái að minnsta kosti
tultugu og fjögur þúsund krónur í árslaun, á
átjándu grein fjárlaga, og sé ekki hægt að
lækka við þá launin úr því.
Yngri listamönnum, sem gera álitlega hluti,
séu veitt verðlaun, er nemi því, að þeir geti
unnið í tvö ár áhyggjulaust að list sinni. Þetta
sé endurtekið livert sinn, er þeir sk'ila góðum,
listrænum árangri, unz þeir hafa sannað rétt
sinn til fastra launa.
Engin þjóð sveltir hermenn sína. Við höfum
engan her, annan en listamennina; þeir eiga að
vernda heiður Islendinga, sem menningarþjóð-
ar, og rétt hennar til sjálfstæðis. Það er því
mjög heimskulegt að svelta þá.
Virðingarfyllst,
Kristmann Guðmundsson.
BIRTINGUR
75