Morgunblaðið - 20.03.1986, Blaðsíða 12

JMtangpmiliIaMfr
VIDSKIFn AIVINNULIF
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. MARZ 1986
12 B
Iðnaður
VeltaRafha
jókst um 46%
á síðasta ári
Afkoma fyrirtækisins betri en mörg
undangengin ár — 50 ár frá stofnun Rafha
UNDANGENGIN ár hafa í mörgu
verið erfið fyrir Raftækjaverk-
smiðjuna Hafnarfirði, Rafha.
Ástæðumar eru margar, óhag-
stæð gengisþróun og aukinn fjár-
magnskostnaður, hafa haft nei-
kvæð áhrif á afkomu fyrirtækis-
ins lfkt og margra annarra ís-
lenskra iðnfyrirtækja. Síðastliðið
ár var þó betra rekstrarlega en
mörg undangengin ár. Ingvi I.
Ingason, framkvæmdastjóri Raf-
ha sagði að þó hefði verið 879
þúsund króna tap á rekstrinum,
eða 1,1% af tekjum. Árið 1984 var
einnig tap, tæplega 1.500 þúsund
eða 2,7% af tekjum.
Rafha var stofnað 29. október
1936 en umræður um nauðsyn þess
að setja á laggimar raftækjaverk-
smiðju hér á landi hófust nokkru
áður, enda voru íslendingar að taka
rafmagnið í sína þjónustu. Þrír ein-
staklingar voru helstu hvatamenn
þessa, þeir Emil Jónsson, fyrrverandi
ráðherra, Sveinbjöm Jónsson, bygg-
ingarmeistari og Nikulás Friðriksson
umsjónarmaður hjá Rafveitu
Reykjavíkur.
Þriðjungtir hlutafjár í
eign ríkissjóðs
Eftir að Alþingi hafði samþykkt
að leggja fram hlutfé í væntanlega
verksmiðju að fjárhæð 50 þúsund
krónur, að því tilskildu að tvöföld
sú upphæð fengist annarsstaðar, var
félagið stofnað að undangenginni
hlutaQársöfnun. Hluthafar voru 22
einstaklingar, auk ríkissjóðs. Nú á
ríkissjóður 31% hlutafjár, og á síð-
asta ári var eign hans boðin til sölu,
en var ekki seld. Starfsemi verk-
smiðjunnar hófst um mánaðamótin
ágúst og september 1937 og fyrsti
framkvæmdastjóri var Sveinbjöm
Jónsson.
Fyrstu ár viðreisnar voru að
mörgu leyti erfið fyrir Rafha. Eftir
að mikii höft höfðu verið á innflutn-
ingi á heimilistækjum var hann
gefinn fijáls. Haftastefnan hafi
komið Rafha til góða en nú varð
fyrirtækið að keppa við erlenda
framleiðslu. Þegar líða tók á sjöunda
áratuginn vænkaðist hagur Rafha
og framleiðsla, sem dregist hafði
saman jókst verulega.
Árið 1971 var tollur á heimiiis-
tækjum lækkaður um 7 hundraðs-
stig og fram til ársins 1980 var
tollurinn iækkaður um sömu upphæð
uns hann var aflagður. Með þessu
versnaði samkeppnisstaða Rafha.
Erfitt að leggja út í
fjárfestingar við hönnun
Rafha framleiddi á síðasta ári um
Eldtraustir
tölvugagnaskápar
@ Rosengr
ens
Tölvugagnaskápar eru sérstaklega framleiddir til að vemda allar
gerðir tölvugagna, svo sem diskettur, segulbönd og seguldiska.
Geymið viðkvæmustu og verð-
mætustu upplýsingar fyrirtæk-
isins í öruggum skáp.
\Fagie9

E. TH. MATHIESEN H.F.
50 ARA AFMÆLI —
Rafha var stofnað árið
1936 og á því 50 ára af-
mæli á þessu ári. Á mynd-
inni er Ingvi I. Ingason,
framkvæmdastjóri fyrir-
tækisins, við eldavélar sem
það framleiðir. Fyrir ofan
eldavélamar eru eldhús-
viftur sem einnig eru fram-
leiddar af Rafha og fluttar
út til Noregs, Danmerkur
og Bretlands.
900 eldavélar, og jókst framleiðslan
frá fyrra ári. Þá framleiðir Rafha
um 4000 eldhúsviftur á ári, og auk
þessa rafhitara, eldhústæki fyrir
stærri eldhús og mötuneyti, glugga-
karma, m.a. í nýbyggingu Hótel
Sögu og flúrskinslampa.
Hlutdeild Rafha í sölu á eldavélum
er að sögn Ingva um 30%, en rúm-
lega 3000 vélar eru seldar á ári hér
á landi: „Þetta er viðkvæmur mark-
aður, og margir um hituna. Salan
fer mjög eftir tískusveiflum, sem er
dýrt að fylgja eftir," segir Ingvi og
bætir við: „Lítið fyrirtækið eins og
Rafha á erfítt með að leggja út í
miklar fjárfestingar við hönnun
nýrra tegunda. Slíkar fjárfestingar
verður helst að vera hægt að af-
skrifa á þremur árum og þegar sala
er ekki meiri en raun ber vitni er
ljóst að slíkt er nær óhugsandi."
Ingvi velti því líka fyrir sér hvort
Rafha þurfi að fara út í samsetningu
á eldavélum, fremur en framleiðslu,
til að halda velli: „Það halda raunar
margir að við framleiðum ekki vél-
amar heldur setjum þær eingöngu
saman."
Útflutningnr á
eldhúsviftum
Árið 1982 var hafinn útflutningur
á eldhúsviftum og um 65% þessarar
framleiðslu er flutt út tii Danmerkur,
Bretlands og Noregs. Salan hefur
að sögn Ingva gengið best í Noregi.
Það sem háði Rafha mjög við söluna
í Bretlandi var lækkandi gengi
pundsins, allt ffarn á mitt síðasta ár.
Ingvi benti á að til að hefja út-
RAFH \ hf.:Ha gnaðuro }tap senr hlutfall c f veltu
ÁNVAXT OGFYRN A !NGn J
L ^AN VAXTA

4 ME :Ð SKÖTTL IM>l
flutning þurfi fyrirtæki að vera með
góða eiginfjárstöðu, „það er ekki
hægt að fjármagna útflutning nær
eingöngu á lánsfjármagni." Ingvar
sagði aðspurður að eiginfjárstaða
Rafha væri þokkaleg, eigið fé um
66 milljónir króna, en skuldir nema
alls 41,1 milljón króna. f efnahags-
reikningi fyrir síðasta ár voru eignir
metnar á rúmlega 107 milljónir
króna.
Aukinn hraéfnis-
kosfnaður
Líkt og önnur iðnfyrirtæki á ís-
landi hefur gengisþróun verið Rafha
óhagstæð, og þar skiptir mestu mikil
hækkun á vestur-þýska markinu.
Mest allt hráefni er keypt frá Vest-
ur-Þýskalandi og hefiir hráefnis-
kostnaður aukist verulega á undan-
fömum árum. Sem dæmi nefndi
Ingvi að árið 1978 hefði kostnaður
vegna hráefnis verið 21,5% af
rekstrargjöldum, sex árum síðar,
1985, var þetta hlutfall komið upp
í 34,3%. Til að mæta hækkun hráefti-
is hefur sú leið meðal annars verið
farin að geyma hráefni í tollvöru-
geymslu og leysa það út eftir því
semþarf.
Annað atriði sem hefur haft nei-
kvæð áhrif á stöðu Rafha er mikill
fjármagnskostnaður. Á síðasta ári
nam hann 6,1 milljón króna og var
ríflega helmingi hærri en árið áður,
en nokkru lægri en 1983. Ingvi sagði
að lækkandi verðbólga og hugsan-
lega lægri raunvextir, bættu afkomu
fyrirtækisins verulega.
Eins og áður segir var velta Rafha
um 77 milljónir króna á síðasta ári
og jókst hún- um 46% á milli ára,
eða 12 til 15% umfram verðbólgu,
sem er verulega meira en meðal-
aukning veltu í iðnaði.
Hlutur innfluttra vara í sölu var
16 milljónir króna, en Rafha er
meðal annars með umboð fyrir
Zanussi-heimilistæki.
Ráðstefnur
ÍSDATA 86 verðurhaldin
28. —29. ágúst í Þjóðleikhúsinu
Búist er við að allt að 400 gestir sæki ráðstefnuna, sem
Skýrslutæknifélag íslands skipuleggur
BÆJARHRAUNI 10.
SIMI 651000.
ÍSDATA 86 verður haldin í Þjóð-
leikhúsinu í Reykjavík dagana
28.-29. ágúst næstkomandi.
Reiknað er með að allt að 400
gestir sæki ráðstefnuna þar af
um 350 frá Norðurlöndunum.
Það er Skýrslutæknifélag ís-
lands sem skipuleggur ráðstefn-
una í samvinnu við Nordisk
Dataunion, sem fjallar um mögu-
fefWWiflpffHfhgatæknirmar.
Skýrslutæknifélag íslands fékk
fulla aðild að Nordisk Dataunion á
síðasta ári og var þá ákveðið að
halda ráðstefnu á íslandi á þessu
ári. ÍSDATA 86 er framlag Skýrslu-
tæknifélags íslands til samstarfs
skýrslutæknifélaga á Norðurlönd-
unum og er stefnt að því að ÍS-
DATA verði haldin á þriggja ára
'resti' .«m:
Fyrirlesarar koma frá fimm lönd-
um, auk íslands: Noregi, Svíþjóð,
Danmörku, Frakklandi og Banda-
ríkjunum.
Ráðstefnan er einkum ætluð
æðstu stjórnendum fyrirtækja og
stofnana og hefur 12 blaðsíðna lit-
prentuðum bæklingi verið dreift til
15.000 manna á öllum Norðurlönd-
unum.