Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1995, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 28. APRÍL 1995
Fréttir
DV
Guðmundur Bjamason, landbúnaðar- og umhverfisráðherra:
Meiri fjármunir varla
settir í landbúnaðinn
- en það þarf að hjálpa sauðfiárbændum að leysa sln vandamál
„Ég sé ekki að það væri gætt heildarhagsmuna með þvi að hleypa inn i landið miklu magni af ódýrum
búvörum án þess að til þess væri gefinn góður aðdragandi og aðlögunartími. Annars köllum við bara yfir
okkur önnur vandamól í staðinn," segir Guðmundur Bjarnason landbúnaðarráðherra. DV-mynd BG
Þú hefur sagt opinberlega að bú-
vörusamningurinn verði tekinn
upp. Hvenær verður það?
„Ég mun reyna að hefja þá vinnu
eins fljótt og hægt er. Ég hef þegar
boðað fund með forsvarsmönnum
bændasamtakanna í vikunni. Þeir
eru með sérstaka nefnd sem vinnur
að endurskoðun búvörusamnings-
ins og ég mun síðan ræða við þá
nefndarmenn til að átta mig betur
á hvar málið er statt og umfangi
þess. Ég held þvi miður að lítið
hafi verið unnið í þessu í tíð fyrri
ríkisstjómar. Bændasamtökin sjálf
hafa hins vegar ákveðnar hug-
myndir í þessum málum en ráðu-
neytið og embættismenn htið kom-
ið nálægt þessu og því alger frum-
vinna að fara í gang.“
Búvörusamningurinn tekinn upp
segir þú, hverju á að breyta og
hvernig?
„Því miður er ég nú ekki kominn
svo vel inn í málið á þriðja starfs-
degi í ráðuneytinu að ég geti sagt
nákvæmlega til um það. Þó veit ég
að framleiðsla mjólkur og markað-
urinn em nokkurn veginn í jafn-
vægi, alla vega er þar ekki við nein
stór vandamál að glíma. Vanda-
máhn blasa hins vegar við í sauð-
fjárræktinni þar sem verið er að
takast á við það að meira er fram-
leitt en hægt er að koma á markað.
Þess vegna verður sauðfjárræktin
að hafa forgang, það er að skoða
hvað hægt er að gera varðandi
sauðíjárframleiðsluna. Ég býst nú
við að staöan sé sú, bæöi gagnvart
ríkissjóði og eins hinu almenna
þjóðfélagsviðhorfi, að ekki sé hk-
legt að menn setji öhu meiri fjár-
muni í landbúnaðinn en gert er í
dag. Þess í stað verða menn að
skoða hvemig þeir fjármunir, sem
þegar era til ráðstöfunar, veröa
best nýttir."
Þú ert með öðrum orðum að segja
að þessi upptaka búvörusamnings-
ins muni ekki kosta skattgreiðend-
ur viðbótarfé?
„Ég vil svo sem ekki lofa neinum
tölum til eða frá. En þegar ég er
að tala um hið þjóðfélagslega viö-
horf þá er ég auðvitað að taia um
að það sé ekki hægt að gera ráð
fyrir því að miklu meiri fjármunir
verði settir til þessara hluta. Hins
vegar veit ég að vandi sumra
sauðfjárbænda er shkur að hann
verður að taka til alveg sérstakrar
meðferðar. Ég veit ekki hvort það
tengist beint búvörusamningnum
sem shkum. Vandi þorra bænda er
bráðavandi og til þess að bjarga
þeim máium gæti þurft, tímabund-
ið, að setja fjármuni í að ná fram
breyttu skipulagi. Þar er ég meðal
annars að taia um búsetubreyting-
ar og að nauðsynlegt sé fyrir at-
vinnuveginn í heild, og þar með
einstaka bændur, að skipta um og
hverfa frá búskap. Síðan er annað
sem ekki hefur náðst niðurstaða
um varðandi bændastéttina en það
er aðgangur þeirra að atvinnuleys-
isbótum. Það er mál sem ekki
fékkst niðurstaða í á nýhðnu kjör-
tímabili en ég tel nauðsynlegt aö
koma í heila höfn.“
GATT-samningurinn tekur gildi
1. júlí næstkomandi. Kratar sökuðu
Halldór Blöndal, fráfarandi land-
búnaðarráðherra, um að ætla að
setja ofurtoha, sem þeir kölluðu
svo, á innfluttar landbúnaðarvör-
ur. Verður það gert?
„Við höfum samþykkt að opna
hér fyrir innflutning á landbúnað-
arvömm að ákveðnu marki. En um
leið verður að hafa í huga bæði
hagsmuni atvinnugreinarinnar og
neytenda. Ég vil reyna að leggja
mig fram um það, hér í mínu ráðu-
neyti, að um þessi sjónarmið náist
sátt. Ég held að það sé hagur
beggja. Það á ekki alltaf aö stiha
því-svo upp að landbúnaðurinn og
neytendur séu einhverjar andstæð-
ur. Þvert á móti tel ég mikilvægt
fyrir báða aðila að vinna saman og
að þeir hafi skilning hvor á sjón-
armiðum annars. Þess vegna hefur
verið rætt um hvemig eigi að með-
höndla þessi innflutningsmál og þá
vemd sem íslenskur landbúnaður
þarf á að halda meöan hann er að
aðlagast einhveijum innflutningi.
Þegar talað er um að fara í hámark
á tollaákvæöum, sem eihveijir hafa
kahað ofurtolla, þá er það form sem
aðrar þjóðir hafa viðhaft. Ég tel
ekki óeðlilegt að við förum svipaða
leið í því efni. Það segir ekki þar
með að það hámark verði nýtt held-
ur einhver lægri tala. Það er síðari
tíma ákvörðun."
Á það hefur verið bent að hægt
sé að bæta hag almennings í land-
inu meira með því að lækka matar-
verð heldur en hægt sé með öðrum
hætti. Það er hægt í gegnum
GATT-samninginn. Ert þú tilbúinn
að standa að slíku?
„Nú er það afar litíð magn af vör-
um sem GATT-samningurinn gerir
ráð fyrir. Einnig held ég að land-
búnaðurinn, eins og aðrir sam-
keppnisatvinnuvegir, þurfi sinn
aðlögunartíma. Hins vegar þýðir
ekkert annað en aö horfast í augu
Yfirheyrsla
við breytingar sem em að eiga sér
stað í heiminum. Við emm ekki
lengur einangmð hér á íslandi. Ég
sé ekki að það væri gætt heUdar-
hagsmuna með því að hleypa inn í
landið miklu magni af ódýrum bú-
vörum án þess að til þess væri gef-
inn góður aðdragandi og aðlögun-
artími. Annars köUum við bara
yfir okkur önnur vandamál í stað-
inn. Við myndum kalla á gífurlega
búseturöskun með miklum kostn-
aði þar sem menn hyrfu frá verð-
mætum á einum stað til að fjárfesta
í þeim annars staðar. Auk þess
hefur ástand á vinnumarkaði á síð-
astliönu kjörtímabUi verið þannig
að þetta mundi hafa í för með sér
stóraukið atvinnuleysi. Á heUdina
Utiö tel ég því ekki að óheftur inn-
flutningur væri í þágu neytenda.
Hvar sem maður fer um heiminn
eru kjúklingar einhver ódýrasti
matur sem hægt er að fá. Hér á
landi eru þeir svo dýrir að þeir telj-
ast til lúxusvöru. Framleiðendur
kenna um háu kjarnfóðurgjaldi.
Ert þú tilbúinn að beita þér fyrir
lækkun á því?
„Hér ertu kominn inn á fram-
kvæmdaratriði sem eflaust verður
rætt viö upptöku búvörusamnings-
ins og varðandi samkeppnisstöðu
miUi einstakra búvömgreina. Á
þessu stígi treysti ég mér ekki til
að ræða um einstök efnisatriði né
framkvæmdaratriði varðandi þetta
mál. Ég tel að aUa þætti þess þurfi
að skoða. Ég er ekki bjartsýnn á
að okkur takist að auka á ný, sem
neinu nemur, neyslu kindakjöts
innanlands. Ég held að þeirri sam-
keppni sem hinar hefðbundnu bú-
greinar hafa verið í varðandi
breyttar neysluvenjur fólks verði
ekki snúið við á einu andartaki.
Og auðvitað em kjúkUngar og
svínakjöt mjög ráðandi í því sem
hefur verið að taka við af kinda-
kjötínu. Ég held að við verðum að
leita erlendra markaða fyrir okkar
lífrænt ræktuðu og vistvænu fram-
leiöslu sem byggist á hreinleika og
góðu umhverfi og búsmala sem er
laus við sjúkdóma og lyfjagjafir.
íslenskt grænmeti er mun dýrara
en innflutt. Framleiðendur kenna
meðal annars um dýrri raforku.
Ertu tilbúinn að beita þér fyrir
Iækkun á henni til ylræktenda?
„Vissulega þarf að aðstoða og
treysta þessa framleiðslu eftir því
sem hægt er. Ég vfi þó benda á að
ekki er aUtaf hægt að treysta á
opinbera aðstoð í atvinnurekstri.
Við verðum hins vegar að skapa
eins góð rekstrarskUyrði fyrir
þessar atvinnugreinar okkar og
hægt er þannig að þær séu sam-
keppnisfærar við þann innflutning
sem þær eiga í samkeppni við. Viö
megum heldur ekki gleyma því að
við erum að keppa við erlenda
framleiðendur í suðlægari löndum
sem búa við allt aðrar aðstæður frá
náttúrunnar hendi heldur en hér
eru. Varðandi raforkuverðið mun
ég kynna mér það mál mjög vel á
næstunni.
Það hefur verið nefiit að árekstr-
ar geti átt sér stað miHi landbúnað-
arráðuneytis og umhverfisráðu-
neytis, sem þú gegnir háðum. Tök-
um dæmi af ofbeit á afrétti sem við
þekkjum dæmi af, svo sem í þínu
kjördæmi, Mývatnsöræfum?
„Þarna nefnir þú þá þætti sem
geta sannarlega skarast mUU þess-
ara tveggja ráðuneyta og hafa gert
á liðnum ámm. Eg get auðvitað
ekki annað á þessu stigi en lofað
því að leggja mig fram um að ná
sem bestri sátt um þessi sjónarmið.
Ég trúi því að það sé hægt að ná
samkomulagi miUi beggja sjónar-
miðanna. Ég er þess fuUviss að það
er hægt að fá bændur tíl að fallast
á að ofnýta ekki landið, heldur
nýta þaö þannig að það haldi áfr am
að gefa þeim arð. Þetta held ég líka
að sé sjónarmið flestra bænda þótt
ef tíl vfil séu tU einstakUngar sem
eru á annarri skoðun. Ég er tílbú-
inn að leggja mig fram við að sam-
ræma þessi sjónarmið. Þá má Uka
vera að landverndarmenn hafi
gengið of hart fram og ég vU líka
skoða málið frá þeirri hUð.“
Þú hefur verið heilbrigðisráð-
herra og þekkir því það ráðuneyti
vel. Páll Pétursson félagsmálaráð-
herra er bóndi. Hvers vegna tókst
þú ekki við heilbrigðisráðuneytinu
og Páll landbúnaðarráðuneytinu?
„Ég hafði út af fyrir sig ekkert á
mótí því að taka heUbrigðisráðu-
neytið að mér. En mér finnst að
menn sem em í stjórnmálum og
þurfa að horfa tíl heildarinnar
megi ekki festa sig um of í ákveðn-
um málaflokkum. Þess vegna þóttí
mér eðUlegt að takast á við aðra
málaflokka en heilbrigðismáUn.
Þaö sama á við um Pál. Ég tel gott
að hann takist á við annað en land-
búnaðinn. Við vorum að tala um
hagsmunaárekstra. SUkt gæti
hugsanlega átt sér stað ef bóndi
settist í landbúnaðarráðuneytið. Ég
held líka aö það hefði orðið annar
blær yfir ríkisstjóminni allri og
sýnt aðrar áherslur ef það hefðu
orðið meiri skiptí á ráðuneytum
hjá Sjálfstæðisflokknum en raun
ber vitni.
Stj órnarmyndunin tók ótrúlega
stuttan tíma. Því hefur verið haldið
fram að þessi ríkisstjórn hafi að
mestu verið orðin til fyrir kosning-
ar. Hvað segir þú um það?
„Þetta er fráleit kenning. Það
hafði engin slík umræða átt sér stað
fyrir kosningar. Ég er varaformað-
ur Framsóknmarflokksins og get
fullyrt að þetta er rangt.“