Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1982, Blaðsíða 92

92
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ley, er honum varð hugsað til íslandsferðar sinnar 17891: ,,Fáir þeirra
(þ. e. Islendinga) hafa . . . gáfur til auðsöfnunar, og þar sem margir
menn í öðrum löndum hafa auðgazt á verzlun og þeim iðnaði, sem
skapazt hefir við, að upp hafa risið litlar höfuðborgir, þá hefir ísland
möguleika í fiskveiðum, og e. t. v. á öðrum sviðum, til að safna auðæf-
um. Olafur Stephensen hefir auðgazt á því að halda menn til fiskveiða.
Hvers vegna ætti hann að vera sá eini, sem það gæti?“
Eins og kunnugt er, var Bjarni Thorsteinsson, þótt hann geti ekki
urn það í ævisögu sinni, viðriðinn stofnun Stiftisbókasafns Islands eða
Landsbókasafns Islands, svo sem það síðar var kallað.
Carl Christian Rafn hafði á fundi í Hafnardeild Bókmenntafélagsins
30. marz 1818 „framlagt bréf til félagsins, hvarí hann æskir það seti
nefnd manna til að yfirvega, hvörnig alment bókasafn verði bezt stiftað
á Islandi með fylgjandi lista yfir ýmsar bækur, er nokkrir þegar vilja
gefa til þessa augnamiðs. Félagið ályktaði, að honum skyldi látast í ljósi
þess þakklæti og undir eins tilkynnast, að hér um skyldi skrifað verða til
deildarinnar á íslandi,“ eins og segir í samkomubók félagsins fyrr-
nefndan dag.
Af bréfagerð milli Bjarna Thorsteinssonar, forseta Hafnardeildar
félagsins, og deildarinnar á Islandi spruttu svo tilmæli Geirs biskups
Vídalíns í nafni stiftsyfirvalda til kancellísins í Kaupmannahöfn um,
að útbúið yrði hæfilegt húsnæði fyrir stiftisbókasafn og skjalasafn
biskups á dómkirkjuloftinu, og hafði hann ráðgazt við Ole Peter Möller
kaupinann og borgara í Reykjavík um kostnað af slíku verki, en kaup-
maður hafði þá lokið viðgerð þeirri á kirkjunni, sem honum var á
hendur falin með konungsúrskurði 17. marz 1817.
I Minningarriti Jóns Jakobssonar landsbókavarðar um sögu safn-
sins 1818-1918, sem hér er stuðzt við, segir svo (á bls. 13-14): ,,Sjá má
af bréfi Bjarna Thorsteinssonar til Rafns, dags. 3. marzdag 1819, að
hann hefur óttazt drátt á málinu hjá kansellíinu, því að hann segir þar
berum orðum, að hann ,,sé hræddur um, að kansellíið, að því er til
útgjalda kemur, feli málið fjármálafulltrúunum, sem kynnu að fresta
því um lengri tíma en æskilegt væri.“ Sjálfur kveðst hann munu reyna
að konra í veg fyrir, að svo fari, að því er til sinna kasta komi, en þar sem
svona sé ástatt, óski hann helzt, að bókasendingunni frá Fjóni verði
frestað um hríð, því að hann vilji ógjarna, að bækurnar verði sendar til
Islands, meðan ekki sé ráðið fram úr húsnæðisvandræðunum. Forseti
Hafnardeildarinnar hefir þannig sjálfur, vegna húsnæðisleysisins í
1) íslandsleiðangur Stanleys 1789. Ferðabók. Reykjavík 1979, bls. 168.