Vikublaðið - 10.11.1995, Blaðsíða 1

Frásögn Davíðs Oddssonarer í sama tón og anda og ferðasaga Eiríks á Brúnum sem hleypti heimdraganum
á síðustu öld og hélt til Danmerkur. „Einlægnin og einfeldnin, undrunin og hin búmannlega athygli,“ skrif-
ar Vilhjálmur Þ. Gíslason í inngangi að bókinni „sýnir þau áhrif, sem nýtt skemmtanalíf og ný og ókunn
tækni og verkmenning hafði á íslenskan bónda í fásinninu um miðja 19. öld.“ Við
erum enn börn í heimi fullorðinna og þótt við höfum tileinkað okkur nútímatækni
stendur andleg menning okkar verkmenningunni langt að baki. - Tilsjá bls. 2
Vlkublaðið
ASKRIFTARSIMI
511 Jif
Mkulflaðið
Vikubl
44. tbl. 4. árg. 10. nóvember 1995 - Ritstjóm og afgreiðsla: sími 551 7500 - 250 kr.
Góöur pappír
til endurvinnsiu
Ritfrelsið eykst í
Suður-Afríku en
þrengist á íslandi
Dómur Mannréttindadómstólsins í Strassborg í máli Þorgeirs Þorgeirsonar
gegn íslenska ríkinu hefur áhrif á ritfrelsi í Suður-Afríku. Á sama tíma
þrengir siðanefnd Blaðamannafélags íslands að ritfrelsi á íslandi.
Þorgeir Þorgeirsson: Siðanefnd
Blaðamannafélags Islands mótast
meira af þeirri hugmynd að það eigi
að ritskoða, heldur en þeirri hug-
mynd að það eigi að skrifa.
Fyrir íjórum árum
dæmdi Mannrétt-
• indadómstóll Evr-
ópu í máli sem Þor-
geir Þorgeirson rit-
höfundur höfðaði
gegn íslenska ríldnu.
Dómurinn hnekkti
úrskurði Hæsta-
réttar sem hafði
dæmt Þorgeir fyrir
ummæli um lögregluna sem hann
lét falla í tveim blaðagreinum. A
grundvelli máls Þorgeirs tirskurð-
að Press Council of South Afrika
að blaðið Weekend Star hefði ekki
brotið í bága við siðareglur og við-
urkennd viðmið um ritfrelsi.
Weekend Star birti seint á síðasta
ári greinarflokk þar sem farið var í
saumana á flugslysi ffá árinu 1987.
Breiðþota ffá South Affican Airvvays
hrapaði í sjóinn nærri strönd Márit-
aníus og fórust allir um borð, 159 ein-
staklingar. Rannsóknamefnd komst
ekld að niðurstöðu um orsök slyssins.
I greinarflokki Weekend Star var því
haldið ff am að um borð í vélinni hefði
verið eldflaugaeldsneyti í eigu suður-
affíska stjómvalda og ædað ril hem-
aðamota. Kviknað hefði í eldsneytinu
vegna ókyrrðar í loftd og breiðþotan
Ungt vinstrafólk
vill sameinast
í óformlegum viðræðum ungra
vinstrimanna er rætt um að efha
til samráðsvettvangs í því skyni
að styðja við bakið á Reykjavík-
urlistanum. - Slík samvinna gæti
skilað árangri á öðrum sviðum,
segir Róbert Marshall formaður
Verðandi, samtaka ungs alþýðu-
bandalagsfólks og óháðra.
Félagar í Verðandi hafa rætt
hugmyndina við stjómarmenn í
Sambandi ungra jafnaðarmanna,
SUJ, og undirtektimar hafa verið
jákvæðar að sögn Róberts. Sam-
ráðsvettvangurinn er hugsaður fyr-
ir stuðningsmenn Reykjavíkur-
listans úr öllum félagshyggjuflokk-
unum til að ræða stjómmál og
styðja borgarstjórnarmeirihlutann.
Róbert Marshall dregur ekki dul
á að þreifingar ungra vinstrimanna
miða að sameiningu félagshyggju-
flokkana. Mat hans er að ungt fólk
hafi aðra og raunsærri afstöðu til
sameiningar en hinir eldri.
„Við eram ekki brennd því marki
áralangrar irmbyrðis baráttu sem
hin eldri em. Ef vilji okkar er sam-
eining, þá verðum við að sýna að
slíkt samstarf er mögulegt. Sá
ágreiningur sem á milli okkar ríkir í
einstökum málum rúmast innan
stærri jafhaðarmannaflokka í ná-
grannalöndunum - því skyldi hið
sama ekki geta átt um okkur. Sé
það ótvfrætt betra fyrir hagsmuni
launafólks og landslýð allan að slík
samfylking verði til, þá ber okkar
að leita allra leiða til þess. Valda-
hlutfölliun íslensks samfélags verð-
ur að breyta. Verðtun við
kynslóðin sem það gerir?“
skrifar Róbert í Alþýðu-
blaðið á þriðjudag.
Varaþingmaður A1
þýðuflokksins í
Reykjavík, Magnús
Ami Magnússon,
svarar kalli Róberts í
grein í Alþýðublað-
inu á miðvikudag.
„Þess vegna vil ég
hvetja félaga núna
hreyfingu ungra jafn-
aðarmanna að taka
áskorun Ró-
berts Mars-
hall, for-
manns sam-
taka ungs A1
þýðubandalagsfólks og ganga til
viðræðna við hann og aðra í hans
hreyfingu sem tilbúnir em til að
velta fyrir sér möguleikum á sam-
starfi þessara flokka, þar sem út-
koman yrði ein hreyfing með kjör-
orð jafnaðarmanna, ættuð úr
frönsku byltingunni, að leiðarljósi:
Frelsi, jafnrétti, bræðralag."
Er Róbert ánægður með und-
irtektimar?
- Já, ég er mjög
sáttur við þessi
viðbrögð og
okkur er ekkert
að vanbúnaði,
svarar hann.
Róbert
Marshall:
Valdahlut-
fölliun íslensks
samfélags verður að
breyta. Verðtun
við kyn-
slóðin sem
það gerir?
orðið alelda á svipstundu. Blaðið sak-
aði yfirvöld um að hylma yfir orsök
slyssins.
Weekend Star studdist að mesrn
leytd við ónafhgreindar heinúldir í
greinarflokknum og var kært til Prgss
Council sem úrskurðar tun brot á
siðareglunt fjölmiðla í Suður-Afríku.
I máli Þorgeirs fyrir Mannréttinda-
dómstólum var teldn afstaða til þess
hvort það samrýmdist ritfrelsi að
maður væri sakfelldur fyrir að styðjast
við ónafngreindar heimildir í blaða-
skrifum og hvort það væri höfundar
að sanna sannleiksgildi staðhæfinga
nafhlausra heimildamianna. Dóm-
stóllinn komst að þeirri niðurstöðu að
óeðlilegar hömlur væm lagðar á
prentfrelsi ef þess væri krafist að höf-
undur færði sömuu á meiðandi um-
mæli sem hann hefði eftir ónafh-
greindum heimildarmanni.
Með tilvísun til dómsins í máli Þor-
geirs var niðurstaða Press Council að
Weekend Star hefði verið í fullum
rétti að byggja umfjöllun sína á nafh-
lausum heinúldarmönnum.
Suður-afrískur ffæðimaður, Kobus
van Rooyen við Pretoríuháskóla, hef-
ur skrifað greinargerð um úrskurðinn
í máli Weekend Star og telur hann
marka tímamót.
- Urskurðurinn í Suður-Afríku
staðfestir óhemju sterka stöðu Mann-
réttindadómstóls Evrópuráðsins. Þótt
dómstóllinn hafi ekld lögsögu yfir
öðrum en aðildarþjóðum Evrópu-
ráðsins hefur hann áhrif í öðrum
heimsálfum, segir Þorgeir Þorgeir-
son.
A sama tíma og vegur prentfrelsis
vex í Suður-Afríku gætir andstæðrar
þróunar á Islandi. I nýlegum úrskurði
siðanefhdar Blaðamannafélags Is-
lands um kæm á hendur Helgarpóst-
inum era gerðar mjög stífar kröfur til
blaðamanna. Kæraefhið er umfjöllun
blaðsins um sambýliskonu manns
sem dæmdur var fyrir kókaínsmygl.
Blaðamenn Helgarpóstsins studdust
að verulegu leyti við ónafngreindar
heimildir og á grundvelli þeirra var
dregin upp mynd af sambýliskonunni.
„Þegar um er að ræða úttektir af því
tagi sem hér er fjallað um er eðlilegt
að blaðamenn velji sér sjónarhom og
skýringartilgátur. Það er ákaflega
mikilvægt að blaðamenn láti ekld shk-
ar tilgátur leiða sig afvega við efiús-
vinnsluna og kanni af jafnri alvöra
þau atriði sem kunna að styrkja tilgát-
una og það sem á móti henni kann að
mæla,“ segir í forsendum siðanefhdar
sem úrskurðaði að Helgarpósturinn
hefði brotið alvarlega gegn 3. og 4.
grein siðareglna Blaðamannafélags
Islands. Greinamar taka annarsvegar
til upplýsingaöflunar blaðamanna og
úrvinnslu þeirra og hinsvegar til nafh-
birtinga í fjölmiðlum.
I vetur úrskurðaði siðanefhd að
Dagsljós Sjónvarpsins hefði brotið
siðareglur vegna þess að fomgripasali
lét þau orð falla í sjónvarpsþættinum
að húsgögn frá 1930 til 1940 væra
ekld antík og að formunaverslanir hér
á landi væra dýrar án þess þó að nafh-
greina nokkra verslun. Siðanefhd úr-
skurðaði að Dagsljós hefði brotið 3.
grein siðareglna.
Þorgeir telur að siðanefnd Blaða-
mannafélags Islands sé á villigötum.
- Siðanefndin mótast meira af
þeirri hugmynd að það eigi að rit-
skoða, heldur en þeirri hugmynd að
það eigi að skrifa. Þetta er hættulegt
því engar sldlgreiningar era til á frelsi,
hvorld ritfrelsi né öðra frelsi, heldur
en sú skilgreining sem liggur í tak-
tnörkun þess. Eða eins og einu sinni
var sagt: „Frelsi er jafhan sldlgreint
með skefjun þess.“
íþróttastefna
fyrir stulkur
og konur
Bryndís Hlöðversdóttir er
fyrsti flutningsmaður þingsá-
lyktunartillögu um stefriumót-
un í íþróttum stúlkna og
kvenna, en tillöguna flytja kon-
ur í öllum þingflokkunum. Til-
lagan gerir ráð fyrir því að ríkis-
stjómin setji á stofh nefiid sem
vinni í samráði við ISI og Ung-
mennafélag Islands að því að
efla íþróttir stúlkna og kvenna
og Ieitist við að koma í veg fyr-
ir eða minnka hið mikla brott-
hvarf stúlkna úr íþróttum.