Skinfaxi - 01.04.1930, Blaðsíða 9

SKINFAXI
105
um — l)á eins og nú — þó að presturinn væri þar ekki. Djákn-
inn ias þá danska prédikun yfir kirkjufólkinu og sálmar voru
sungnir úr Kingos bók. Ein bók var notuð hér framar öllum
öðrum: Lestrarbók Brockmands biskups. Sunnudag eftir
sunnudag, ár eftir ár, mannsaldur eftir mannsaldur, í meira
en hálfa þriðju öld, hafa færeyskir djáknar lesið þessa dönsku
lestra, meðan helmingur kirkjufólksins þjáðist af leiðindum
að hlusta á hina ógurlega löngu lestra, en hinum helmingn-
um þótti bezt við eiga, að fá sér styrkjandi dúr. Hvernig
danskt mál úr færeyskum djáknamunnum mundi hljóma í
dönskum eyrum, vitum við af sögunni um Danann, sem heyrt
hafði færeyskan djákn lesa: „Eg skildi töluvert af því. Eg liélt,
að færeyskan væri þyngri en þetta.“ Hann hélt, að djákninn
hefði lesið á færeysku. Enn er lestrarbók Brockmands til á
mörgum færeyskum heimilum, en á síðustu fjörutíu árum
mun víðast hætt að nota hana. En orðtakið: „langt sum ein
Brockmanslestur" er komið inn í mál vort og riotað um allt,
sem langt er og leiðinlegt.
En manna á meðal var vort færeyska móðurmál jafnan tal-
að, svo sem enn er, og það átti sínar hátíðastundir við „kvöld-
seturnar" i revkstofunni, er gömlu kvæðin voru kveðin og
sögur sagðar. Þar var það varðveitt í minni, munni og hjarta
fólksins; þar slokknaði neistinn aldrei. Ekki má gleyma dans-
stofunni, þar sem æskulýður, og eldra fólk einnig, kom sam-
an til skemmtunar hvert helgikvöld frá jólum til föstu-inn-
gangs. Þar hljómuðu kvæðin bezt. Það er efalaust, að lcvæðin
og vikivakarnir hafa verið beztu stoðir máls vors, gegn um
hinar myrku og óhugðarlegu aldir.
Enn má nefna eina ógæfu, er af siðabótinni leiddi. Hið
gamla menningarsamband milli íslands, Færeyja og Noregs
slitnaði, og það varð fyrst og fremst okkur Færeyingum að
meini. Hversu nátengdir við höfum verið íslendingum í and-
legum viðskiftum, sést bezt á kvæðum okkar, því að megin-
hluti þeirra er gerður um efni úr íslenzkum sögum. Þetta
sýnir gerla, að Færeyingar hafa verið kunnugir samtíðar-
bókmenntum fslendinga, er þeir ortu kvæði sín úr þeim. Ilið
inikla kvæði Jóns Arasonar, „Ljómur“, barst og til Færeyja,
og Færeyingar lærðu það og varðveittu hluta úr því á vör-
um sínum yfir 200 ár.*) Það er um þessa löngu og ströngu
*) Sjá Jón Helgason: Færöske Studier, í „Maal og Minne“
1924.