Skinfaxi - 01.04.1930, Blaðsíða 20

116
SKINFAXI
Brátt varð þjóðernishreyfingin pólitísk, og síðustu þrjátiu
árin hefir staðið samfelld barátta, bæði milli Færeyinga inu-
byrðis, og svo milli færeyskra þjóðernissinna og Dana.
V.
Um 1870 og árin eftir voru harnaskólar stofnaðir í Færeyj-
uin. í sama mund var stofnaður kennaraskóli í Þórshöfn.
Ýmsir kennaranna urðu hrifnir af þjóðernishreyfingunni,
þegar er hún kom fram og unnu að framgangi liennar. Þeir
sáu það glöggt, að ef skólarnir áttu að koma að gagni, eins
og til var ætlazt, varð færeysk tunga að vera undirstaða allrar
kennslu. En þá urðu kennararnir líka sjálfir að kunna málið.
Auðvitað töluðu kennararnir færeysku, eins og allir Færey-
ingar hafa ætíð gert. En í kennaraskólanum lærðu þeir ein-
ungis dönsku, og kennt var einnig á því máli. Þess vegna var
það, að nemendur kennaraskólans sneru sér til Færeyingafé-
lags 1894 og báðu um hjálp þess, til þess að fá kennslu i
Færeysku í skólanum. Stjórn félagsins svaraði, að þar var
allt vonlaust. Árið áður liafði liún sent skólastjórninni bref
og beðið hæversklega um, að fá kennslu í færeysku inn í
kennaraskólann, þvi að það væri mjög þýðingarmikið, að
kennararnir kynnu vel móðurmál sitt. Margir þeirra áttu að
vinna í ýmsum byggðalögum, meðal barna, sem ef til vill
höfðu aldrei heyrt danskt orð, nema þegar lesturinn var
lesinn á sunnudögum, og þegar þau lásu sjálf lexíur sínar í
kennslubókum, og oft var það, að börnin skildu ekki það,
sem þau lásu sjálf. En skólastjórnin þverneitaði. í kennara-
skólanum voru þegar svo margar námsgreinir, að hvorki var
tími né rúm til, að bæta færeysku við (!!).
Nú var svo komið, að gáfaðir menn, sem notið höfðu
nokkurs lærdóms, öfluðu sér ætíð sjálfkrafa nauðsynlegrar
þekkingar á færeyskri tungu. En þjóðernishreyfingin þróað-
ist og styrktist; og svo ógerlegt, sem það er, að aftra vatni
að renna ofanímóti, jafn-ógerlegt var það, að stýfla fyrir
þessa færeysku málhreyfingu. Málið sótti fram, og það með
rétti lífsins, og kennaraskólinn varð að lokum að Ijúka upp
hurðum sínum fyrir þvi og veita því rúm. Við það var mikið
unnið; það sést bezt á kennarahópnum, sem komið hefir úr
kennaraskólanum síðan. í honum á færeyskt mál og færeysk
menning sínar beztu stoðir.
Það, sem hér vannst á, glataðist brátt aftur í öðrum har-
daga. Það bar þannig til: Kennarafélag Færeyinga hafði sam-
ið frumvarp að fræðslulögum fyrir Færeyjar og sent lögþing-