Tíminn - 11.07.1944, Blaðsíða 3

68. ltlat?
TÍMINX, hrigjadagiim 11. júlí 1944
271
Kaupfélag Eyfírðínga opnar
eitt fullkomnasta gistihús
landsíns
Kaupfélag Eyfirðinga opn-
aði gistihús sitt skömmu fyrir
síðustu mánaðamót. Er það í
sama húsi og gildaskáli K. E.
A., en það hefir verið hækkað
um eina hæð og aukið á fleiri
hátt. Gistihúsið er mjög vand-
að og búið nýtízkuþægindum.
Má tvímælalaust telja það eitt
fullkomnasta eða fullkomn-
asta gistihús hérlendis og er
það K. E. A. til mikils sóma.
í nýkomnum Degi er sagt frá
gistihúsinu á þessa leið:
28 gestaherbergi eru þegar
fullbúin og tekin til notkunar,
þar af 5 herbergi með sérstakri
kerlaug og öllum nýtízku þæg-
indum, en auk þess fylgir sér-
stakt snyrtiherbergi með steypi-
baði mörgum einbýlisherbergj-
anna. Yfirleitt er betur séð fyrir
salernum og snyrtimöguleikum
þarna en í nokkru öðru gistihúsi
á íslandi. — Gólf öll eru lögð
mislitum korkflögum og jafn-
gildir það því, að þau væru öll
hulin þykkum teppum, hvað
snertir fegurð, mýkt og hljóð-
einangrun. Stór veitingasalur er
í húsinu, en verður ekki full-
búinn til notkunar fyrr en 1.
okt. næstk. Aftur á móti eru
minni salir til fundahalda o. s.
frv., setu- og biðstofur fyrir
hótelgesti, skrifstofur, íbúð
starfsfólk og önnur herbergi
þegar fullgerð og búin húsgögn-
um.
Hótelið getur þegar tekið á
móti rösklega 50 dvalargestum,
en ráðgerð er aukning herbergja
(10 herbergi í viðbyggingu vest-
ur af aðalhúsinu meðfram
kirkjutröppunum). Gestirnir
eiga greiðan aðgang að geysi-
rúmgóðum veggsvölum á aust-
urhlið hússins, og er þaðan hið
fegursta útsýni yfir mikinn
hluta bæjarins, höfnina, fjörð-
inn og inn til sveitanna austan
og sunnan við Pollinn. Liggja
sérstakar dyr úr sumum gesta-
herbergjanna út á svalir þessar.
í sambandi við hótelið mun
ódýrari veitingastaður taka til
starfa í sumar á neðstu hæð
byggingarinnar — til mikilla
þæginda fyrir vegfarendur um
aðal-umferðargötu bæjarins
(Hafnarstræti).
Húsgögn öll er smíðuö í hús--
gagnavinnustofu Ólafs Ágústs-
sonar, en Gefjun hefir lagt til
áklæðið, teppi, rúmteppi og
gluggatjöld. Magnús * Sigur-
jónsson hefir annast bólstrun
húsgagnanna, og er íslenzk ull
í öllum dýnum og stoppi. Bún-
aði herbergjanna, er haldið í
föstum, einföldum, en þó veg-
legum fyrirmyndum.
Snorri Guðmundsson bygg-
ingameistari hefir haft yfirum-
sjón með framkvæmd allrar
byggingarvinnu í gistihúsinu, en
innrétting þess er gerð eftir upp-
dráttum byggingafræðinganna
Gísla Halldórssonar og Sigvalda
Thordarsonar í Reykjavík.
Samúel Kristbjarnarson raf-
virkjameistari hér hefir séð um
ljósaútbúnað og raflagnir allar,
en að öðru leyti hafa fastir bygg-
ingamenn Kea annast stjórn
og framkvæmd einstakra hluta
verksins. Efni í korklögnina
fékkst frá Veggfóðraranum h.f.
í Reykjavík.
Hótelstjórinn, Jónas Lárusson,
hefir — síðan er hann..tók við
starfi sínu hér — lagt allt kapp
á að undirbúa rekstur gistihúss-
ins með fyrirhyggju, myndar-
og menningarbrag í hvívetna,
enda er hann þaulvanur slíkum
störfum og löngu þjóðkunnur
orðinn sem veitingamaður og
fyrir áhuga sinn á endurbótum
gistihúsa óg aðbúnaðar ferða-
manna og gesta í landinu. Lítur
hann — meðTréttu — á starf
íslenzkra veitingamanna sem
Brezku bráðabírgða-
. húsín
(Framli. af 2. síðu)
í þéttbýlum borgarhverfum,
sem eyðilagzt hafa í loftárás-
um, er yfirleitt gert ráð fyrir
miklu færra fólki en áður, því
að ætlazt er til að fólkið hafi
rýmra um sig en áður.
þýðingarmikinn þátt i aukinni
þjóðmenningu og nauðsynlegri
og óhjákvæmilegri landkynn-
ingu. Er þess fastlega að vænta,
að hið nýja gistihús Kea verði
undir stjórn hans mjög til fyrir-
myndar öðrum slíkum stofnun-
um í landinu, auk þess sem að
því verði menningarauki -æg
mikil þægindi fyrir bæinn og
héraðið.
Æ11 j ö r ð
Ættjörð — gamla. góða móöir,
gjöful öllum börnum þínum.
Þér ég ann af öllum liuga,
œðst ert þú í draumum mínum.
Synir þínir þykja kaldir.
Þínar dœtur eru heitar.
— Börnum þínum þroska valdir,
þrekraunir til hafs og sveitar.
Herzlubruni elds og ísa,
öldusog og vindar kaldir,
hafa œttarmót þitt markað
— meitlað djúpt um liðnar aldir.
Okkar störf og okkar frama
áttu jafnt og dýpstu kenndir.
— Heimanfari hugarklökkur
hjartans kveðju til þín sendir.
Ættjörð hlýja. Ættjörð kalda.
Ættjörð heilög feðra minna.
Vinni þér um aldir alda
ástarhendur barna þinna.
SVARTUR.
Samkeppní
um leikrit
Ríkisútvarpið efndi nýlega til
•verðlaunakeppni um útvarps-
leikrit. Bárust því alls 40 leik-
rit. Dómnefndin taldi ekki fært
aö veita neinu þeirra 1. verð-
laun, en ákvað að velta tvenn
önnur verðlaun (500 kr.) og
tvenn aukaverðlaun (300 kr.).
Þau tvö, sem önnur verðlaun
hlutu voru: Talaff á milli hjóna,
einþáttungur eftir séra Pétur
Magnússon í Vallanesi, og
Tvenn spor í snjónum, einþátt-
ungur eftir séra Gunnar Árna^
son, Æsustöðum.
Þau tvö leikrit, sem aukaverð-
launin hlutu, voru: í upphafi
var óskin, tvíþættingur eftir
Gunnar M. Magnúss rithöfund,
og Dalamenn, einþáttungur,
gamanleikur eftir Oddnýju Guð-
mundsdóttur rithöfund.
í dómnefndinni voru: Vil-
hjálmur Þ. Gíslason skólastjóri,
Ragnar Jóhannesson cand. mag.
og Helgi Hjörvar skrifstofustjóri.
Kauphækkanfr
á Akureyri
Samningar hafa nýlega náðst
á Akureyri milli verkalýðsfé-
lagsins þar og atvinnurekenda
um talsverða kauphækkun.
Samningarnir tókust fyrir at-
beina sáttasemjara, Þorsteins
M. Jónssonar.
Samkvæmt samningunum
hækkar kaup í almennri vinnu
úr kr. 2,24 í kr. 2.50. Skipavinna
var áður greidd með kr. 2.46, en
hækkar í kr. 2.60. Vinna við kol,
salt og sement var áður greidd
með kr. 2.70, en hækkar nú í
kr. 2.90. Kaffitímar voru ekki
greiddir á Akureyri samkvæmt
eldri samningnum og verða það
heldur ekki framvegis.
Háöldruð kona látin
Nýlega er látin að Koti í
Rauðasandshreppi elzta kona
Barðastrandarsýslu,' ekkjan
Þórkatla Þórðardóttir. Var hún
rúmlega 102 ára gömul.
Þórkatla var fædd 27. des.
1841. Maður hennar var Tómas
Sigmundsson, og bjuggu þau
lengst af í Dúfnadal í Suður-
fjarðarhreppi, en hann drukkn-
aði ásamt syni þeirra Júlíusi ár-
ið 1903. Þórkatla hafði-nær fulla
sjón til hins síðasta, en heyrnin
var tekin að bila.
Sjóorusta á Húnallóa
fyrir 700 árum
FRAMHALD
Næst er þar til að taka, að hersaga sú, er Þórði hafði borizt að
norðan, var rétt hermd. Sturlunga segir svo frá viðbúnaði Kol-
beins: „Þegar er voraði, dró hann saman öll stórskip í Norðlend-
ingafjórðungi. Þessi skip lét hann öll verða saman dregin til
Skagafjarðar., og bjóst hann í höfn þeirri, er Selvík heitir fyrir
austan Skaga“. Safnaði hann liði og skipum a. m. k. allt austur
á Sléttu. Þaðan kom Hjalti Helgason í Leirhöfn og stýrði sjálfur
„mikilli skútu“, en hann kom síðar mjög við sögu í bardaganum
og lét þar líf sitt. „Kolbeinn sjálfur stýrði því skipi, er nær var
haffærandi----. Þar var og kastali á við siglu“. Á einu skipi
voru Grímseyingar. Ekki greinir sagan nákvæmlega einstök skip
og skipstjórnarmenn Kolbeins, en um ýms þeirra eru höfð orðin
„mikið skip“ og „mikil ferja“. Voru þessi skip yfirleitt mun
stærri en skip Vestfirðinga, og nokkru fleiri eða tuttugu talsins.
Meiri var þó liðsmunur en skipafjölda, því að Kolbeinn hafði
um 470 manns á skipum sínum, en Þórður 210. Fyrir liði því, er
fara skyldi vestur landveg, var Brandur Kolbeinsson, frændi
Kolbeins unga. Komst hann ekki lengra en í Miðfjörð, en spurði
þá liðsafnað Sturlunga í Dölum vestur og sneri við það aftur til
Skagafjarðar. Einnig fékk hann fregnir um, að Þórður væri kom-
inn með skipaflota á Strandir, en ekki er þess getið, að Kolbeini
hafi verið það kunnugt. Ef svo hefði verið, er líklegt, að hann
liefði látið bera grjót á skip sín, en þaö er beinlínis tekið fram,
að hann hafi ekkert grjót haft nema lítilsháttar á tveim skip-
um. Mátti hann þó vera þess minnugur, hvað vinna mátti með
grjóti í orustum á þeirri tíð, því að föðurbróðir hans, Kolbeinn
Tumason, féll fyrir steinhöggi í Víðinesbardága 1208. En tilviljun
ein eða þá veður virðist hafa ráðið því, að Kolbeinn stýrði flota
sinum úr höfn og vestur á Húnaflóa einmitt á Jónsmessukvöld,
sama kvöldið, sem Þórður Sighvatsson lagði frá landi í Trékyllis-
vik. Frá tveim norðlenzkum útskögum sigldu þetta kvöld mörg
hundruð manns út í bjarta vornóttina — að vísu í vígahug —
en þó mup fáa- hafa grunað, að þegar um næstu dagmál yrðu
örlög margra manna ráðin.
Skip norðanmanna sigldu allmiklu utar yfir flóann en vest-
anmanna, því Kolbeinn ætlaði sér beina leið vestur fyrir
Horn. En síðla nætur eða snemma morguns hinn 25. júní bar það
við, að manni nokkrum i liði Þórðar varff litið til hafs. Varð
nonum að orði, hvort selir lægi þar á ís, en sá raunar blika á segl
á skipum Kolbeins. Þeir Þórður urðu þess fljótt áskynja, að þar
fór floti norðanmanna. Svo vildi til, að austangolan, sem staðið
hafði um nóttina, féll niður í sömu svipan, og var þá logn um
allan sjó. Sáu vestanmenn, er svo fór, að þá Kolbein mundi ekki
bera undan, og bauð Þórður að róa skyldi til atlögu. Var þó liðs-
munur þegar auðsær. „Þá hét Þórður á guð almáttkan og heil-
aga Maríu, móöur guös, og hinn helga Ólaf konung til árnaðar-
orðs. Var því heitið, að allir menn, þeir er þar voru með Þórði,
skyldi vatna allar föstunætur innan þeirra tólf mánaða og fasta
laugardaga alla til vetrar framan og láta tólf mánaða tíðir fyrir
sál Haralds konungs Sigurðssonar“. Réru þeir Þórður svo út fló-
ann. Sáu þá Kolbeins menn, er skipin fóru að þeim, og bjuggust
fil móttöku. Það var viðbúnaður þeirra, að þeir festu skipin sam-
an og snéru framstöfnum að landi. Biðu svo óvinanna. Svo er frá
sagt, „að öll skip Kolbeins væru alskjölduð framan til siglu.
Höfðu engir menn séð á voru landi þvílíkan herbúnað á skipum“.
Þórður lét einnig tengja saman skip sín áður en flotarnir mætt-
ust og síðan róa fram til bardaga. Þetta var um það leyti „er
sól var skammt farin um morguninn". (Á öðrum stað segir, að
þá hafi verið „lágur veggur undir sólinni“). Þegar að því var
komið, að saman lysti skipunum, gekk Þórður fram í stafn á
skipi sínu og talaði til norðanmanna. Var það efni ræðu hans,
að hann bauð grið Eyfirðingum og þeim mönnum öðrum í liði
Kolbeins, er heima ættu fyrir norðan Öxnadalsheiði. „En er
Kolbeins menn heyrðu, hversu horfði talið, þá þótti þeim eigi
örvænt, að nokkuð mundu digna hugir manna þeirra sumra,
er frændur sína höfðu látið á Örlygsstöðum og þá voru enn
obættir.“ Vörpuðu þeir þá hæðiyrðum að Þórði, og báðu hann
þegja. Þá var lostið upp herópi á hvorumtveggja flotanum, en
Kolbeins menn hófu bardagann. Var kastað grjóti og skotvopn-
u,m milli skipanna. ✓
Það var Þörðar mönnum mjög í hag í öndverðu, að þeir höfðu
mikið grjót á skipum sínum. Köstuðu þeir þvi.óspart á skip og
menn Kolbeins, og varð grjóthríðin svo áköf, að norðanmenn
héldust ekki við á skipum sínum framanverðum, en hörfuðu aftur
svo sem þeir máttu og hlífðu sér með skjöldum. Ekki er beinlínis
getið um mannfall af grjótkastinu, en líklegt er, að það hafi eitt-
hvert orðið og, að menn hafi að minnsta kosti hlotið áverka stóra,
en jafnframt fengu vestanmenn tækifæri til uppgöngu á skipin
og komu á þau stafnljáum. En er grjótið var þrotið, hófst högg
orusta á skipunum og milli þeirra um stafna. Kom þá og fram
annað mikilsvert atriði, er Þórði var í hag. Liðsmenn hans af
Vestfjörðum voru flestir þaulvanir á sjó og áttu hægt með að
hlaupa á milli skipa og neyta þar orku sinnar. En flestir norðan-
menn voru óvanir sjóferðum og nutu sín því eigi eins og á stóð,
enda var liði þessu ætlað að berjast á landi en ekki á sjó. Varð
nú mikið mannfall í liði norðarímanna, en hjá vestanmönnum
lítið eða ekkert, og virðist svo hafa horft um hríð, að þeir myndu
þar bera fullan sigur frá borði. Munu sumir hafa fallið á skipun-
um en aðrir hafa hrokkið fyrir borð og drukknað, þótt eigi sé þess
nákvæmlega getið*) Lá við, að sum skip Kolbeins yrðu þá hroð-
in með öllu.
Sjálfur tók Kolbeinn lítinn eða engan þátt í höggorustunni,
enda var hann eigi heill maður. Eigi að síður stjórnaði hann lið-
inu og tók nú til þess ráðs, er til þess mátti verða að rétta hluta
hans. Hann lét leysa sum skip sín úr tengslum, enda var þar
hægt um vik, þar eð þau voru fleiri og stærri, og bauð skipstjórn
armönnum að leggja þeim aftan að skipum vestanmanna. Hjalti
í Leirhöfn var til þess kvaddur að leggja að skipi Þórðar Sig-
hvatssonar, en þar var úrvalslið þeirra Vestfirðinga, og þá margt
upp gengið á skip Kolbeins. Vissu þeir Þórður eigi fyrri ‘en til
þeirra var kallað, að sótt væri að skipinu báðu megin. Brugðu
þeir þá við hart og snérust gegn Hjalta og mönnum hans. Tókst
þeim Þórði að komast upp á skip Hjalta, og varð þar harður at-
gangur, er lauk svo að vestanmenn hruðu skipið að mestu, en
Hjalti sjálfur féll fyrir Þórði Sighvatssyni. En þó að bardaginn
*) Þess er getið um menn úr beggja liði, að þeir voru hraktir
út af skipum sínum, en héldu sér uppi á sundi og voru síðan
dregnir upp á skip.
Samband ísl. smnvinnufélaga.
S AMVINNUMENN!
Dragiff ekki aff brunatryggja innbú yffar.
Biffjiff kaupfélag yffar aff annast vátryggingu.
Opal
Kœstiduft —
er fyrlr r.^kkru kornið á
n.arkaðinn og h»fir þegar
irlotið hið mesta lofsorð, þvi
vel er til þess vandað á alian
hátt. Opal ræstiduft hefir
la þá kosti, er ræstiduít
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að rispa, er mjög
drjúgt, og er nothseít á allar
tegandir búsáhalda og eld-
húsáhalda.
rvoiiö
O P A L rœstidutt
Gjalddagí
brunatryggingariðgjalda
ef hnseignum í Rcykjavík er að þessu
sinni 15. júlí.
Gjöldin ber að greiða í skrifstofu h.f.
Almennar Tryggingar, Austurstræti
10 (3. hæð).
BORGARSTJÓRINN.
UTB0Ð
Þeir, sem vilja gera tilboð í að steypa
upp Melaskúlann í Reykjavík, vitji
uppdrátta og útboðslýsingar í skrif-
stofu bæjarvcrkfræðings, gegn 100,00
króna skilatryggingu.
Væntanleg tilboð verða opnuð föstu-
daginn 14. júli.
Bæjarverkfræðíngur
í fjarveru minni
gegnir Kjartan R. Gffmundsson læknisstörfum mínum á lækn-
ingastofu sinni, Lækjargötu 6 B.
ófeigur J. Ófeigsson.
á skipi Hjalta færi á þessa leið, breytti hann í rauninni vígstöð-
unni Kolbeini í vil. Því að meðan Þórðar menn flestir fóru af
skipi sínu tókst þeim Kolbeini að draga það fram milli skipa
sinna og hertaka það þannig. Hafði Þórður þá látið skip sitt og
riðlaðist við það bardaginn. Framh.