Tíminn - 23.01.1945, Síða 8

DAGSKRÁ er bezta islenzha tímaritið um
þjjóðfélafjsmál.
f*eir, sem viljja kynna sér þjóðfélaftsmál, inn
8
REYKJAVÍK
lend ofi útlend, þurfa að lesa Daqskrá.
23. JAN. 1945
6. blað
r AMÁLL
17. janúar, miffvikudagur:
Rússar taka
Varsjá.
Austurvígstöffvarnar: Rússar
tilkynntu, að her Sukovs hefði
tekið Varsjá, her Konevs hefði
tekið Czestochowa, sem er 35
km. frá landamærum Slesíu. Þá
tilkynntu þeir nýja sókn á Nor-
ewvígstöðvunum, norðan Var-
sjár, og beinist hún gegn Aust-
ur-Prússlandi. Stjórnar henni
Rokossovsky marskálkur.
Vesturvígstöðvarnar: Bretar
unnu aðeins á í Suður-Hollandi.
Miklar loftárásir á olíuvinnslu-
stöðvar Þjóðverja.
18. janúar, fimmtudagur:
Churchill ræðlr
um styrjaldar-
málin.
Churchill flutti yfirlitsræður
um styrjaldarmálin í brezka
þinginu. Hann sagði, að kom-
múnistar í Grikklandi hefðu
undirbúið byltingu, þeir hefðu
unnið hin furðulegustu og stór-
felldustu hryðjuverk, m. a.
drepið 12—14 þús. gisla. Hann
sagði, að þeir hefðu farið í
stjórn Papondreon með það eitt
fyrir augum að vega síðan aft-
an að henni. -
Austurvígstöðvarnar: Rússar
tilkynntu að áfram héldi hröð
sókn þeirra á nær allri viglín-
unni í Póllandi og hefðu þeir
tekið fjölda bæja og borga.
Vesturvígstöffvarnar: Bretar
unnu lítið á i sókn sinni í
Suður-Hollandi.
19. janúar, föstudagur:
Rússar taka Krak-
ov og Lods.
Austurvígstöffvarnar: Rússar
tilkynntu sókn á tveimur nýjum
stöðum. Hersveitir undir for-
TIRANS V
ustu Chernykowskys hafa brot-
izt inn í Austur-Prússland að
norðan og nálgast Tilsit. Her-
sveitir undir stjórn Petroff hafa
sótt fram í Slovakíu. Herir Rússa
í Póllandi hafa allir sótt fram
og m. a. tekið Krakov og Lods.
Vesturvígstöffvarnar: Bretar
unnu á í Suður-Hollandi. Þjóð-
verjar unnu verulega sigra í
Elsass og nálguðust Strassburg.
Luzon: Bardagar hörðnuðu á
Luzon. Bandaríkjamenn hafa
mikla yfirburði í lofti.
Burma: Bretar hafa unnið
verulega á í Burma og nálgast
Mandaloy.
Bretland: Þingið samþykkti
traust á brezku stjórnina fyrir
afstöðuna í Grikklandsmálun-
um með 340:7 atkv.
20. janúar, laugardagur:
Rússar taka Tilsit.
Austurvígstöffvarnar: Rússar
tilkynntu, að her Cernyagow-
kys væri kominn inn í Austur-
Prússland að norðan og hefði
tekið Tilsit. Einnig tilkynntu
þeir að her Rokosowkys væri
kominn inn í Austur-Prússland
að sunnan. Þeir tilkynntu einn-
ig mikla sigra í Slóvakíu og
Mið-Póllandi.
Vesturvígstöffvarnar: Þjóð-
verjar unnu á norður við
Strassburg, en Frakkar unnu á
sunnan borgarinnar.
Bandaríkin: Roosevelt var
settur inn í embættið í fjórða
sinn.
Ungverjaland: .Hin nýstofn-
aða ungverska leppstjórn
Rússa undirritaði vopnahlés-
samninga við þá. Fulltrúar frá
stjórnum Bretlands og Banda-
ríkjanna voru viðstaddir. Tekið
er þó fram, að þessar stjórnir
hafi enn ekki viðurkennt lepp-
stjórn þessa.
(Annáll er einnig birtur á 7.
síffu blaffsins).
Sjálíslýsíng Jóns Pá á inn-
ræti sínu og vítsmunum
Málpípa forsætisráðherrans,
Jón Pá, ræðst með mikilli heipt
gegn Tímanum síðastl. sunnu-
dag. Tilefnið mun það, að Tím-
inn benti nýlega á undirlægju-
hátt Ólafs og Jóns við kommún-
ista og þá sviksemi Jóns við
stétt sína að taka undir þann
áróður fjandmanna hennar, að
hækkun afurðaverðsins sé or-
sök dýrtíðarinnar.
í stað þess að svara Tímanum
með nokkrum rökum, safnar
Jón saman öllum þeim verstu
fúkyrðum, sem hann kann, og
þylur þau um Tímann.
Þar sem grein þéssi ber ákaf-
lega glöggan vott um innræti
og vitsmuni Jóns þykir rétt að
birta úr henni nokkur sýnis-
horn. Eftirfarandi orðbragð er
t. d. gott dæmi um hvert inn-
rætið muni vera, því að það er
alveg óbrigðult einkenni á vissri
manntegund:
„... Meira sorpblaff hefir
aldrei veriff gefiff út á íslandi.
Er og víst, að það hefir víða á
landinu valdið gerspillingu í
hugsunarhætti fólksins . .. Þar
sem heimska og illska hafa
haldist í hendur og lagt saman
nytjar . .. óþriflegt málgagn ...
ógeðslegur óþverri . .. Sýnir þaff
glöggt, hve öfgafull, sifflaus, og
gersneydd öllum mannsbrag
stjórnarandstaffan er. Myndi
blaff, er talar svo um forsætis-
ráffherra þjóðar sinnar, vera
bannaff í flestum löndum ...
heiptarþrungin öfund og illska
. . . offorsi og tuddamennsku.
.. . Þeir valdastreytumenn, sem
níffa og hrakyrffa forsætis-
ráðherrann, miklu hættulegri
en venjulegir afbrotamenn. Þeir
eru óvinir þjóðfélagsins ...“.
Eftir að hafa lýst citstjóra
Tímans þannig, klikkir Jón svo
út með þessum ummælum, er
gleggst sýna vitsmuni hans:
„Þó aff fyrir lægi ágreiningur
um afstöðu til mála, barátta um
stjórnmálastefnur, effa efflileg-
ur mismunur á skoðunum um
hagsmuni og rétt atvinnustétta
þjóffarinnar, þá mundi engum
manni meff fullu viti detta f
hug aff haga sér á slíkan veg
gagnvart æffsta valdsmanni
landsins, að fráteknum forseta
lýffveldisins.“
Þótt Ólafi og Jóni sé vafalaust
illa við forsetann síðan hann
rak Ólaf úr ráðherrasessi haust-
ið 1942, verður samt að telja iík-
legt, að Jón hafi hugsað sér að
segja eitthvað annað en orðin
benda til, en honum tekst ekki
betur en svo að koma orðum að
þeirri hugsun sinni, að ummæli
hans snúast upp í verstu sví-
virðingar um forsetann, þótt
ætlun hans muni hafa verið að
beina þeima eingöngu að rit-
stjóra Tímans!
Sá forsætisráðherra, sem
verður að notast við þvílíka
vitsmunaveru fyrir aðalmáls-
svara * sinn, á vissulega ekki
margra góðra kosta völ, enda
ekki við því að búast, eins og
málstaðurinn er. En kostur er
það við þessa og aðra rit-
mennsku Jóns, að hún ætti að
hjálpa til að opna augu Austur-
Húnvetninga fyrir því, hversu
hrapalega þeim hefir tekizt
þingmannsvalið.
Eftirlitsmaffur
meff bæjarbyggingum.
Pyrir skömmu síðan auglýsti Reykja-
víkurbær eftir byggingarfróðum manni
til að hafa eftirlit á vinnustað með
byggingum þeim, sem bærinn lætur
reisa, en bærinn^hefir þegar látið hefja
vinnu við hinar fyrirhuguðu íbúðar-
húsbyggingar við Skúlagötu og enn-
fremur er Skildinganesskólinn í bygg-
ingu. Alls bárust 10 umsóknir um starf-
ið og samþykkti bæjarráð að ráða
Jens Eyjólfsson byggingameistara í
starfið.
Utsvörin munu stórhækka
(Framhald af 1. síðu)
að hafa frjálsa verzlun, er að
dýrtíðinni, gegn því að Ólafur
fengi ráðherradóm og mestu
stórgróðamennirnir slyppu við
verulega aukna skatta.
Ellefumenningarnir, sem ráða
Alþýðuflokknum, hafa í þessu
máli, eins og endranær, ekki
vogað sér að hafa aðra að-
stöðu til málanna en forsprakk-
ar kommúnista. Þeir þykjast
vera ákaflega grimmir kom-
múnistaandstæðingar í Grikk-
landsmálunum og Póllandsmál-
urium en halda svo, að það sé
klókast að vera sammála þeim
í innanlandsmálum!
Fullkomlcga óþarfar
álögur.
Aðrar'spurningar "hljóta einn-
ið að rísa í sambandi við þessar
nýju skattaálögur á almenningi.
Eru þær nauðsynlegar? Var ekki
hægt að komast hjá þeim?
Það var vissulega hægt!
Engir þessara skatta eru lagð-
ir á vegna opinberra fram-
kvæmda eða stuðnings við at-
vinnuvegina. Þeir eru lagðir á
vegna þess, að haldið er uppi
fullkomlega rangri stefnu í dýr-
tíðarmálunum, dýrtíðin er auk-
inístaðþess aðþað átti að lækka
hana með því að færa niður í
réttum hlutföllum kaupgjald,
afurðaverð og verzlunarálagn-
ingu. Fyrir láglaunamenn hefði
það verið miklu hagkvæmara.
Þótt þeir hefðu fengið færri
krónur en áður, hefðu þeir get-
að keypt jafn mikið af nauð-
synjum og áður, þar sem verð-
lag varanna hefði lækkað í sama
hlutfalli og kaupið. En þá
hefðu þeir alveg sloppið við
hækkuð útsvör og skatta. Verð-
gildi þess sparifjár, sem þeir
hafa safnað, hefði þá aukizt,
en nú heldur það áfram að
rýrna.
Það, sem er að gerast, ér í
raun og veru það, að launa-
stéttirnar eru blekktar með því,
að haldið sé uppi háu kaupi og
kauphækkun til að bæta hag
þeirra. Krónurnar, sem þær fá
með þessum móti, eru síffan
teknar af þeim aftur í auknum
sköttum, útsvörum og tollum og
hækkuffu vöruverffi og stundum
miklu meira en þaff. Gjafirnar,
sem þeim eru gefnar og þær eru
blekktar með, eru þannig miklu
verri en engar.
Ilviir cndar jietta?
Síðast, en ekki sízt, rís svo
spurningin: Hvar endar'þetta?
Hve lengi er hægt að halda á-
fram að hækka álögurnar? Hve
lengi þola skattgreiðendurnir
áframhald á þessu?
Staðreyndirnar eru þær, að
þrátt fyrir það, þótt búið sé að |
hækka skatta og tolla til ríkis-
ins um 20—25 milj. kr. og eta
eigi upp 10—15 milj. kr. tekju-
afgáng frá síðastl. ári, eru
engar líkur til þess að ríkisrekst-
urinn verði tekjuhallalaus. Við
bætist svo fyrirsjáanleg stór-
felld verðhækkun landbúnaðar-
afurðanna næsta haust, er hlýzt
af hinum miklu og mörgu kaup-
hækkunum, miljónaútgjöld
vegna nýju alþýðutrygginganna,
stóraukin þörf fyrir opinber
framlög til nýsköpunar at-
vinnuveganna, og svo að lokum
yfirvofandi verðfall útflutnings-
varanna.
Útgjöld ríkisins, sem verða
140—150 milj. kr. á þessu ári,
verffa því vafalaust ekki undir
200—250 milj. kr. áriff 1946, ef
áfram verffur fylgt ríkjandi
fjármálastefnu.
Hvernig lízt mönnum á, þeg-
ar til viðbótar öllum þeim á-
lögum, sem nú eru álagðar,
þarf enn að bæta mörgum tug-
um miljóna kr.?
Það getur hver og einn sagt
sér þetta sjálfur. Skattgreiðend-
urnir munu ekki þola þetta og
þó enn síður atvinnuvegirnir,
sem allt bitnar á að lokum.
Það er ekkert annað en sjálft
hrunið, sem hér blasir fram-
undan.
Það á að snúa við
strax.
Það er þessi stefna, sem
Framsóknarflokkurinn for-
dæmdi í haust. Það var vegna
þess, að núv. stjórn tók hana
upp, að hann vildi ekki vera í
stjórnarsamvinnunni. Hann
vildi berjast gegn henni frjáls
og óbundinn.
Afleiðingarnar af þessari
stefnu, sem stjórnin tók upp,
eru nú þegar að sjást, þar sem
eru hinir nýju skattar, sem fyrst
og fremst bitna á almenningi.
Veltuskatturinn er þó átakan-
legasta dæmið um þetta. Það er
í fyrsta sinn sú skattaálagning
upptekin, aff taka skatta af
skattgreiffendum, án nokkurs
tillits til afkomu og efnahags,
og þeim fyrirtækjum refsaff, sem
haft hafa hóflegasta álagningu
og bezt hafa reynzt almenningi.
Afleiðingarnar, sem blasa
framundan, eru þó enn geigvæn-
legri.
Hér er ekki nema eitt að
gera, ef rétt er að farið. Það er
að snúa við strax. Hætta við
hinn óheilbrigða og óheiðarlega
veltuskatt og fá launastéttirnar
til samskonar afsláttar og
bændur gerðu á afurðaverðinu
síðastl. haust. Það er beinn
hagur fyrir þær og til hagsbóta
fyrir alla. Stjórnin verður að
gera þetta, þótt á seinustu
stundu sé. Annars verður hrun-
ið ekki umflúið.
Landssmiðjiaii 15 ára
(Framhald a) 1. síðu)
fyrir hina mjög auknu starf-
semi sína. k" næsta ,ári ákvað
þáverandi ríkisstjórn, að smiðj-
an fengi lóðir milli Skúlagötu,
Klapparstígs og Sölvhólsgötu, en
af ýmsum ástæðum var ekki
ráðizt í byggingarframkvæmd-
ir.
Á árinu 1940 gaf þáverandi
atvinnumálaráðherra smiðjunni
heimild til að byrja á húsbygg-
ingu á lóð hennar við Skúlagötu.
Var snemma árs 1941 hafizt
handa að reisa hús það, sem nú
má telja fullgert, og hóf smiðj-
an þar starfsemi sína fyrri ári
síðan. Á miðju ári 1942 festi
smiðjan kaup á festeign Vega-
gerðar ríkissjóðs við Skúlagötu
og Klapparrbstíg. Hafa gömlu
húsin þar verið umbyggð og
endurbætt. Býr smiðjan nú við
allgóð húsakynni og skilyrði til
mjög aukins starfs, enda hafa
jafnframt verið útvegaðar
margar nýjar vélar.
Sjþan 1940 hefir starfsemi
smiðjunar margfaldazt frá þvi,
sem áður var, og er nú í tveim
aðaldeildum, járniðnaðardeild
og tréiðnaðardeild; enn fremur
er rekin nokkur verzlun með
efni og vélar í sambandi við
þessar iðngreinar, svo sem efni
í olíu- og lýsisgeyma, hitatæki,
frystitæki o. fl. Járniðnaðurinn
er aðallega margs konar málm-
smíði, svo sem járnsmíði, eld-
smíði), málmsteypa, plötu- og
ketilsmiði, eirsmíði, rennismíði,
enn fremur aðgerðir á vélum
(vélvirkjun). Tréiðnaður smiðj-
unnar er aðallega: Skipasmíði,
mótasmíði, smíði skólahúsgagna
Aðalverkefni smiðjunnar frá
upphafi til þessa dags, hefir ver-
ið að gera við skip ríkisins og
Eimskipafélagsins og halda
þeim við. Meðal þess markverð-
asta, sem smiðjan hefir fram-
kvæmt i þessum efnum, er
þetta: Smíðað annað farrými á
e.s. Súðina, e.s. Þór breytt úr
togara í varðskip, smíðað
bráðabirgðastefni á v.s. Óðin,
viðgerðin framkvæmd í fjöru,
smíðað og sett nýtt afturstefni
á Súðina, afturstefni v.s. Ægi&
soðið saman og smíðað stýri á
hann, rafsoðinn saman sveifarás
úr 500 ha. vél, byggt 24 smál.
tréskip. Auk þess hefir smiðjan
framkvæmt ýmiss konar smíði
fyrir hafnargerðir og vita, smíð-
að og sett upp hafskipabryggju
í Keflavík, smíðað og sett upp
benzín-, olíu- og lýsisgeyma.
Starfsmenn smiðjunnár eru nú
á annað hundrað.
OAMLA BÍÓ-
RA]\DOM
HARVEST
RONALD COLMAN,
CREER CARSON.
Sýnd kl. 6y2 og 9.
RÓSTUR
Á BURMABRAUTINNI
(A Yank on Burma Rpad)
BARRY NELSON,
LARAINE DAY.
Sýnd kl. 5.
Bönnuff yngri en 12 ára.
►i:ýja ti.o.
HlMJVARlKI MA
RtÐA
(Heaven Can Wait)
Stórmynd í eðlilegum lit-
um, gerð af meistaranum
Ernst Lubitsch.
Aðalhlutverk:
DON AM(CHE,
GENE TIERNEY,
LAIRD CREGER.
Sýnd kl. 4, 6,30 og 9.
DÁÐIR
VORl DRÝGÐAR
Saga Nólseyjar-Páls
og fleiri afreksmanna.
cr m e r k bók og
skemmtileg.
TJARNARBlÓ
Hugrekkí
(Frist Comes Courage)
Spennandi amerísk mynd
frá leynistarfsemi Norð-
manna.
BRIAN AHERNE,
MERLE OBERON.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuff yngri en 14 ára.
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
Álfbóll
Sjónleikur í 5 þáttum eftir J. L. HEIBERG.
Sýning annað kvöld kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4 í dag.
Ú R B Æ N U M
Berklarannsóknin í
Reykjavík er hafin.
í gær hófst allsherjar berklarann-
sókn í Reykjavík. Skoðað var fólk af
Barónsstíg. Þennan fyrsta dag rann-
sóknanna hefir allt gengið að óskum
skoðunin sjálf gengið fljótt og örugg-
lega eins og gert var ráð fyrir. Fólk
mætti mjög vel, nær því allir hafa
komið til skoðunar og mætt stund-
víslega. En það er mjög míkilsvert
fyrir rannsóknina, að fólk mæti stund-
víslega til skoðunar.
í dag verður rannsakað fólk, sem
býr við Eiríksgötu, Egilsgötu og fyrstu
húsunum við Bergþórugötu.
Á morgun verður rannsakað fólk,
sem býr við Bergþórugötu, sem ekki
vannst tími til að rannsaka í gær.
Á fimmtudaginn verður rannsakað
fólk, sem býr við Leifsgötu.
Áríðandi er að fólk sýni þegnskap
sinn í því að konia til rannsóknar
og mæta stundvíslega.
Samkoma.
Framsóknarfélögin í Reykjavík
héldu eina af sínum vinsælu skemmt-
unum í Sýningaskálanum s. 1. föstu-
dagskvöld. Hófst skemmtunin á Fram-
sóknarvist og þegar verðlaunum hafði
verið úthlutað til sigurvegaranna fluttl
Steingrímm- Steinþórsson búnaðar-
málastjóri mjög athyglisverða ræðu.
Síðan var sungið og dansað af miklu
fjöri langt fram á nótt. Húsfyllir var
og komust færri að en vildu. — Næsta
samkoma er ráðgert að verði uppúr
20. febrúar.
Frá Þjóðræknisfélaginu.
Þjóðræknisfélagið heldur skemmtun
að Hótel Borg annað kvöld kl. 8,30.
Vestur-íslendingum, sem hér dvelja
er boðið á skemmtunina, og er búizt
við að flestir þeirra geti mætt. — Dóri
Hjálmarsson ofursti flytur ávarp. Jón
Sigurðsson frá Kaldaðarnesi les upp
eftir íslenzk skáld í Vesturheimi.
Kjartan Ó. Bjarnason sýnir kvik-
myndir, meðal annars mynd frá veð-
reiðum í Húnaþingi. Halldór Jóns-
son garðyrkjufræöingur sýnir ame-
rískar litmyndir. — Á eftir verður
dans eins og venja er til. — Félags-
menn og aðrir sem áhuga hafa á
að efla kynni við Vestur-íslendinga.
ættu að nota þetta tækifæri til þess
að vinna að því máli.
Hjónaband.
17. þ. m. voru gefin saman í hjóna-
band Áslaug Símonardóttir á Selfossi
og Páll Hallgrímsson. sýslumaður í
Árnessýslu.
Hjónaefni.
Nýlega hafa opinberað trúlofun sína
ungfrú Jóhanna Jóhannsdóttir, Ham-
arsheiði og Haraldur Georgsson óðals-
bóndi, Haga í Gnúpverjahreppi.
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlofun sína
ungfrú Steinunn Aðalheiður Hannes-
dóttir frá Melbreið i Fljótum og Stefán
Jónsson Vogum í Mývatnssveit.
Hjónaband.
Nýlega voru gefin saman í hjónaband
ungfrú Torfhildur Þorkelsdóttir og
Krístinn Sigurðsson. Heimili þeirra
verður við Bjarnarstíg 12 Reykjavík.
Heildsalainálið
(Framhald af 1. síðu)
haga innflutningsreglunum
þannig, að neytendum sé sem
auðveldast að velja á milli inn-
flutningsverzlana og innflutn-
ingur þeirra fyrirtækja, sem vel
reynast, sé aukinn á kostnað
þeirra, sem illa reynast, en hlut-
fallinu milli þeirra sé ekki hald-
ið í föstum skorðum, án alls
tillits til þess, hverjar afleiðing-*
arnar eru fyrir neytendur.
Símabilanir
Seinustu viku var mikið um
bilanir á landssímalínum, vegna
storma og frosta.
Á norðurlínunum voru 16 bil-
anir, og 2 slit á svæðinu milli
Brúarlands og Hvalfjarðar eftir
ofviðrið' aðfaranótt þess 16. þ.
m. Sambandslaust varð þá einn-
ig milli Borgarness og Stykkis-
hólms og fundust .6 sveiflur á
svæðinu Borgarnes-Brúarfoss.
Ennfremur bilaði Barðastranda-
línan og Ísafjarðarlínan frá
Borðeyri. Flestar línulr biluðu
á Hellisheiði, í Öræfum og í
Lóni milli Volasels og Svínhóla.
Sambandslaust var einnig við
Vestmannaeyjar.
Suðurlínurnar biluðu hjá
Stóru-Vatnsleysu og víðar á
Reykjanesi.
Búið er að gera við allar þess-
ar bilanir, en í gær voru smá-
bilanir á norðurlínunum milli
Króks og Norðbungu, og einnig
á Baðastrandalínunni milli
Króksfjarðarness og Kinnar-
staða.