Tíminn - 09.02.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKITRINN.
Símar 2353 og 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
(
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9A.
Símar 2353 og 4373.
5
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Sími 2323. \
29. árg.
Reykjavík, föstudagiim 9. febr. 1945
11. blað
Vírkjun Dynjanda eitt mesta
áhugamál Bílddælinga
Viðíal til Jóu Jónsson hreppstjóra um at-
vinnulíf og félagsmál á Bíldudal
í Arnarfirði hafa frá öndverðu verið ein aflasælustu fiskimið
Vestfjarða. Fiskurinn er oft svo að segja upp við landssteinana.
Sunnan við Arnarfjörð, þar sem Suðurfirðir skerast inn, er
þorpið Bíldudalur, sem eitt sinn var mesta þilskipaverstöð
Vesturlands.
Tíðindamaður blaðsins átti tal við Jón Jónsson, hreppstjóra á
Bíldudal, er hann var á ferð hér í bænum fyrir skömmu. Fer það
viðtal hér á eftir:
Miðstjórnar-
íundurinn
Aðalfundur miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins var settur i
Reykjavíkvs. 1. miðvikudag. Þann
dag flutti ritari flokksins, Ey-
steinn Jónsson, skýrslu' um
flokksstarfið og í gær flutti for-
maður flokksins, Hermann Jón-
asson, yfirlitserindi um stjórn-
málin s. 1. ár. Þá hafa verið
skipaðar nokkrar nefndir, sem
starfa að hinum ýmsu málum,
sem fundurinn mun hafa til
meðferðar.
Þessir miðstj órnarmenn utan
af landi sitja fundinn:
Jón Hannesson, bóndi, Deild-
artungu, Sverrir Gíslason, bóndi,
Hvammi, Stefán 'Jónsson, skóla-
stjóri, Stykkishólmi, Jóhannes
Davíðsson, bóndi, Hjarðardal,
Kristján Jónsson, erindreki ísa-
firði, Gunnar Þórðarson, bóndi,
Grænumýrartungu, Skúli Guð-
mundsson, alþm., Hvamms-
tanga, Hannes Pálsson, bóndi,
Undirfelli, Gísli Magnússon,
bóndi, Eyhildarholti, Bernharð
Stefánsson, alþm., Akureyri,
Benedikt Guttormsson, banka-
stjóri, Eskifirði, Sigurður Jóns-
son, bóndi, Stafafelli, Sveinn
Guðmftndsson, forstjóri, Vest-
mannaeyjum, Sigurþór Ólafs-
son, bóndi, Kollabæ, Bjarni
Bjarnason, skólastjóri, Laugar-
vatni.
Þá hafa mætt á fundinum
ýmsir búnaðarþingsfulltrúar,
sem komnir eru til bæjarins, og
fleiri gestir utan af landi.
Stjórnin birtí í útvarpsfréttum ósann-
indi og blekkingar um fisksölumálín
KAUPTtlVIÐ BÍLDUDALUR
Fymhuguðverðlækk
un á fiski í Bretlandi
Samkvæmt símskeyti frá Ú.
P., sem birtist í Vísi 5. þ. m., er
fyrirhuguð í Englandi stórfelld
verðlækkun á fiski. Hefir brezka
matvælaráðuneytið lagt fyrir
brezka fiskimenn nýjan verð-
lista og er ætlazt til að þetta
nýja og lækkaða verð fái fullt
gildi innan skamms. Upsi, þorsk-
ur og háfur lækka úr sex shill-
ings og fjórum pence í þrjá
shillinga og sjö pence, steinbít-
ur og skata lækka úr 6 sh. og 4
p. í 4 sh. og 9 p. Ýsa á að lækka
um 1 sh., en koli og annar flat-
fiskur á einnig að lækka all-'
mikið.
Opnun íðngreínaona
Rafvirkjameistarar hafa sent
blaðinu eftirfarandi ályktun:
Fundur haldinn í Félagi lög-
giltra rafvirkjameistara í
Reykjavík föstudaginn 2. febrú-
ar 1945, ályktar að skora á Al-
þingi og ríkisstjórn, að nema úr
lögum hvers konar ákvæði, sem
lúta að hindrun eða takmörkun
á frjálsum aðgangi að iðnnámi.
En jafnframt vill fundurinn
lýsa fylgi sínu við þá hugmynd,
að tekin verði upp hæfileikapröf
fyrir þá, sem óska að stunda
iðnnám.
— Er Bíldudalur vaxandi bær?
— Nei, það er ekki hægt að
segja Bíldudal vaxandi bæ. Það
má heita að hann standi í stað.
Frá því að þorpið var fullbyggt,
eða síðan um 1910 hefir íbúa-
talan ver;ð um 300. Nú eru þar
306—312 íbúar.
— Bíldudalur hefir þá verið
mikill útvegsbær á sínum tíma?
— Já, hann var einn af þeim
stöðum, sem hafði mikla út-
gerð um og eftir aldamót og allt
fram til 1920, eða meðan þil-
skipaútvegurinn stóð í blóma.
Þá var Bíldudalur stærsti út-
vegsbær á Vestfjörðum. Þegar
skipin gengu úr sér um 1920—25
varð gamli þilskipaútvegurinn
að mestu úr sögunni á Bíldu-
dal.
— Hefír útgerð þá ekki auk-
izt síðustu árin?
— Með byggingu hraðfrysti-
hússins, sem hreppurinn lét
reisa árið 1936, efldist smábáta-
og vélbátaútvegurinn og aukið
líf færðist í atvinnulífið yfir-
leitt, enda má það heita svo, að
hraðfrystihúsið hafi að verulegu
leyti tryggt afkomu þorpsbúa,
til lands og sjávar. Við það er-
mikil vinna % hluta ársins. Það,
sem mest háir smáútgerðinni
nú, er dýrtíðin i landinu. Sjó-
menn, sem stunda róðra á litl-
um bátum, 'fá minni tekjur en
landverkamenn, sem hafa stöð-
uga vinnu, og er því erfitt að
fá menn á bátana.
— Stunda þorpsbúar land-
búnað jafnhliða sjósókninni?
— Já. Margir eru bæði bænd-
ur og sjómenn. Flestir hafa bæði
kindur og kýr, sumir mikla garð-
rækt.
Hreppurinn á jörðina Hól
fram í dalnum og þar hefir hann
rekið mjólkurbú siðastl. 5—6 ár.
Mjólkin er seld þorpsbúum, en
taprekstur hefir verið á búinu.
Ræktunarskilyrði eru góð í ná-
grenni þorpsins, en skortur er
á vélum til ræktunar, því þær
eru engar til.
— Er engin stórútgerð frá
Bíldudal?
— Jú, svo á það að heita. 1940
keypti Gísli Jónsson þangað tog-
arann Baldur og síðan hefir
hann verið merktur þaðan, en
af áhöfn hans hafa aðeins verið
6—8 menn frá Bíldudal og
stundum færri. Þessi togaraút-
gerð hefir því raunverulega ver-
ið þorpsbúum lítil atvinnubót.
— Starfar rækjuverksmiðjan
á Bíldudal?
— Rækjuverksmiðjan hefir
ekki starfað síðan 1941 að
rækjuniðursuðu, svo að þann at-
vinnurekstur má telja úr sög-
unni um sinn. Nú starfar verk-
smiðjan að niðursuðu kjöts og
sláturs, en sá atvinnurekstur er
ekki stórfelldur, enda hefir fýr-
irtækið skipt um nafn og heit-
ir nú „Niðursuðuverksmiðjan
h.f.“ og er eigandi hennar 1
Reykjavík.
— Starfar ekki fiskimjöls-
verksmiðjan á Bíldudal?
— Hún hefir ekki starfað
síðastliðið ár og verður því að
líta á hana sem ótryggan at-
vinnurekstur, þar sem hún hef-
ir unnið úr hfáefnum, sem hún
hefir fengið fyrir lítið eða ekk-
(Framhald á 7. síOu)
Sjá viðtal við Jón Jónsson hreppstjóra á öðrum stað í blaðinu
Lausn dýrtíðarmálanna þolir
ekki bið til haustsins
Nefndarálit Jöruiular Brynjólfssonar um
samkomudag næsta þings
AHsherjarnefnd neðri deildar hefir klofnað um það frv. stjórn-
arinnar, að samkomudagur næsta Álþingis verði eigi síðar en 1.
okt. næstk. Stjórnarsinnarnir í nefndinni leggja til að frv. verði
samþykkt óbreytt, en Jörundur Brynjólfsson leggur til, að frv.
vfrði breytt þannig, að samkomudagur þingsins verði ákveðinn
2. maí næstk. Byggir Jörundur þessa tillögu sína á því, að nýj-
um, raunhæfum aðgerðum f fjárhags- og dýrtíðarmálunum megi
trauðla fresta lengur en fram á vorið og þjóðinni verði veittur
kostur á að taka afstöðu til málanna í kosningum næsta sumar, ef
samkomulag næst ekki á Alþingi. Hitt telur hann óráð að fresta
afgreiðslu þessara mála til haustsins og láta koma til vetrar-
kosninga, ef samkomulag ekki næst.
í ýtarlegri greinargerð, sem fylgir tillögu Jörundar, segir hann
m. a.:
„Fyrir margra hluta sakir
hefði ég gjarnan kosið að geta
á það fallizt, að ekki þyrfti að
gera ráð fyrir, að Alþingi kæmi
saman fyrr en 1. október n. k.
Þinghaldið hefir nú um nokk-
urt skeið verið óvenjulega langt,
og yfirstandandi þing hefir
staðið lengur en nokkurt ann-
að þinj? hér á landi áðurv Það
hefði því verið mjög svo æski-
legt, að nú hefði getað orðið
nokkurt hlé á þinghaldi. En
þegar þess er gætt, hvernig
horfir um ýmis stórmál þjóðar-
innar og þó sérstaklega um fjár-
hags- og atvinnumál hennar,
Kauphækkun hjá
ríkísspítöluni^m
Félag starfsstúlkna við ríkis-
spítalana og’ Elliheimilið Grund
hefir nýlega gert nýja samn-
inga um verulega kauphækkun.
Grunnkaup stúlkna, sem verið
hafa eitt ár eða lengyr, hækk-
ar úr kr. 130,00 í 150,00 á mán-
uði og annara stúlkna tilsvar-
andi. Grunnkaup. fyrir eftir-
vinnu hækkar úr 1.65 í kr. 2.25
á klst. og í helgidagavinnu úr
2.20 í kr. 3.00. Á allar þessar
kauptölur kemur svo full dýr-
tíðaruppbót. Ýms hlunnindi
voru einnig aukin.
Kauphækkanir þessar munu
vitanlega auka rekstrarkostnað
spítalanna til muna og hækka
útgjöld þeirra talsvert frá því,
sem þau eru áætluð í fjárlögum.
þá sýnist mér, að ekki sé hægt
að gera ráð fyrir, að Alþingi
komi ekki saman fyrr en í haust.
Slík ráðstöfun, ef eftir henni
yrði farið, 'gæti haft óviður-
kvæmilegar afleiðingar í för
með sér. Nær sýnist liggja, að
þingið kæmi saman í vor og réði
ráðum sínum. Ef vel tækist til
um starf þess, og sæmileg ein-
ing réði um lausn hinna meiri
háttar vandamála, þyrfti þingið
ekki að vera mjög lengi að
störfum. En færi svo, að ekkert
samkomulag næðist um lausn
þeirra og þau fengju enga af-
greíðslu í þinginu, mundi ekki
verða hjá því komizt að leita á-
lits þjóðarinnar um þau og
ganga til kosninga, og gætu þá
kosningar farið fram að vorinu.
En ef Alþingi kemur ekki sam-
an fyrr en í október, mundi
ekki verða séð fyrr en í lok
októbermánaðar — eða öllu
heldur ekki fyrr en i nóvember
—, hverja afgreiðslu stærstu
(Framhald á 8. síðu)
Fyrrverandi stjórn afhjúpaði nokk-
'uð af ósannindunum í fréttunum
næsta kvöld
Fréttir útvarpsins s. 1. mánudagskvöld voru næsta glöggt tákn
þeirrar spillingar, sem nú er einkennandi fyrir yfirstjórn lands-
ins. Inn í fréttir útvarpsins, sem eiga að vera algerlega hlut-
Iausar, var þá laumað margvíslegum ósannindum og blekkingum
um fisksölumálin undir því yfirskyni, að þetta væri hlutlaus
skýrsla frá ríkisstjórninni! Fengu útvarpshlustendur líka að heyra
það næsta kvöld, hve samvizkusamlega hafði verið þar á mál-
um haldið, því að þá var birt yfirlýsing frá fyrrv. stjórn, er
hrakti bein ósannindi um starf henna|, er höfðu verið í „skýrsl-
unni“. Með því var þó aðeins leiðrétt ein villa af mörgum, sem
voru í þessu furðulega plaggi.
I DAG
birtist á 3. síðu grein eftir
BjöAi Stefánsson, kaupfé-
lagsstjóra í Stöðvarfirði,
um launagreiðslur og
framleiðslustörf.
Neðanmáls á 3. og 4. síðu
er síðari hluti greinar eftir
dr. phil. Jón Jóhannesson
um __ eftirlitsferð Harboes
til íslands.
Ofanmáls á 4. og 5. síðu
eru verðlaunauppdrættir
af íbúðarhúsum í sveit.
Um það hefði ekki verið nema
gott að segja, þótt stjórnin hefði
gefið hlutlausa og áróðurslausa
skýrslu um þessi dagsins mál,
þar sem lýst hefði verið afskipt-
um hennar og fyrirætlun í
þeim. En hér var vissulega engu
slíku til að dreifa. Auk algerlega
rangra ásakana í garð fyrrv.
stjórnar og fleiri aðila, var sagt
algerlega villandi frá verkum
sjálfrar stjórnarinnar, svo að
þau litu sem bezt út, og því svo
algerlega sleppt að gera nokkra
grein fyrir framtíðarfyrirætl-
unum hennar, eins og t. d.
hverníg leiguskipunum skyldi
skipt milli verstöðvanna og
hvernig verðjöfnunargjaldinu
yrði ráðstafað. Þetta var síðan
kórónað með þeirri misnotkun
á Ríkisútvarpinu að taka þenn-
an áróður upp i hinn hlut-
lausa fréttaflutning þess, og
ekki gætt, þótt með því væru
líka brotin lög, er banna gálaus-
ar frásagnir um skipaferðir,
enda hefir sá þáttur „s.kýrsl-
unar“ vakið gremju meðal sjó-
manna. Hefir stjórnin hér enn
á ný sýnt, að hún metur að engu
gildandi reglur um hlutleysi og
heiðarlega starfshætti útvarps-
ins og þjóðin býr orðið við litlu
betra fyrirkomulag I þessum
efnum en í einræðislöndunum.
Ósaimimlin uin
fyrrv. stjórn.
í yfirlýsingu *frá fyrrv ríkis-
stjórn, sem birt er á öðrum
stað í blaðinu, eru hrakin til
fullnustu þau ósannindi, að hún
hafi vanrækt nauðsynlegan við-
búnað í þessú máli. Hún hófst
strax handa um það í septem-
bermánuði að fá fisksölusamn-
inginn framlengdan, en fulln-
aðarsvar við þeirri málaleitun
fékkst ekki fyrr en 1 y2 viku eftir
að hún lét af völdum. Meðan
málið stóð þannig, var ekki eðli-
I legt að hún hæfist handa um
; frekari aðgerðir, og verður hún
því eigi sökuð um aðgerðaleysi
í málinu.
Það sýnir ekki aðeins, hve
vondan málstað núv. stjórn
hefir að verja, að hún reynir
þannig ranglega að koma sökum
af sér yfir á fyrirrennara sína.
Slík ósannindi í opinberri
skýrslu, sem ætlast er til að
almenningur líti á sem hlut-
laust og sannsögult yfirlit, sýna
þá siðferðisvöntun, að eins-
dæmi má telja. í þessu tilefni
þykir rétt að geta þess, að þótt
skýrslan sé gefin I nafni allrar
stjórnarinnar, stóðú aðallega
tveir ráðherrar að henni og bera
því megin ábyrgð á henni, en
það eru atvinnumálaráðherrann
og utanríkismálaráðherrann. Þá
er fyrst og fremst áð saka um
það siðleysisverk, sem hér hefir
verið unnið.
Athugasemd
í greinargerð ríkisstjórnar-
innar um útflutning á ísvörðum
fiski, sem birt var í gær, 5. febr.,
stendur þetta meðal annars:5
„Var nú athugað hvern
viðbúnað fyrverandi ríkis-
stjórn hefði haft til að mæta
þeim örðugleikum. Kom í ljós
að í þessum efnum hafði alls
ekkert verið aðhafst og engar
ráðagerðir verið í frammi.
Núverandi ríkisstjórn varð
því alveg að byggja frá grunni
og má vel játa, að henni voru
þessi viðfangsefni ekki kær-
komin ofan á alla þá mörgu
byrjunarörðugléika, er hún
átti við að strfða".
Af þessu má skilja, að fyrr-
verandi ríkisstjórn hafi vanrækt
ráðstafanir, sem henni hefði
borið að gera.
Þessu til skýringar vilja und-
irritaðir taka fram, að 20. sept-
ember gerði fyrrverandi rfkis-
stjóm ráðstafanir til að leitað
væri eftir hjá Bretum á form-
legan hátt um framlengingú
fisksamningsins. Svar þeirra
barst ekki fyrr en hálfri annari
viku eftir að stjórnin lét af
störfum.
Er af þessu ljóst, að fyrrver-
andi stjórn verður ekki sökuð
um aðgerðarleysi gegn viðhorfi,
sem skapazt eftir að hún hætt-
ir störfum.
Reykjavík, 6. febrúar 1945.
Björn Þórðarson.
Vilhjálmur Þór.
Björn Ólafsson.
I
Dráttnrlnn á
samningnnam.
Einn aðalkafli „skýrslunnar"
er á þá leið, að stjórnin hafi
frestað að hefjast handa um
ráðstafanir til fiskflutninga
vegna þess, að hún hafi verlð
að reyna að fá fisksölusamn-
inginn framlengdan og ekki
viljað gera annað á meöan.
Þetta er hið aumasta yfirklór
til að afsaka sinnuleysi og drátt
stjórnarinnar. Strax þegar upp-
sögn samningsins lá fyrir eftir
viðleitni fyrrv,, stjórnar til að
fá hann framlengdan, átti að
taka upp alhliða samninga við
Breta um fisksölumálin, en ekki
að binda sig við eina úrlausn.
Til þess að þetta gengi nógu
fljótt, þurfti þegar að senda
samninganefnd til Bretlands.
Hefði þetta verið gert, myndi
aldrei hafa til þess komið að ó-
viðkomandi aðilar hefðu fengið
brezku skipin til leigu. Jafnhliða
og það var fullljóst, að samn-
ingurinn yrði ekki framlengdur
(Framhald á 8. slOu)