Tíminn - 07.01.1955, Blaðsíða 3

4. blað.
TÍMINN, föstudaginn 7. janúar 1955.

3
MARÍA MARKAN
syngur gestur í óperu
Þ j óðleíkhússins
Þj óöleikhúsið kvaddi blaða
menn til sýningar á óper-
unum 2. nýársdag af því til-
efni, að María Markau söng
sem gestur Þjóðleikhússins
hlutverk Santúzzu í Cavall-
ería Rusticana.
Um sýningu þessa má yfir
höfuð segja það, að meðferð
söngvara og leikara hefir tek
ið framförum frá frumsýn-
ingu; ýmsu smávægilegu í
sviðsetnirígu óg leikbrögðum
breytt til batnaðar og sýn-
ing öll. orðið.fastari í sviðum.
Mun þessu svo háttað nú,
sem venja er til um allar leik-
sýningar, að þær taka fram-
förum. — Dómur um frum-
sýningar. er því ávallt hæpinn
fullnaðardómur.
Þorsteinn Hannesson virt-
ist við írumsýningu ekki vel
fyrirkahaður. Nú voru tilþrif
hans bæði í söng og leik með
öðrum og öruggari hætti og
vakti hann óskipta hrifningu
leikhúsgesta.
Um það mun ekki verða
deilt, að María Markan er
mesta raddkona, sem íslend-
ingar hafa eignast, síðan er
sönglíf á íslandi færðist til
þess háttar ,að lærðir söngv-
arar tóku að koma fram í op-
inberum söngskemmtunum
og var rödd hennar strax bæði
mikil og fögur. — Hún hlaut
á löngum námsferli mikla
þjálfun ekki einungis sem
konsertsöngkona, heldur og
sem óperusöngkona í Þýzka-
landi, Danmörku og Englandi.
En hún brá snemma ráði sínu
og yfirgaf óperuna. Munu nú
13 ár liðin, síðan er það gerð-
ist og mun hún ekki á því
skeiði hafa ástundað viðhlít-
andi þjálfun, svo sem nauð-
syn ber til öllum þeim, er
stefna til hárra marka. —
Mörgum mun því hafa þótt
það nokkurt dirfskuráð af
hennar hálfu, er hún nú tók
að sér að syngja hlutverk
Santúzzu í Cavellería Rústi-
cana, endá er hlutverkið ekki
við hennar hæfi fyrir aldurs
sakir. Hinsvegar varð það bert
að María stendur á gömlum
merg sem óperusöngkona;
framburður skýr og röddin
enn næstum óskert að fegurð
og magni einkum þó, er hún j
er studd hljómsveit og kór-
um. Það varð og bert, af fagn-
aðarlátum leikhússgesta, að
María á miklum vinsældum að
fagna sem söngkona og myndi
hún enn, að hæfilega völdu
hlutverki, lengi verða hlut-
geng á íslenzku óperusviði.
Þessi óperusýning vottar, að
við eigum upprennandi óperu-
söngvara þar sem eru þau
Guðmundur Jónsson, Guðrún
Á Símonar og Ketill Jónsson,
sem með áframhaldandi radd
og leikþjálfun munu ná til
hárra marka. — Þorsteinn
Hannesson er nú þegar viður-
kenndur óperusöngvari meðal
Breta og mun enn vaxa.
Jónas Þorbergsson.
um launamá!
Greinargerö
í tilefni af umræðum þeim
sem orðið hafa að undan-
förnu í blöðum um launa-
mál opinberra starfsmanna,
óskum við undirritaðir full-
trúar B.S.R.B. í launamála-
nefnd að taka fram eftirfar-
andi:
16. þing B.S.R.B. sem hald
ið var i nóvembermánuði s.l.
gerði samþykktir um launa-
bætur til bráðabirgða, er
fólu í sér eftirtalin megin-
atriði:
1. Full verð'laigsuppbót
yrði greidd á öll laun opin-
berra starfsmanna.
2. Grunnlaunauppbætur
þær, sem ríkisstarfsmenn
hafa fengið (10—17%) yrðu
hækkaðar til samræmis við
grunnlaunahækkanir, sem
aðrar launastéttir hafa feng
ið frá því grundvöllur gild-
andi launalaga var lagður,
og yrði srmii hw72draðshluti
greiddwr á öll lau?i.
3. Að sérstakar ráðstafan-
ir yrðu gerðar til að bæta
laun þeirra starfsmanna,
sem verst eru settir og búa
Við mest ranglæti i launa-
kjörum.
í sérstakri samþykkt var
ennfremur krafist að grunn-
kaupshækkanir og launabæt
ur næðu til yfirvinnu.
Er sýnt þótti, að ný launa-
íög yrðu ekki sett á yfirstand
andi * þirígi, né heldur að
teknir yrðu upp beildarlauna
samningar, var leitað eftir
að fá bráðabirgðalausn á
grundvelli ofanritaðra sam-
þvkkta.
Vi55 samnJÍpgaumleitanir
þær, er fram fóru í launa-
málanefnd um miðjan des.
s.l., miiii fulltrúa ríkisstjórn
arinnar annarsvegar og full
trúa B.S.R.B. hinsvegar, kom
það fram aö ríkisstjórnin
treystist ekki til að koma á
móts við fyrstu kröfu banda
lagsins, — um fulla verðlags
uppbót. Hinsvegar var síð-
asta boð ríkisstjíórnarinnar
á þá leið að greiða 20% upp-
bót á öll laun frá 1. jan. 1954
í stað þeirra 10—17% upp-
bóta, sem greiddar hafa ver-
ið.
Ennfremur var lofað end-
urskoðun á kaupi fyrir eftir-
vinnu.
Þetta tilboð ríkisstjórnar-
innar mun hafa verið byggt
á útreikningum Hagstofu ís-
lands um launabreytingar
frá 1945 (þegar launalög
voru sett) er sýna að grunn-
laun stétta þeirra, er laun
tak.a samkvæmt samningum
á frjálsum yinnumarkaði, og
helzt sambærilegar við opin
bera starfsmenn hafa hækk-
að um 23,6—25,7%. Samkv.
þessum útreikningum þurfti
því 6—9% grunnkaupshækk
un til handa lægstu launa-
flokkunum, til þess að þeir
næðu tölulega sömu launa-
hækkun og náðst hefir með
frjálsum samningsrétti.
Lokatilttoð ríki|sstjé|rnar-
innar nam 6% grunnkaups-
'nækkun, frá því sem greitt
hefir verið í þessum launa-
flokkum, ef miðað er við upp
bætur á laun ársins 1955,
enda þótt ríkisstjórnin teldi
sér hagfelldara að greiða
hana sem uppbót á 24 mán-
uði, og færa hana til gjalda
á tvennum fjárlögum.
Með hliðsjón af framan-
greindum staðreyndum töldu
(Framhald & 6. síðu.)
Happdrætti
Háskóla íslands
Sala í 1. flokki er hafin
L7mboðsmenn í Reyhjavík: . ~
Arndís Þcivaldsdóttir, kaupk., Vesturg. 10, sími 82030.
Elís Jónsson, kaup., Kirkjuteigi 5, sími 4970.
Guðlaugur & Einar G. Einarssynir, lögfr., Aðalstr. 18, sími 82740
Guðrún Ólafsdóttir, frú, Þingholtsstræti 1, sími 2230.
Helgi Sívertsen umboðsm. Austurstr. 12, sími 3582.
Pálína Ármann, frú, Varðarhúsinu, sími 3244.
Ragnhildur Helgad., frú, (Verzl. Skálinn, Laugav. 66. sími 4010
Þórey Bjarnadóttir, frú, Bankastr. 8, sími 3048.
Umhoðsmenn í Hafnarfirði: .
Valdimar Long, kaupm. Strandg. 39, sími 9288.
Verzlun Þorvalds Bjarnasonar, Strandg. 41, sími 9310.
35000 númer — 11333 vinningar
Vinningar samtals kr. 5 880 000,00
Athugið:
Viðskiptamenn hafa forgangsrétt að fyrri númerum sínum til
10 .jan. gegn framvísun 12. flokks miðanna. Eftir þann dag er
umboðsmönnum frjálst að selja öll númer.
Þar sem happdrættið var nálega uppselt síðastliðið ár, hafa
umboðsmenn mjög fáa miða handa nýjum viðskiptamönnum.
Þeir munu því neyðast til að selja þá miða, sem ekki verða teknir
í síðasta lagi 10. janúar, strax á eftir.
Látið ekki happ úr hndi sicppa.
VItjjið miða t/ðar í tœka tíð.
Fiðlutónleikar Isaac Stern
Fyrstu tónleikar Tónlistar-
félagsins á þessu ári hófust
með tónleikum fiðlusnillings-
ins Isaac Stern í Austurbæjar
bíói í fyrrakvöld. Glæsilegri
byrjun er ekki unnt að hugsa
sér. Drottning hljóðfæranna,
fiðlan, er eitt vandasamasta,
nákvæmasta og yndislegasta
hljóðfærið og með henni er
hægt að túlka flestar mann-
legar og yfirmannlegar tilfinn
ingar. Söngröddin ein nálgast
hana í tjáningarhæfni, fegurð
og fínleika, og þá með aðstoð
hins talaða mannlega máls.
Tónlistin hefir verið talin mál
englanna, og þó að Isaac
Stern sé ekki enn þá í þeim
flokki og verður væntanlega
ekki um langan aldur, þá er
hann frá sömu deild föður-
húsanna og málið kann hann
til fullnustu.
Tækni hans og tónmeðferð
voru svo fullkomin, að hann
lék eins og sá, sem valdið hef
ir. En þó að sá ytri búnaður
væri svo glæsilegur sem raun
bar vitni, var hitt þó meira
um vert, að hér var á ferðinni
maður, sem hafði frá miklu
að segja, og vissi nákvæmlega
hvernig átti að segja það,. og
frásögnin kom frá hjartanu.
Tónleikarnir hófust með
hinu undurfagra Adagio eftir
Haydn. Lék hann það látlaust
og þýtt með þeim einkennum
hins mikla anda, sem sér feg
urðina í þvf, sem einfalt er og
fábrotið og yfirlætislaust. Síð
an komu aðalréttirnir, fyrst
sónata í d-moll eftir Brahms,
sem veitti tækni hans, túlkun
og skaphita fullt athafna-
frelsi.
Um tækni hans er það að
segja, að hún er öll svo létt,
leikandi og þrungin yndis-
þokka, að erfitt er að gera upp
á milli hinna einstöku þátta
hennar. Tvígripin, bogatækn
Með námslqeiði þessu er
einkum stefnt að því að
finna og æfa beztu aðferðir
við að kenna hagkvæmustu
vinnubrögð í ýmsum grein-
in (spiccato, arpeggio) og
pizzicato, allt er jafn framúr
skarandi fágað og fullkomið.
Túlkun hans á sónötunni var
einnig djúpskyggn og hríf-
andi.
Þar næst var hin víðkunna
Chaconna eftir Bach, talið
vera eitt af tæknilega erfið-
ustu, en um leið fegurstu verk
úm fiðlutónmenntanna. Lék
hann hana svo hratt, að undr
um sætti, en hvergi skeikaði
honum eða varð fingraskort-
ur. Hins vegar setti túlkun-
inni nokkuð ofan vegna hrað
ans.
Eftir hlé var efnisskráin af
léttara taginu, eins og vera
ber með eftirréttina. Þó var
(Framhald á 6. slðu)
um starfsíþrótta, en þær ná
orðið yfir mörg svið atvinnu
lífsins á Norðurlöndum, t.d.
kvikfjárrækt, garðrækt, skóg
(Framhald & 7. slðu).
Boðið á námskeið í verk
f ækni og verkstjórn í Svíþjóð
Námskeið í verktækni verður haldið á vegum norrænna
starfsíþróttafdlaga 14.—26. febr. n. k. í Unnestads lant-
mannaskola, Skáni í Svíþjóð. Vel verður til námskeiðsins
vandað, en þátttaka takmörkuð við sex frá hverju landi.
Aðalkennari verður norskur læknir, Birger Tvedt, frá Or-
topedísk Institutt í Osló.