Tíminn - 19.01.1955, Blaðsíða 5

TÍMINN, miSvikudaginn 19. janúar 1955.
5.
14. blað.
Miðvikud. 19. jaii.
Þrír rússneskir valdamenn
Sainandreginn Iiwkarkafli eftir ameríska bla^amaimiim Slarri'
son E. Salisbury, sem dvaldi í Sovétríkjunum í sex ár
er nuv.
stjórnarsamstarf
• neyðarúrræði?
Morgunblaðið gerir sér nú
mjög tíðrætt um þau ummæli
ÍTímans, að stjórnarsamstarf-
ið við Sjálfstæðisflokkinn sé
neyðarúrræði, þar sem ekki
hafi verið möguleiki fyrir ann
að samstarf og um það hafi
því verið að velja eða að láta
stjórnleysi skapast í landinu.
í framhaldi af þessu varp
ar Mbl. fram þeim spurning-
um í annarri forustugrein
sinni í gær, hvort það séu ney
arúrræði að komið hafi verið
fram 29% skattalækkun,
sparifjársöfnun hafi verið
örfuð, dregið hafi verið úr
höftum og hafizt hafi verið
handa um stórfelldar raforku
framkvæmdir í dreifbýlinu.
í tilefni af þessum útúr-
snúningi Mbl. þykir rétt að
fcenda á eftirfarandi:
í fyrsta lagi skal athygli
vakin á því, að þegar Mbl. tel
ur upp verkin, sem það telur
bezt hjá núv. ríkisstjórn,
hefnir það fyrst og fremst
þau verk, sem komið heíir
verig fram fyrir forgöngu
Framsóknarflokksins og undir
forustu ráðherra hans, eins
og bætta fjármálastjórn rík-
isins og raforkumálin. Bættri
fjármálastjórn ríkisins er
það nefnilega að þakka,
að unnt hefir verið að
lækka skatta, .örfa sparifjár
söfnun og draga úr höftum.
í öðru lagi skal svo bent á,
að það eru einmitt þessi verk
og málefni, sem Tíminn hefir
jafnan taliö réttlæta það, að
Framsóknarmenn kusu held-
ur þann kost að vinna með
Sjálfstæðisflokknum, þótt
neyðarkostur væri að öðru
leyti, en að láta skapast hér
stjórnleysi og öngþveiti, eins
og ella myndi hafa orðið.
Þessi útúrsnúningur Mbl.
hittir því ekki mark, heldur
sýnir þvert á móti, hve erfitt
er fyrir Mbl. að verja málstað
Sjálfstæðisflokksins, því að
ella þyrfti það ekki að grípa
til slíks málflutnings.
í tilefni af þessum skrifum
Mbl. er hins vegar rétt að
skýra nokkuð nánara hvað
það er, sem gerir samvinnu
við Sjálfstæðisflokkinn neyð
arúrræði, enda þótt ýmis um
bótamál fáist fram á þann
hátt, sem hins vegar myndu
hafa stöðvazt, ef stjórnleysi
hefði skapazt í landinu.
Skýringin er einfaldlega sú,
að Sjálfstæðisflokkurinn er
fyrst og fremst flokkur nokk
urra stórgróðamanna, þótt
honum hafi tekizt að blekkja
fólk til fylgis við sig sem
„allra stétta flokk.“ Sérhags
munir þessara manna eru
flokknum fyrir öllu. Þessir
menn hafa hreiðrað um sig í
sambandi við ýmsa milliliða-
starfsemi og gert hana miklu
dýrari og þungbærari fyrir
ajmenning en ella þyrfti að
vera. Þjóðarheildinni er það
mikið hagsmunamál, að þessi
sérnagsmunaaðstaða sé brot-
in á bak aftur. Slíkt verður
hins vegar ekki gert meðan
Sjálfstæðisflokkurinn er í
stjórnaraðstöðu. Þess vegna
veröur samvinna við hann
alltaf neyðarúrræði, þótt ein
stökum umbótamálum megi
/ erlendum blöSum er nú mikið
um þaff rætt, aff viffsjár fari vax-
andi milli æffstu manna Sovét-
ríkjanna og standi einkum um
það samkeppnin milli þeirra
Kruscheffs og Malenkoffs, hvor
skuli hljóta sæti Stalins sem ein-
valdur Sovétríkjanna. Þá cr taliff
að herinn fylgist vel meff þessu
valdatafli og vilji gjarnan koma
manni frá sér í þcssa stöðu og
er þá einkum tilnefndur Zukoff
marskálkur. í tilefni af öllu þessu
umtali þykir ekki úr vegi að birta
hér útdrátt úr nýkominni bók eft-
ir Harrison E. Salisbury, þar scm
cinkum er rætt um þcssa þrjá
mcnn. Salisbury var fréttaritari
New York Times í Moskvu 1948—
54. Iteit hann bókina cftir lieim-
komu ,sína þaffan á s. 1. liausti. Á
ensku licitir hún Kussia Re-
Viewtd.
Staðfesting á hlutverki liersins,
og þó sérstaklega á þátttöku Zhu-
koffs marskálks í Bería-málinu
fékkst, þegar uppvíst varð að á
sama ailsherjarfundi miðstjórnar-
innar, sem kærði Bería, var Zhukoff
gerður að fullgildum meðlimi.
Enda þótt herinn hefði i raun-
inni aldrei verið hlutlaus í stjórn
máiunum á Stalín-tímabilinu,
keyrði nú um þverbak, og hann
virtist láta til sín taka jafnt í inn-
anlands- sem utanríkismálum. Það
er t. d. enginn vafi á því að herinn
gerði árangursríkar tilraunir, sem
miðuðu að því að kippa í lag ýms-
um gönuhlaupum í utanrikismálum
og að því að bægja frá stríðshættu.
Herinn studdi líka eindregið stefnu
stjórnarinnar varðandi neyzluvörur
og þær framkvæmdir, sem stuðluðu
að bættum innanríkisfjárreiðum.
Enda var herinn vafalaust í beztu
aðstöðunni til að dæma um nið
raunverulega ástand fjármálanna
og hugarfar þjóðarinnar almennt.
/ nóvembermánuði hvatti herinn
hina borgaralegu leiðtoga til að
láta til skarar skríða varðandi Bei>
ía, og búa honum þau örlög er
hann ætti skilið. Hvatning þessi
var opinber, og í hinni miklu opin-
beru móttöku, er fram fer 7. nóv.
ár livert, varð Zhukoff til að koma
henni fram í dagsljósið á áhrifg-
mikinn hátt. Flestir stjórnmála-
leiðtogar voru viðstaddir, þegar
Molotov bauð Zhukoff til sín að
háborðinu. Þar voru einnig margir
sendimenn erlendra ríkja, svo sem
Charles E. Bohlen, sendiherra
Bandaríkjanna, og að rússneskum
sið, voru veitingar ekki skOrnar við
nögl.
Bohlen, sem kallast mátti nýliði
í slíkum málum, hafði nýlokið við
að biðja menn að skála fyrir rétt-
lætinu. Þá var kallað á Zhukoff.
Hann kvaðst vilja taka þátt í skál-
inni, og bað menn skála enn á
ný „fyrir réttlætinu". Þetta var ó-
venjulegur atburður. Það er föst
venja í Rússlandi að stinga sjálfur
upp á því, hveriu skála skuli fyrir,
og Mikoyan minnti Zhukoff á
MALENKOFF
þessa staðreynd með þjósti nokkr-
um.
En Zhukoff sat viff sinn keip, og
endurtók reiðilega að hann óskaði
þess að skálað væri fyrir réttlæt-
inu. Það var siðan gert.
Þýðing þessa atburðar fór ekki
framhjá neinum viðstöddum. Rétt
lætið, sem Zhukoff talaði um, gat
ekki átt við annað en ákvörðun
hans varðandi Bería-málið. Þetta
var í rauninni opinber áskorun
hans til stjórnarinnar að flýta máli
Beria.
Ekki er vitað, hvers vegna hon-
um þótti nauðsynlegt að láta til
skarar skríða. Ef til vill hefir ein-
hver stjórnarmeðlimur viljað draga
málið á langinn. En eitt er vist, að
áskorun Zhukoffs varð árangurs-
rík, því að innan sex vikna frá þess
um atburði voru Bería og nokkrir
aðstoðarmenn hans teknir af lifi
af aftökusveit, er stjórnað var af
herforingja.
Fimm dögum síðar birtu blöðin
fregn þess efnis, að stytta af Zhu-
koff marskálki hefði verið reist í
fæðingarborg hans.
Sú er venjan á flokksfundum, að
þeim lýkur, þegar Malenkoff rís
úr sæti og heldur til dyra. Það er
samt ekki óalgengt að Khrusheff
sitji sem fastast og eigi eitthvað
ósagt, þótt Malenkoff gangi til
dyra. Þegar þeir Malenkov, Khru-
scheff og Molotoff héldu til brezka
sendiráðsins í ágúst siðast liðnum
til að snæða hádegisverð með Att-
lee, fyrrv. forsætisráðherra, Var
klukkan orðin næstum hálftvö, áð-
ur en Malenkoff loks bjóst til burt-
farar, og reis Molotoff þá einnig
úr sæti og tók aö kveðja viðstadda.
En Khruscheff sat sem fastast, nið-
ursokkinn í samræður við Bevan.
Malenkoff var nú kominn fram
að dyrum, brosti þreytulega, er
hann horfði á Khruscheff veifa
höndum til áherzlu orðum sínum,
og sagði: „Po’‘yekhali“ — „Við skul
um fara“.
Að loknum kurteislegum kveðj-
um hélt Malenkoff niður stigann,
ásamt Molotoff. Stuttri stundu -,íð-
ar flýtti Khruscheff sér á eftir þeim
þoka áleiðis á þann hátt.
Af þessum ástæðum er það,
sem Framsóknarmenn myndu
helzt kjósa, að hægt væri að
koma á samstarfi ihaldsand
stæðinga, sem starfa á lýðræð
isgrundvelli. Slíkt hefir hins
vegar ekki verið mögulegt sið
an kommúnistar efldust hér
til áhrifa og hafa haft odda-
aðstöðu á þinginu. Með til-
komu Þjóðvarnarflokksins
var enn aukið á þessa sundr-
ungu vinstri aflanna.
Framsóknarmenn harma
þesa sundrungu vinstri afl-
anna. Á meðan hafa þeir
ekki aðra kosti en að velja
milli samstarfs við Sjálfstæö
isflokkinn og stjórnleysis.
Þótt knýja megi Sjálfstæðis
flokkinn til þess að fallast á
viss umbótamál, verður aldrei
ráðizt nógu einbeittlega gegn
ýmiss konar milliliðaokri og
fjárplógsstarfsemi meðan unn
ið er með honum. Þess vegna
er það þjóðarnauðsyn að
sundrung vinstri aflanna
minnki og Framsóknarflokk-
urinn eflist svo, að samstarf
við Sjálfstæðisflokkinn verði
ekki eini kosturinn, annar en
stjórnleysi.
KIIRUSCHEFF
meðan hann hélt samræðunum á-
fram aí kappi. Er hann kom að
dyrunum, höfðu félagar hans þeg-
ar tekiö sér sæti í Zis-bifreiðinni,
með skotheldum gluggum og
sprengjuheldu þaki, og skömmu síð
ar rann bifreiðin úr hlaði með
æðsta ráð Sovétríkjanna innan-
borðs.
Þcssi frásögn er einkennandi fyr-
ir hegðan æðsta ráðsins í Moskvu
og áhrif hegðunarinnar á útlend-
inginn, sem fær tækifæri til að
hitta þetta þriggja manna ráð, sem
með öruggri hjálp hersins hefir öll
völd í sinni hendi.
Því oftar, sem ráðið hefir haft
samneyti við Vestur-Evrópubúa, því
berlegar hefir það komið í ljós, að
ráðið virðist vinna saman af ein-
ingu. En þrátt fyrir það getur hver
útlendingur, sem séð hefir þá Malen
koff og Khruscheff saman, borið um
það, að þótt Malenkoff sé uppstillt-
ur sem „æðsti prestur", hefir Khrus
cheff ekki svo lítið að segja og er
ekki allur þar sem hann er séður.
Reyndur maður úr utanríkisþjón-
ustu vestræns ríkis, sem hefir átt
margar stundir með æðsta ráðinu,
segir: „Báðir eru þessir tveir æðstu
menn slungnir og mikilhæfir menn.
En það er eitt, sem á milli ber. Þeg
ar Khruscheff byrjar setningu, veit
hann ekki hvernig hún á að enda,
og hefir enda ekki svo miklar
áhyggjur af því heldur. En Malen-
koff byrjar aldrei setningu án þess
að hafa lagt gerla niður fyrir sér,
hvernig hún skuli vera“.
Annars eru þessir tveir rnenn
mjög svo ólíkir. Malenkoff er átta
árum yngri en Khruscheff og hefir
virðulega og aðlaðandi framkomu,
sem myndir teknar af feitum, óásjá
legum manni megna ekki að draga
fram í dagsljósið. „Malenkoff er
einstaklega aðlaðandi maður", sagði
brezkur maður, sem oft átti tal við
hann. „í rauninni hefi ég meiri
áhyggjur af honum en liinum félög
um hans, af því að hann er svo
innilegur".
Hvorki Malenkoff eða Khruscheff
kunna ensku. Malenkoff talar dálít
ið í frönsku, Khruscheff smávegis
í þýzku, en framburður Malenkoffs
á rússneskunni er fullkominn, það,
sem Rússar kalla menntaðra manna
framburð.
Andstætt þýðleika Malenkoffs er
Khruscheff fremur ruddalegur i
fasi. Hann er opinn fvrir og hrein-
skilinn og gloprar oft út úr sér
ýmsu, sem Malenkoff væri allt of
kurteis til að minnast á. Malenkoff
biður menn sjaldan að skála, en
drekkur skálina í hvítvíni, þegar
það kemur fyrir. Khruscheff skálar
hins vegar oft og alltaf í vodka,
Hann virðist mjög hlynntur þeirri
rússnesku hefð að drekka í botn, og
eftir því sem hann drekkur meira,
(Framhald á 7. sfðu).
Flokkur í fötuin
veiðimanns
Morgunblaðið birtir í gær
forustugrein, sem það nefnir:
Kostir samkeppninnar. Efni
greinarinanr er að boða nauð
syn þess, að Sjálfstæðismenn
stofni kaupfélög út um land,
líkt og þeir hafa gert í Vest-
ur-Skaftafellssýslu, til þess að
halda uppi samkeppni viff
þau kaupfélög, sem fyrir eru.
Mbl. heldur því fram, aff slík
samkeppni myndi hafa mjög
heppileg áhrif á verzlun við-
komandi byggðarlaga.
í tilefni af þessum skrifum
Mbl., er í fyrsta lagi rétt aff
vekja athygli á því, aff þau
lýsa næsta mikilli ótrú á fram
taki einstaklinganna, sem
Sjálfstæðismenn telja þó
meginkjarna stefnu sinnar.
Hér er því m. ö. o. yfirlýst, aff
einstaklingar þ. e. kaupmenn
séu ekki færir um að keppa
við kaupfélögin. Slíkir séu
yfirburðir samvinnuskipu-
Iagsins. Þess vegna verði aff
stofna ný kaupfélög til þess
að keppa við þau kaupfélög,
sem fyrir eru, ef samkeppnin
eigi ekki alveg að líða undir
lok.
Það mun þó vera taliff sjálf
sagt af Sjálfstæðisflokknum,
að þessi nýju félög hafi ekki
sameiginlegt innkaupasam-
band, heldur skipti viff heild
salana. Þau eiga m. ö. o. að
vera til þess að koma í veg
fyrir að heildsalarnir missi af
viðskiptunum. Hitt gerir
minna til, þótt smákaupmönn
um fækki, ef heildsalarnir
halda sínu. Fátt sýnir betur,
að Sjálfstæðisflokkurinn er
fyrst og fremst flokkur fárra
stórkaupmanna og gróða-
manna í Reykjavík, sem vill
viðhalda aðstöðu þeirra og
lætur sig einu gilda meff
hvaða aöferöum þaff er gert.
Annað atriði er svo ekki síff
ur athyglisvert í þessari grein
Mbl. Ef samkeppnin er
svona nauðsynleg á takmörk
uðum verzlunarsvæðum út
uni land, þá hljóta kcstir sam
keppninnar þó að njóta sín
betur, þar sem verzlunarsvæff
ið er miklu stærra og viðskipt
in mörgum sinnum meiri.
Þetta á t. d. ekki sízt við út
flutningsverzlunina, þar sem
viðskiptasvæðið getur verið
flest lönd heimsins og við-
skiptamagnið skiptir mörgum
hundruðum millj. króna.
Þrátt fyrir þaff berjast for
kólfar Sjálfstæðisflokksins
fyrir því að viðhalda einokun
inni á þessu sviði og telja
hana lífsnauðsyn fyrir þjóð-
ina.
Hvers vegna er samkeppnin
orðin allt í einu svona hættu
leg? Er það kannske af því,
að Sjálfstæðismenn van-
treysti einstaklingum til að
halda henni uppi — eins og
í Vestur-Skaptafellssýslu? En
því þá ekki að hafa hana í
höndum félaga útvegsmanna
og sjómanna? Er ekki gott að
Iáta tvö eða fleiri samvinnu
félög keppa á þessu sviði alveg
eins og í Vestur-Skaftafells-
sýslu? Hvað veldur því að ein
okun er betri en eðlileg
samkeppni á sviði útflutnings
verzlunarinnar ?
Skýringin er fljótsögð. Ein
okunin á sviði útflutnings-
hefir komizt í hendur nokk
urra fárra útvaldra gæðinga
Sjálfstæðisflokksins. Það
myndi verffa mikið áfall fy?ir
(Framhald á 7. síðu).