Tíminn - 25.09.1962, Blaðsíða 14
Hvað er húmar?
Framhaid ai 8 síðu.
til hennar en efni stóðu til. Og
það er sú saga til þess, að þegar
bókin „Kunsten at være far“,
sem nú kemur út á íslenzku,
kom fyrst út í Danmörku, bauð
stórt vöruhús í Kaupmannahöfn
mér 25 þús. danskar krónur
fyrir að láta lesa söguna í
danska auglýsingaútvarpiff
Mercur. Og nefndin, sem sér
um Feðradaginn, varff svo á-
nægð með bókina, að hún veitti
mér sérstaka viðurkenningu.
Ég varð aftur á móti svo hrif-
inn af öllu tilstandinu, aff ég
lét útgefanda minn auglýsa í
öllum blöðum laipdsins, að hver
sá, sem yrði pabbi á Feðradag-
inn, gæti gengið inn í næstu
bókabúð og fengið afhent ó-
keypis eintak af „Kunsten at
være far“. Útgefandinn varff
744 eintökum fátækari, þrá.tt
fyrir það, að sannað er, að
ekki fæðast fleiri en 3—400
börn á sólarhring í Danmörku.
Ég tók mig til að skrifa fram-
hald bókarinnar, 2 bindi í við
bót. Þegar ég hafffi lokið við
3. bindið, fékk ég þá frumlegu
hugdettu, að árita öll 10 þús.
eintök fyrstu útgáfu. En þetta
tók svo á hægri handlegginn, að
ég gat ekki með nokkru móti
skrifað upp á víxil, hvaff þá
meira, í marga mánuði.
Húmor í íslendingasögum
— Hafiff þér ekki verið á
heimshornaflakki í sambandi
við útgáfu bóka yðar í öllum
heimsálfum? Eruð þér ekki
búinn að gefa einhverja lýs-
ingu á Ameríkumönnum?
— Þegar talaff er um Ame-
ríku, er oftast átt við Banda-
ríkin, en þeir hafa fengiff aff
vera í friði fyrir mér, því að
þangað hef ég aldrej komið,
nema að ég lenti einu sinni í
Alaska. Raunar hafa bækur
mínar kormið út í löndum víffa
um heim, en ég þekki ekki all-
ar þessar þjóðir. Það er heldur
ekki nóg að heimsækja eitt-
hvert land til að kynnast fólk-
inu. Aðalatriðiff er að kynnast
hugarfarinu. Ég get ekki sagt,
aff ég hafi kynnzt Halldóri Lax-
nee, þótt ég hafi ekiff fram hjá
Gljúfrasteini. Satt að segja
fannst mér umhverfið ekki
vekjandi fyrir húmorista. Samt
er mikill húmor í skáldskap
Laxness. En þótt ég segði áffan
að ég hafi ekki kynnzt persónu
lega íslendingúm áður en ég
kom hingaff, þá er það ekki
alveg rétt, aff ég hafi ekki feng
iff einhverja hugmynd um þjóð
ina. Ég hef nefnilega lesið
nokkrar íslendingasögur og
uppgötvaff þar húmor. Hann er
aff vísu allgrófur á köflum, en
þeir 'hafa samt haft húmor þess
ir forfeffur ykkar. Þetta sama
kemur fram í skáldsögum þeim
sem Johannes V. Jensen hefur
byggt á fornsögum ykkar. En
því miffur þekki ég enn of lítið
til nýrri bókmennta ykkar til
aff geta nokkuff um það sagt,
hve húmorisk skáld ykkar eru
í dag.
Einnig á blindraletri
og grammófónplötum
— Hvernig er útbreiðslu
verka yðar háttað, eða hvar eru
þau útbreiddust?
—Bækur mínar og sögur
seljast til allra heimsálfa, og
ég mundi ekki semja mikið, ef
ég ætti að sinna sjálfur öllum
bréfaskriftum og viffskiptum í
sambandi við þýðingar og út-
gáfur í ýmsum löndum. Bæk-;
urnar koma út á nærri 20 mál-
um, og sögumar birtast í a.m.k
300 viku- og dagblöðum í Ev-
rópu einni. Því eru starfsmenn
mínir orðnir tíu, þýffendur,
teiknarar og umboffsmenn, og
ég hef orðiff að setja upp eigin
skrifstofur í einum fimm lönd-
um. Það er ekki alltaf, að bæk-
ur mínar komi fyrst út í Dan-
mörku. T.d. kom minnsta bók-
in mín fyrst út hjá forlaginu
Barmeier & Nikel í Frankfurt.
Þcssi bók nefndist „Lasst Blum
on Sprechen“ (Látið blómin
tala!) og hún var svo lítil, að
tvö eintök af henni rúmuðust
hæglega í eldspýtnastokk! —
Einnig hafa sögur mínar kom
ið út bæði á blindletri og
gramm'ófónplötum. Þá sem ég
oft efni fyrir útvarp og sjón-
varp ,mest fyrir Danmörku og
Þýzkaland. Nýlega var ég við
töku sænskrar kvikmyndar eft-
ir einni bók minni. Þetta verð-
ur. um tveggja tíma mynd og
nefnist á. sænsku „Sommar och
syndare“. Hvað snertir mesta
útbreiðslu bóka minna, þá eru
það áreiðanlega bækurnar
„Scandinavians — that’s us!“
og „Scandinavian Vikings of
today“, sem hafa veriff prent-
aðar í meira en 200 þús. ein-
taka á 4 helztu tungumálunum.
En þetta er nýjasta bókin, hún
kemur á markaðinn eftir há.lf-
an mánuð, segir Willy Brein-
holst og dregur upp úr pússi
sínu bók, fullprentaða í glitr-
andi bandi. Hún heitir „Kys
din kone“. Það er konuandlit
framan á bókinni, varirnar eru
rauffmálaðar, og þegar bókin er
hreyfff eða henni hallað, fer
piunnur konunnar allur á hreyf
ingu, dregst sundur og saman.
Þetta er „sanseraður" litur —
og lýsir í myrkri!
Þjóðlegur húmor eða
alþjóðlegur
— Eru aðrar þjóðir ekki mis
næmar á danskan húmor, eða
hverjir hafa líkasta spaug-
greind ykkur Dönum, máske
Frakkar?
— Ég held aff Englendingar
o.g Bandaríkjamenn hafi líkast
an húmor og húmoriskafs sans
(spauggreind) og við Danir.
Það liggur annars í hlutarins
eðli, að hver þjóð hefur húmor
meff sérkennum sem ekki er
hægt að þýffa á aðrar tungur,
og kemur þá iðulega fleira til
en sá húmor, sem aðeins er
falinn í orðaleik og ekki fæst
hliðstæða um á öðru máli. Mik-
iff af húmor fer fyrir ofan garð
og neðan hjá útlendingum, ef
þeir þekkja ekki til hlítar bæði
tungu, lundarfar og siðvenjur
hlutaðeigandi þjóðar. Hvað snert
ir húmorinn í bókum mínum,
þá er hann ekki eins danskur
og vera bæri. Hann er fremur
alþjóðlegur, skrifaður fyrir all
ar þjóffir, iðulega haft í huga,
að þetta verður að vera mark-
aðshæf útflutningsvara.
— Hvað fannst yður helzt ein
kenna íslendinga, svona eftir
fyrstu kynnum að dæma?
— Ég minntist víst á áðan,
aff ég teldi fljótlegt aff kynn-
ast íslendingum. Það hjálpar
okkur Dönum og fleiri útlend-
ingum, sem komum hingað
„mállausir", hve tungumála-
kunnátta hér er mikil og al-
menn. Ég átti ekki von á því
að svo margir hér töluffu ágæta
dönsku. En, sem sagt, mér
finnst íslendingar opnir. Hér
hlýtur að ríkja mikil bjartsýni.
Ég hef tekið eftir því, og þykir
það einmitt svo skemmtiíegt
og lýsa bjartsýni, hve margir
bér segja já, en fáir nei. —
Ókunnugum ferffalang líður
strax vcl Ijér. ef hann veitir
þessu og skilur þessi [
orð. Og vður er alveg óhætt
• ff skrifa bvað scm bór viljið
-fUr m^r o’V„r( ann.
að. scm þar stendur, en já og
nei.
G.B.
MINNING:
Friðrik ¥. ÓJafsson
skólastjóri Sjómannaskóians
NU ER hann látinn, hinn mæti
maður, 67 ára að aldri.
Friðrik Valdimar hét hann fuilu
nafni. Hann fæddist á Vopnafirði j
19. febrúar 1895. Faffir hans var
Ólafur Friðrik Davíðsson verzlun-
arstjóri þar. En móðir hans, og
kona Ólafs var Stefanía Þorvarðs-
dóttir Gíslasonar bónda á Fagur-
hólsmýri.
Friðrik fluttist 9 ára gamall með
foreldrum sínum til Reykjavíkur.
Þá var faffir hans bókari Lands-
bankans. — Barnaskólaár Friðriks
voru því í Reykjavík. En árið 1908
yarð Ól. Davíðsson verzlunarstjóri
Tangsverzlunar á ísafirði. Þangað
flutti Friffrik því 13 ára gamall.
Þar lifði hann unglingsár sín.
Hann fór í Stýrimannaskólann i
Reykjavík, þegar hann hafði aldur .
til og siglingaréttindi, og lauk þar ‘
hinu meira prófi árið 1914. Þá varð ;
hann stýrimaður á fyrsta varðskipi
landsins, Þór í Vestmannaeyjum.
Síffan fór hann í foringjaskóla í
Kaupmannahöfn og lauk þar prófi
árið 1925. Og sama ár varð hann
skipherra á varðskipinu Þór. Eftir
fimm ára skipherrastarf á Þór fór
Friðrik aftur til Kaupmannahafnar
til þess að nema sjómælingar og |
sjókortagerð. Hann lauk prófi í j
Sökort-Arkivet í Kmh árið 19311
og varð nú skipherra á varðskip-
inu Ægi. En jafnframt forstjóri
sjómælinga ríkisins. Árið 1937
var Friðrik skipaður skólastjóri
Sjómannaskólans í Reyi(j?)íí{j,;.,pg
gegndi því starfi til dauðadags'.
Hér hafa að'eins verið talin
helztu atriði æviferils og starfsfer-
ils Friðriks Ólafssonar. En skiljan
legt er ,að á slíkan mann hlóðust
mörg s.törf, þó ekki séu talin hér.
Hann var forseti Slysavarnafélags
íslands , bæjarfulltrúi Reykjavikur
um skeið og gæzlustjóri Sam-
ísl. á fiskiskipum frá
til dauffadags. — Sýnir þetta,
Mafgt geíur sked
Fraæbal" -iff'n
miklu til að ræsa héí fram. En
'■ —'ff ræktun sner'tir, þá hv»« ,g a?
viff séum á eftir í henni í dag, og
búin s-mærri ’ ér en víða annars
staðar.
— Hér er aðallega um sauð-
fjárbúskap að ræða, er það ekki?
— Jú, svo er nú það. Og af því
að vegirnir eru svona, þá er engin
leið að v-. !a yfir í mjólkurfram
leið'.lu, eins og sakir standa
æ,'T' .íeira upp úr henn'
að hafa í sauðfjárræktinni. Sauð
fjá ''~ dur . ... - m-agast aftur ú
með alla hluti Sú var tíðin að við
hér voru... á undan með bygging
ar. Nú cr þetta gjörbreytt.
var ekkert við viðinn að athuga,
en ég hafði gaman af að gantast
við Jón og sendi honum þessa:
„Mjög var tréð af möðkum sýkt,
móti gallar skína. *
Fé er jafnan fóstra líkt,
fjandinn þekkir sína.
Svo var það aff lokum maður einn.
Hann sótti mjög til metorða, en
varff lítt ágengt. Hins vegar varð
þá laust hér starf hundahreinsara
og sótti hann um það og fékk.
Hins vegar reyndist hann miður í
starfinu og varð að hætta. Þá varð
mér að orði:
„Mjög til valda og metorða,
maðurinn löngum sótti.
En til að hreinsa hundana
hæfur ekki þótti.
KI
Yrkir sér til gamans
— Mér er sagt að þú yrkir.
Benedikt.
— Segja þeir það?
— Fæ ég aff heyra?
— Það er varla orð á þessu
gerandi blessaður.
— O, sei, sei, varla eru þeir að
skrökva þessu upp á þig nágrann-
arnir.
— Jæja, ég skal leyfa þér að
heyra nokkrar vísur, en þann fyr-
irvara vil ég hafa, að ég er ekki
skáld, heldur yrki ég mér til gam-
ans og dægrastyttingar.
Þær urffu til þessar tvær, þegar
ég hafði lesið hana Gerplu:
„Fóstbræður frægðum svipti,
fullur af snilli og bulli.
Laxness um prinsipissur
párar, hinn spaki dári.
Að frægðabrunn 'fyrrj tíða
flýgur og í hann mígur,
Lýsir með léttu fasi
lúsinni í mörgu húsi.“
Nú, einu sinni fékk ég bílhlass af
rekavið. hjá Jóni bónda á Ás
n:imr]n-•( öðum Við erum
2. sí9an
Það var veitingaþjónninn
Úasch og fékk Burger til að vera
í vitorði með sér svo hægt yrði
að hafa upp á hintim hópnum.
Dasch bjóst við ríkulegri umbun
fyrir þessi svik sín. Burger fékk
það hlutverk að tefja fyrir Henck
og Quirin meðan Dasch tók lest-
ina til Washington til að gera
yfirvöldum viðvart. Hann hafffi
að vísu hringt frá New York i
leynilögregluna en enginn hafði
tekiff mark á honum, menn höfðu
tekið erindi hans sem geðveikis-
rugl en varla líður sá dagur að
ruglaðir menn hringi ekki og
þykist hafa ýmsar upplýsingar
fram að færa. Dasch og Kerling
áttu aff hittast á þjóðhátíðardag
Bandaríkjanna og skipuleggja
skemmdarstarfið.
Dasch gekk illa að hafa uppi
á yfirvöldunum í Washington
hann ^agði hverjum sem heyra
-/ildi á veitingahúsum að hann
s'æri kominn til landsins á kaf
iát til að leggja hergagnaiðnað
^andaríkjanna í rúst. Loks tók
,i:> n n það til bragðs aff snúa
1 þótt fátt sé talið, að hann átti veg
legan og athafnarikan æviferil aff
baki, og að honum hefir verið trú-
að fyrir miklu. Um hitt er þó mest
vert, aff hvert hans spor og hvert
hans handtak varð ávinningur
!andi hans og þjóðfélag’i.
Þótt ævi Fi-iðriks yrði skemmri,
■n líklegt mátti teljast, var hann
þó hamingjusamur maður.
Hann hlaut í vöggugjöf líkam-
legt atgjörvi, gáfur og ættborið
skapgöfgi. Hann átti fágætlega ást
úðlegt æskuheimili hjá foreldrum
og systkinum. Og hans eigiff heim-
j ili varð fullkomið framhald af því.
Og gæfan fylgdi honum einnig f
1 öllum hans störfum.
Ekki var Friðrik auðugur maður,
kunni þó vel meff fé aff fara og
hafði ekki fjárhagsáhyggjur hin
síðari ár. En hann tók aldrei þá.tt
í auðsöfnunarfyrirtækjum. Var
hvort tveggja, að hann hafði ekki
tóm til þess frá skyldustörfum og
! að þaff var ekki hans eðli. Hann
vissi, aff auður var valtastur vina.
! En orðstír deyr aldrei.
| Kona Friðriks Ólafssonar er
Lára Sigurðardóttir Pálssonar hér-
affslæknis á Sauðárkróki. Börn
þeirra eru þrjú. — Öll upp komin:
Sigurður, ókvæntur; Þórunn, gift
Indriða Þorsteinssyni rithöfundi;
og Þóra, gift Jóni Sigurbjörnssyni
leikara.
Banamein Friðriks Ólafssonar
var hjartabilun.
Sigurffur Kristjánsson.
sér til Upplýsingaþjónustunnar
’ og eftir mikið þ-cf og krókaleið-
ir náði hann loks tali af viðkom-
andi yfirmönnum.
Skemmdarverkamennirnir voru
handteknir einn af öðrum og
kom þá í ljós að þeir höfðu ekki
tekiff hlutverk sitt ýkja alvarlega
þeir höfðu farið að heimsækja
vini og ættingja og voru síður
en svo varir um sig
Sögufræg réttarhöld voru hald
in yfir þeim, sex þeirra voru
dæmdir til dapða og dómnum
fullnægt en þeir Dasch og Burg-
er voru dæmdir í fangelsi, Dasch
í 30 ára fangelsi, Burger í lífs-
tíðarfangelsi. Þeim var báffum
sleppt að 5 árum liðnum og rekn
ir úr landi
VíSavangur
Framhald af 2. síðu.
aff þaff meff því aff gefast u.pp
fyrir nokkrum kauphækkun-
um til móts við hiff hróplega
ranglæti verðlagsins. Hún hef
ur ebki þoraff aff berja í borff-
iff á sama hátt og í fyrrasum-
ar. Ástæðan er sú, að þjóðin
veitti henni áminningu í bæj-
arstjórnarkosningunum og nú
nálgast Alþingiskosningar.
Þess vegna skríffur stjórnin
iiú á ragmennskukútinn og ját-
ar syndir sínar í þögn og
verki — játar þaff aff hafa
stofnaff til æffisgengnana kapp
hlaups verOTags og kaupgjalds
en menn þekktu áffur — j'átar
aff liafa beinlínis stjórnaff
efnahagsmálunum þannig, aff
slíkt kapphlaup myndiaffjst í
staff þess að' hindra þaff eins
og var mcginbofforff stefnuyfir
lýsingar hennar Lýðræff's-
oostulinn í sæti dómsmá’laráff-
herra gæti ef til vill frætt
iandsfólkig um þaff, hvaff
stjórn í lýffræffislandi ber aff
gera, þegiar svona hefur til
, tekizt?
14
T f M I N Nj þriffjudagur 25. september 1962.