Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 09.04.1939, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Hið eina, sem takmarkar
hversu þétt jurtirnar geta staðíð
í slíku vatnskeri eða trogi, er að
næg birta verði á hverri jurt,
hvort sem birtugjafinn er sólar-
ljós eða rafmagnsljós. Jurtirnar
geta þannig staðið þrefalt til
fimmfalt þéttar í vatni en á akr-
inum. Og ein uppskera tekur við
af annari. Byrja má t. d. með
spinat, rækta því næst lauk og
Soks baunir og hveiti o. s. frv.,
eða fyrst spinat, þá tómata og
loks melönur, sem öllu má sá
i senn eða með nokkru millibili
i sama trogið, en þroskast á mis-
löngum tíma.
MIKILSVERÐUR ÁRANGUR.
Tiiraunir þær ,sem gerðar hafa
verið til samanburðar á jarðvegs-
ræktun og vatnsræktun, hafa leitt
í ljós, betur en áður, hve stór-
kostlega mikla þýðingu það hef-
ir fyrir vöxt jurtanna, að áburð-
urinn sé rétt blandaður, og sann-
að, aö sáralítill skortur á aðeins
einu efni, sem þarf að vera í
jarðveginum, getur valdið upp-
skerubresti, þótt gnótt sé annara
efna. . ; , ■ i :• i
Tilraun var m. a. gerð með
belgjurt eina: Alfalfa. Sáð var i
tvö trog á sama tíma, úx sama
fræbréfinu og sömu næringarefni
llátin í vatnið, en þó meÖ örlít-
illi undantekningu. En árangur-
inn varð sá, að jurtirnar í öðru
troginu urðu helmingi stærri en í
hinu. Það sem olli þessum feikna
mismun á gróðri var að 1/300000
laluta meira af zinki var látið í
Það trogið, sem bar helmingi
meiri ávöxt.
Af ýmsum málmsöltum, t- d-
zinki, kopar, boron, járni og man-
ganese er svo lítið í járðveginum,
að jarðefnafræðingarnir geta ekki
greint þau. En skortur á 1/3000
hluta t. d. af boron í jarðvegin-
um getur valdið því, aö upp-
skera í aldingarði verði lítil eða
engin.
Við vatnsræktun má fijótlega
ganga úr skugga um hvað veld-
ur, ef þroski jurtanna er ekki í
lagi, og bæta við efnum, sem
vanta í næringárvökvann, á sama
hátt og læknir gefur vitamin
fearni, sem þjáist af næringar-
gkorti.
ALDINSKÁLAR Á ÍSLANDI?
Ýfirlitt má segja, að tiiraunir
þær, sem gerðar hafa verið víðs-
vegar í Bandaríkjunum í tilefni
»f starfsemi dr. Gericke, hafi leitt
i Ijós margháttaða og óvænta
möguleika á jurta- og aldinarækt
við hin ólíkustu skilyrði, og því
er það engin fjarstæða að telja
senniiegt, að fyr en varir geti Is-
leadingar hafið t .d. appeisínu-
•g sitrónuræktun í skemmum
iýstum rafmagnsljósum í stað
sólar, en rætur ávaxtatrjánna
standa í kerum og blómgast og
bera ávöxt, án þess að hafa
nokkru sinni moldu bragðað. —
Þetta tekst prýðilega í Californíu
í sólskininu þar. En rafmagns-
ljósin ættu að geta afrekað svip-
að hér hjá okkur. Það væri sann-
arlega ómaksins vert, að gera til-
raunir með þetta, því til mikils
er að vinna, ef árangur yroi
sæmilegur.
VATNSRÆKTUN ! GRÓÐUR-
HÚSUM. Ólafur Friðriksson rit-
höfundur vakti athygli manna á
iþví í grein, sem hann skrifaði um
vatnsræktunina í 33. tbl. Fálkans
1937, að vatnsræktun hlyti
§iga sér framtíð hér á landi
vegna þess, hve geysilega mikið
er hægt að auka afköst gróður-
húsanna með þessum hætti. Auk
þess má benda á það, að jarð-
vegi í gróðurhúsum er afarhætí
við sýkingu, strax eftir fyrsta
árið. En ef notuð er vatnsræktun
er fljótgerí að skifta um „jarð-
veg“, þar eð vandinn er eigi ann-
ar en að skifta um vatn.
Sýkingarhættan er þannig úr
sögunni, ef notuð er vatnsræktun,
en plöntusjúkdómar hafa á und-
anförnum árum valdið allmiklu
tjóni í gróðurhúsum hér, og því
furða, að vatnsræktun skuli enn
enginn gaumur gefinn hér á
landi.
Einn af mörgum kostum þess-
arar ræktunaraðferðar er sá, að
vilji maður hraða vexti t. d. tó-
matanna eða blómanna, til þess
að geta náð sem hagfeldustum
markaði, er vandinn eigi annar
en sá, að hita vatnið nokkuð í
geymunum, og er þetta hægt með
hitaþráðum, olíukyndingu, eða
þar sem hverahiti er, að nota
einnig hveravatnið til að hita
næringarvökvann, sem auðvitað
er ódýrast. Gróðurhúsaeigandi
einn í Montebello í Californíu,
Ernest Brundin að nafni, mun
fyrstur manna hafa tekið upp
þetta snjallræði, að hita næring-
arvökvann. Og gróðurhúsaræktun
hr. Brundin hefir gefið mikinn
arð. Hann ræktar einkum tómata
til uppskeru um hávetur, til þess
að sæta hámarksverði, en um það
leyti árs fæst hálfur dalur (kr.
2,75) fyrir kílóið af tómötum í
Californíu, en á surnrin fellur
verðið niður í 6 aura fyrir kíló.
En þeim tíma árs telur hr. Brun-
din betur varið til laxveiða.
Brundin var verkfræðingur, áð-
ur en hann hóf gróðurhúsarækt-
un sér til heilsubótar, að sjálfs
hans sögn. En hann er og upp-
ffinningamaður i hjáverkum. Brátt
hugkvæmdist honum þvi að láta
næringarvökvann vera á stöðugr,
hringrás um öll trogin og kerin í
gróðurhúsum sínum, einkum til
þess að geta hitað vökvann hæfi-
lega, þegar á þarf að halda til
að hraða vexti jurtanna, þannig,
að vökvinn endurnýjast í geym-
unum á fjögra stunda fresti.
Brundin notar stóran ketil til hit-
unar og kyndir undir með olíú,
sem þama er mun ódýrari en
rafmagn. Streymir vökvinn úr
katlinum 76 F stiga heitur, og
aftur inn, í ketilinn 4 stigum kald-
ari, eftir að hafa streymt gegnum
sérstakt safnker og öll trog gróð-
urhússins. Ef hraða þarf vexti
tómatanna til hins ítrasta, er
vökvinn hitaður upp í 80 F stig.
Það er auðvitað sólskininu í
Californíu að þakka, að hægt er
að rækta tómatana og aðrar jurt-
ir um hávetur, án þess að hjálpa
til með rafmagnsljósum, En hér á
landi ætti slík ræktun eigi að
síður að geta orðið arðvænleg,
þótt nota Jjurfi rafmagn, vegna
þess að verð á grænmeti hér er
margfalt hærra en í flestum öðr-
um löndum.
Hér á landi eru til nokkuð
mörg gróðurhús á stöðum þar
sem skilyröi em til þess að geta
fengið nægilega ódýrt rafmagn
til lýsingar, og mundi ómaksins
vert fyrir eigendur þeirra að hef ja
tilraunir með þessa ræktunarað-
ferð.
KAUPSTAÐABÚUM eða öllum
þeim sem hafa lítið eða ónógt
jarðnæði, ætti að geta orðið hið
mesta gagn að vatnsræktun. Væri
æskilegt að bæjarstjórnir gengj-
ust fyrir tilraunum, með aðstoð
vísindamanna. Slíkar tilraunir
mega þó ekki draga neitt úr á-
huga fólks á því að heimta að
sem flestum fjölskyldum sé gef-
inn kostur á landi til garðræktar
i kaupstöðum. Að því ber að
stefna að hver einasta fjölskylda,
'í kaupstað eignist sinn eigin mat-
jurtagarð.
Allmiklu af peningum og tíma
sem æskulýðurinn ver nú til
kappleikja og ferðalaga, væribet-
ur varið til garðyrkju. Og hús-
freyjum kaupstaðanna væri það
holíara, að verja nokkmm hluta
dagsins til að hlúa að matjurta-
garði, en að rölta prúðbúnar um
rykugustu götur bæjanna þann
tíma sem þær ættu að vera úti
í hreinu lofti sér til heilsubótar
og hressingar.
KARTÖFLUUPPSKERA þarf
aldrei að bregðast hér sunn-
anlands, ef hið hæfasta útsæði
er notað, og nóg borið af áburði
í garðana. Og rabarbari, heimilis-
njóli, grænkál, og salat vex hér
hvernig sem viðrar. Eigi að síður
er hér mikill skortur á nýju
grænmeti mestan hluta árs, og
því þjóðarnauðsyn að úr verði
bætt með öllum ráðum sem heppi
leg reynast. Er hér því einnig
verk að vinna fyrir þá kaup-
staðabúa sem stunda garðrækt i
hjáverkum, sér til gagns, gamans
og heilsubótar, eins og hr. Bmnd-
in, — að hefja vatnsræktun, auð-
vitað í smaum stíl til að byrja
með. Uppskera á veturna og
snemma að vori, væri dýrmæt
búbót og mörgum heilsubót.
Leiðbeiningar um alt sem þarf,
mun hægt að fá hjá háskólanum
í Berkeley í Californiu. En áður
en þeirra er leitað, væri fróðlegt
að fá að vita hvort bæjarstjórn-
inni okkar mundi þóknast að
leggja fram lífgjafann til slíkrar
ræktunar: nógu ódýrt rafmagn.
Jón Gunnarsson.
Daladier talar í útvarp um Tékkóslóvakíumálin