Alþýðublaðið - 22.06.1944, Blaðsíða 5

Pimmtudagur 2,2. júní 1944
ALÞYÐUBLAÐIÐ
3
Hefir starfið borið árangur — Fyrir 10 árum og nú. —*
Gamlar syndir — Mjóar götur — og eitt tiltekið hús.
AÐ VAR reglulega gaman að
því að fylgjast með þeirri
viðleitni, sem fram fór fyrir þjóð-
hátíðina, að fegra bæinn, að
hreinsa hann. Og það kom mér
þægilega á óvart, þegar ég heyrði
tilkynningar í útvarpinu frá bæj-
arstjórnum utan Reykjavíkur um,
að íbúarnir skyldu hreinsa kring-
um hús sín og ef þeir gerðu það
ekki, þá yrði það gert af hinu
•pinbera, á þeirra kostnað.
MIKILL ER MUNURINN, eða
var fyrir 10 árum eða svo, þegar
ég íór að „sýsla í ruslinu“, fór að
skrifa þessa pistla mína og byrjaði
að hamast á bæjarstjórnum og
einstaklingum um þetta og hitt,
sem mér, í minni sérvizku, þótti
mega betur fara í umgengnismenn-
ingu okkar. Þá var ekki oft
minnzt á þessi mál. Má vera að
þetta nöldur mitt hafi haft ein-
hver áhrif. Ég er ekki frá því.
Breyting hefur að minnsta kosti
orðið — og ýmsir ágætir blaða-
menn hafa sannarlega fetað í fót-
spor mín og tekið upp hjal um
þessa hluti.
EN ENGAN stórbokkaskap eða
mont! Aðalatriðið fyrir alla, hvaða
starf sem þeir hafa í lífinu, er að
sjá einhvern árangur af starfi
sínu. Það er hvatning og ýtir á
eftir. Mér finnst að ég sjái árangur
af þessu starfi mínu á ýmsum svið-
um — og það er að þakka almenh-
ingi. Það er sönnun þess, sð fólkið
hefur smekk og að það vill vel. Á-
fram á þessari braut! Höfum hreint
og fágað í kringum okkur! Munið,
að umhverfi okkar lýsir sálarlífi
okkar! .
ÞAÐ ÞARF MARGT að breytast
í Reykjavík til þess að hún geti
orðið greiðfær og fögur borg. Við
burðumst enn — og lengi enn —
með gamlar syndir. Húsin voru
vitlaust byggð, göturnar hafðar of
þröngar og svo framvegis. Breyt-
ingin í umferðatækninni veldur
nýjum þörfum. Bifreiðarnar hafa
komið til sögunnar — og þessi
líka litli fjöldi! Hér fer á eftir bréf
frá bifreiðarstjóra um þetta mál:
„BIFREIÐARSTJÓRI“ SKRIF-
AR: „Ég er einn af þeim mörgu,
sem óhjákvæmilega verð fyrir
þægindum og óþægindum af um-
ferðinni okkar hérna í höfuðborg
íslands, því ég er bifreiðarstjóri.
Því er það, að ég verð glaður í
hjarta mínu, er ég ek um sumar
götur bæjarins, er ég sé að hafa
fengið laglega ofanígjöf frá bæjar-'
stjórninni, þó oftast sé það nú bara
blessað bikið, sem bráðnar við
minnsta sólaryl, og svo aftur get
ég orðið hryggur og jafnvel reið-
ur, er ég fer að kastast til og frá í
þessum blessuðum glerholum, eins
og t. d. í Vesturgötunni núna, svo
að farartækið liðast ogi gengur í
sundur.“
e»5y:—------------- '
„ANNARS VAR ÞAÐ nú ekki ;
beint göturnar, sem ég ætlaði að
finna að núna, því að ég/má til með
að viðurkenna, að ég hef aldrei
séð eins drífandi vinnubrögð við
malbikun gatna, eins og nú á sér
stað, að Hafnarfjarðarveginum :
undanskildum, og færi betur að þau ;
vinnubrögð og hraði héldust. En
upplýstu mig um það, hvað þarf
fyrir að bera, til þess að fá hús
færð eða rifin, sem standa skökk
og skæld út í mestu umferðargöt-
ur bæjarins. Ég á hér við húsið nr.
7, að ég held við Vesturgötu.
Skyldi þurfa jarðskjálfta, loftárás
eða það, sem oftast hefir verið beð-
ið eftir: stórbruna? Við skulum ;
ekki bíða eftir neinu þessu. Láttu
rífa húsið strax eða kannske bara
hornið, það er óhætt, það er ekki
„hornið“ þitt.“
AUSTURSTRÆTI var prýtt með
fánastöngum beggja vegna. Ég
segi: Láttu slétta enn betur yfir
grunninn, þar sem einu sinni var
Hótel ísland og við skulum hafa
þar snyrtilegt bílastæði, fyrir ajla
prívatbílana, sem nú standa allan
daginn til tálmunar og óprýði eftir
endilöngu Austurstræti. Við tölum
nú ekki um Hafnarstræli. Skolaðist
það ekki úr honum Erlingi Páls-
syni, þegar hann stakk sér í Sund-
höllina að láta hafa eftirlit með því
að enginn bíll næmi staðar leng-
ur en í 10 mínútur á þessum göt-
um?“
„'NÚ ÆTTI AÐ VERA hægara
að bæta úr þessu, þegar bílastæði
er fyrir hendi, í það minnsta má
nota það horn á meðan ekkert ann
að er gert við það. Já, það er í
mörg horn að líta, Hannes minn,
en því skrifa ég þér um þetta, að
þú hefir sérþekkingu á þeim.
Segðu mér svo að lokum, hvort
nokkuð Verður borið ofan í Hval-
fjarðarveginh og hvað líður við-
haldi á þessari svo að segja einu
leið til Veetur- og' Norðurlands?
Sjóleiðin er eins og allir vita lítt-
fær vegna skipaleysis, en meðan
Hvalfjörður er farinn verður að
halda honum það við, að ekki sé
lífshættulegt að fara hann með
hlaðna bíla, eins og ég veit að hann
hefir verið til þessa á sumum stöð-
um, umfram allt má hann ekki síga
saman, eins og hann var áður en
Ameríkumenn endurbættu hann í
fyrravor.“
MÉR HEFIR SANNARLEGA oft
blöskrað að sjá Vesturgötuhornið.
Það er alveg óþolandi. Ég vona
það líði ekki langur t-ími þar til
húsið hverfur.
Hannes á horninu.
Háf fðarsýningin
i .
í Listamannaskálanum er opin daglega kl. 10—10.
Á sýningunni eru verk eftir flasta núlifandi íslenzka
listamenn.

Maðurinn á myndinni er í strandvarnarliði Bandaríkjanna. Hann stendur vörð um iborð í her-
skipi, sem statt er einhvers staðar á Kyrráhalfi og honfir á sólina síga í sæ hak við sjóndeildar-
hringinn.
Njósnir og gagnnjósnir.
BŒtíEZKIŒt gagnnjósnarar
standa að einu leyti mjög
vel að v;ígi: þeim er vel um það
kunnugt hvernig njósnarar Þjóð
verja eru búnir unddr sitarf sitt.
Karl WerM er gott dæmi um
lærisvein af njósnaskóla Þjóð- ;
verja.
Nafn hans var skróð í bækur
lögreglunnar, og Kann hafði lent t
í ástarblandri. En hann var um'
margt tilvalið njósnarafeni.
Hann hafði verið bryti á Brem-
en og talaði ensku og frönsku
ágætlega.
Yfirnjósnarinn, sem réð hann,
ákvað þegar í istað að fela honum
njósnarastarfa.
„Þú átt að fara til Englands,“
sagði hann. „Upplýsingar okkar
um skipalestir bandamanna eru -
ófuUnægjandi — og við treyst-
um því, að kafbátahernaður-
inn ráði úrslitum í styrjöld-
inni. Þú læzt vera belgískur sjó
miaður — Flandrari, -en það er
nauðsynlegt vegna þess, að
framburði þínum á frönskunni
kann að vera í einihverju ábóta-
vant. Þú verður að sigla í skipa
lest að því er virðisit af hend-
ingu, en það er ekki hægt að
bomast hjá aillri áhættu. Jæja,
við felum þér þennan starfa.
Fyrst verður þú að nema við
njósnasbólann. Hér hefir þú
heimilistfang hans. Þegar þú kem
ur þangað, shaltu gleyma hénu
fyrra nafni þínu, því að héð-
an í frá ertu númer 34.“
Njósnaskólinn hafði aðsetur
sitt í 'húsi nokkru í einu út-
hvertfi Berlínanborgar. Werfel
varð þess briátft var, að það ‘hafði
verið ibúizt við komu hans.
Hann virtist í fyrstu hafa tek
izt á hendur hlutverk í tilfinn-
ingaleikriti. Forstöðumaður skól
ans tók hann á eintall, ntetfndi
hann aðeins númeri hans og
varaði Ihann við því umfram
allt að leggja lag sitt við hina
lærisveinana, því að einhvern
góðan veðurdaig kynni einhver
þeirra að svíkja hann!
Þessu næst var hafizt handa
um námið. Númer 34 varð að
læra morse, og hann varð
og að æfa sig í ensku og svo
auðvitað að leggja áherzlu á að
kynna sér starísaðferðir njósn-
ara sem bezt.
Werfel sanrifærðist brtáitt um i
það, að hann yrði að leggja 'hart [
NJÓSNIR hafa allajafna
verið mikilvægur þáttur
hernaðar og eru enn. í grein
þessari, sem hér er þýdd úr
tímaritinu English Digest og
er eftir Bemard Newman er
greint frá þýzkum njósnara og
riðskiptum hans við upplýs-
ingaþjónustuna brezku. Bretar |
hafa getið sér mikinn orðstír |
fyrir skipulagningu njósnar-
starfsemi sinnar, og gefur ;
grein þessi allgóða lýsingu á
þessum þætti hernaðarrekst-
ursins í Evrópu.
að sér. Enskuniámið var sér í
lagi athyglisvert. Þjóðverjar
hölfðu getfið út kennslu'bók
samda atf hinni alkunnu riá-
kvæmni þeirra — sem aðeins
örtfiáir menn skyldu læra! En
þó igætti mestrar nákvæmni. í
útvarpslfræðinni. „Þetta er raun
verulega mjög auðvelt og auð-
skilið,“ sagði kennarinn, er var
verkfræðingur nokkuð við ald-
ur, Inglemann að nafni.
„Þegar Iþú kemur til Englandis,
kaupir þú þér viðtæki af Bron-
chotegundinni. Þau eru fram-
iei:dd i Bandaríkjunum af þýzk-
ameríisku félagi og voru þann-
ig gerð, að auðvölt væri að
brajda þeim. Þú getur enn keypt
þér Brondhoviðtæki á Englandd.
Þú getm svo keypt varahluti í
ýmsum verzlunum — en þú verð
ur að ’leggja þér lista þeirra á
minni. Þannig getur þú breytt
Brondhotækinu í senditæki.“
„En ég get ekki náð sambandi
við Þýzkaland.“
„Nei. Þú gietur aðeins sent
orðsendingar nokkra kílómetra
með þœsu senditæki. En þú
munt oft liggja á höfnum inni
— bg þaðan getur þú útvarpað
til kafbáts á hafi úti eða flugvél
ar uppi í geimnum. Þú verður
að vera vartfærinn d notkun þinni
á viðtæki, því að það er auð-
velt að hatfa upp á þeim. Útvarp
aðu aldrei tvisvar sinnum af
sama stað.“
Niokkrar klukkustundir á degi
hverjum nam Werfel starfsað-
ferðir njósnara undir hand-
leiðslu kennara, Vogels að nafni.
Hann hvatti Werfel til þess
að gleyma ölllu því, sem hann
hafði séð um örlög njósnara í
kvikmydum og umtfram allt að
forðast það að koma-st í geðshrær
ingu. Hann komst þannig að
orði, að góður njósnari þekkti
hvorki till ótta né geðshræring-
ar. Hann brýndi það og fyrir
lionum, að oft væri auðið að atfla
mikilvægra upplýsinga án þess
að istofna sér í hættu með því
að hlýða á samræður manna.
Það var og brýnt fyrir Wer-
fel að skritfa aldrei neitt hjá
sér í annarra viðurvist. Hins
vegar var honum kennt að
skritfa á minnisblað í vasa sin-
um. Etf hann kæmist að því, að
tuttugu og fimm skip ættu að
sigla í skipalest, átti hann að
skritfa í dagbók sína, að útgjöld
hans þann daiginn hefðu numið
tuttugu og fimm shillingum.
Wierfel var gerð grein fyrir
ýmsum þeim mistökum, sem orð
ið hatfa njó'snurum Þjóðverja að
falli.
„Kinn manna okkar hnuplaði
bifhjóli, en ók á rangri veg-
brún. Annar skrifaði hjá sér
töluna 7, en bætti við þveristriki
að ofanverðu að hætti Þjóðverja
— og .sérihver Iheimavarnarliði
Breta áttar sig á mistökum sem
þessum. Þú verður ávalllt að gera
þér grein fyrir því, að þú ert
Belgíumaður en ekki Englend-
ingur.
Temdu þér umfram allt reglu
semi og háttprýði. Það er ágæt
hugmynd að hatfa sparisjóðs-
reikning í póstihúsinu — það þyk
ir öruggt vitni þess, að sómamað
ur eigi hlut að máli. Fólk fær
alltaf álit á þeim mann, sem ber
sparisjóðsibók á sér ásamt öðrum
blöðum og skillrfkjum, og henni
er otft hægt að fliíka þannig að
lítið beri á en tfari þó ekki fram
hjá imönnum. Þér mun verða lát
in álitleg fjárupþhœð enskra
peninga í té.“
Svo rann upp isá dagur, er
Wertfel útskrifaðist af njósna-
skólanum, því næst „hnuplaði“
hann vélibáti í belgíiskri hatfnar-
borg og „tflúði“ yfir til Englands.
Hann var að sjálfsögðu yfir-
heyrður af kostgæfni, er hann
kom til Englandis. Skilríki hans
voru í 'lagi oig isaga hans hin
Frh. á 6. síðu.