Alþýðublaðið - 07.02.1945, Blaðsíða 5

MHðrikudagar 7. febrúar 194S
ALÞYÐUBLAÐIÐ
9
Menn, sem hverfa í Reykjavík. — ökuniðingar, sem
við burfum áð finna. — IJm nýtt tímarit. — Persónu-
saga. — Atriði, sem hlýtur að hafa mikil og góð áhrif
á allt hjóðlíf okkar.
AÐ HLÝTUR a» fara aS setja
agg í menn, hverso manna-
ihvörf eru farin a» bera títt viS
ihér í Reykjavík. Sjaldan effa
alðrei hefur rannsóknarlögreglan
®rSi<5 a3 auglýsa jafn efft eftir
fólki sem horfið' hefur hér í bæn-
um, eins og nú fyrir og eftir þessi
áramót. Kunnugt er uxn einn ung
an mann, sem horfið hefur alger-
Jega og ekkert hefur spurzt iál
enn sem komið er. Mér finnst, aö
Iþegar rannsóknarlögreglan aug-
ílýsir þannig eftir týndú fólki, þá
®ig£ hún að birta myndir af því.
JÞað nægir ekki að lýsa líkams-
hyggingu þess eða klæðnaffi.
MENN MCNU varla fara í nein
ar grafgötur með það, að það hef
<ur verið ökuníðingur af verstu
gerð, sem ók á flugliðsmennina
arétt eftir miðnætti aðfaranótt
mánudags á Reykjanesbraut.
Hann ekur á mjög miklum hraða,
isveigir inn á brautina, er hann
kemur á móts við mennina, þrífur
einn þeirra og ber hann langa leið;
wn 50 metra, og þar til hann kast
ast af bifreiðinni, og heldur svo
áfram án þess að minnka hraðann
eins og ekkert hefði í skorist.
FRÁ BÆJARDYRUM OKKAR
Seikmanna, er ekki hægt að sjá
annað en að ökumaðurinn hljóti
að hafa orðið var við það, er bif-
reið hans rakst á manninn, og und
arlegt er það, ef henn hefur ekki
vitað af því, þar sem bifreið hans
dró manninn með sér um 50 metra
vegarlengd. Samt sem áður stöðv
ar ökuníðingurinn ekki bifreið-
ina. Það hlýtur að vera mikið
keppikefli fyrir rannsóknarlög-
regluna, að hafa upp á þessum
tcnanni og vonandi geta einhverjir
sem farið hafa um þessar slóðir
gefið upplýsingar, sem að haldi
geta komið.
„VERÐANDI", hið nýja tíma-
rit, sem gefið er út á Akranesi
vndir ritstjórn Ólafs B. Björnsson
ar, virðist ætla að verða gott rit.
Þetta fyrsta hefti er fullt af ágæt-
ran innlendum fróðleik um menn
og málefni, sem okkur er nauðsyn
legt að þekkja, og er ritstjórinn
lofar því, að ritið skuli taka að
sér það hlutverk, sem Óðinta
gamli hafði áður, munu mlargir
byggja gott til þess.
VH) ÍSLENDINGAR unnum
mjög persónusögu. Ritinu er og
ætlað að sinna því efni og hefur
Gils Guðmundsson verið ráðinn til
þess að sjá um þann kafla. í þessu
hefti er ágrip af sögu Þorsteins
Jónssonar járnsmiðs, sem margLr
Reykvíkignar og allir, hinar eldri
kannast við. Er ritgerð þessi vel
skrifuð og greinagóð. Er vonandi
að haldið verði áfram á þessari
braut og fleiri merkismanna get-
ið.
í SAMBANDI við þetta vil ég
minnast á eitt, sem ég hygg að sé
einkennnandi fyrir okkur íslend-
lendinga: Nær allir menn, sem nú
mega teljast ríkir og mikilsmeg-
andi, hafa verið verkamenn eða
sjómenn, vinnumenn, komnir af
fátæku fólki, orðið að berjast á-
fram úr engu. Hvar eru þeir, sem
nú bera hæst, sem hafa svo að
segja fæðst með gullskeiðina í
munninum og ekkert þurft að
hafa fyrir því að komast til manns?
Ég veit að. vísu, að þeir eru til,
en þeir eru svo fáir, að þeir eru
alger undantekning.
ÞETTA ÆTTI að geta orðið til
þess, að- þessir mennTiefðu önnur
sjónarmið en auðmenn annarra
landa. Þeir þekkja erfiðleika lífs-
ins, hina köldu og miksunnarlausu
baráttu. Ef þeir gleyma öllu því,
sem þeir reyndu í æsku, þá • eru
þeir uppskafningar, en það er eitt
versta skammaryrði, sem til er í
íslenzkri tungu. Það ætti líka að
verða til þess, að þeir kenndu son
um sínum og dætrum að vinna og
meta vinnuna, en færa þeim ekki
allt upp í hendurnar. Ég þekki
auðmenn — á okkar mælikvarða
— sem mistekizt hefur uppeldi
barna sinna aðeins vegna þess, að
þeir voru auðmenn. Böl þeirra
ætti að vera áminning til hinna.
ÞESSI STAÐItEYND, að allir
fslendingar, sem nú eru vel stæð-
ir og í metum, hafa unnið með
siggbarðar hendur, stundað störf
í vosi og kulda, við skort og erfiði,
ætti líka að koma fram í stjórnar
iháttum okkar. og opinberu lífi —
og ég hygg að það geri iþað. Ég er
alveg viss um það, að jafnvel þó
að mörgum okkar þyki seint ganga
með framfarirnar, aukin mannrétt
indi og vaxandi öryggi, þá sé ó-
Framh. á 6. síðu.
Það er orðin sígild saga
AUGLÝSID f ALÞÝDUBLADINU
Bandaríkjamenn aftur á Manila
Síðustu fregnir segja, að Bandaríkjamenn séu nú að taka Manila, höfuðborgina á Luzon
og Filippseyja yfirleitt. En um langt skeið h afa þeir haldið uppi lotftárásum á hana og flota-
stöðvar Japana við Manilaflóann. Myndin sýnir eina af þeim loftárásum á eyvirkin, og
strandvirkin utan við borgina. Corregddor, sem Bandaríkjamenn vörðu lengst fyrir Japönum
1942, er eitt af eyvirkj.unum á Manilaflóa.
Frá Persíu nútímans
PERSÍA er land mikils hita
og mikils kulda, — Þar
eru dásamlegir aldingarðar og
sólbrenndar eyðimerkur — alls
nægtir og hungur. Og hvergi
kemur manni afleiðing þessa mis
munar betur í ljós, en í skap-
gerð fólksins, sem i landinu
býr. Persar eru mjög viðfeldn-
ir menn yfirhöfuð, — kannske
heldur einfaldir, flestir þeirra,
miðað við aðrar þjóðir. í dag-
legu lífi Persans er minni fyll-
ing, ef svo má að orði komast,
heldur en manni finnst meðal
flestra annarra þjóða. Þó hef
ég fyrirhitt meðal Persa ein-
hverja þá beztu menn, sem ég
hef nokkurs staðar kynnzt á
ferðum minum.
Persar eru nokkuð vantrúað
ir á annarra heiðarleik, oft og
tíðum. En gæta verður þess, að
núlifandi Persar hafa búið við
ótrúlega harðstjórn Reza Shah,
— meiri harðstjórn, heldur en
dæmi eru til þar í landi á sið-
ari tímum. Sá gamli, bragðaref-
ur hefur t. d. reynt ýmislegt
til þess að snúa á Evrópumenn
í landinu og gert róttækar ráð-
stafanir í þá átt, sem reyndar
hafa ekki borið tilætlaðan ár-
angur.
Skoðun Persa á sjálfum sér
er frekar gagnrýnin og opin-
ská. Þeir gera yfirleitt lítið að
því að blekkja sjálfa sig.. í
þessu sambandi má geta þess,
að þær tvær bækur, sem fræg-
astar eru af enskum bókum,
sem skrifaðar hafa verið um
Persíu, eru mjög vinsælar þar í
landi. Þessar bækur eru: skáld
sagan Hajji Baba eftir James
Morir og hin stóra og merki
lega bók Persia and the Persi-
an Qestion (útgefin 1892) eftir
Lord Curzon. í báðum þessum
bókum er þó hægt að finna mjög
mikla gagnrýni á hendur Pers-
úm, þó ekki sé fastar að orði
kveðið.
Og oft minnast Persar á það,
hversu óguðlegir þeir séu í allri
framkomu sinni og verkum.
Nú er mjög auðvelt að vill-
ast á þessu og taka þetta sem
GREIN ÞESSI er þýdd úr
tímaritinu „World Dig-
est“ og er eftir Christopher
Sykes. Segir hún frá núver-
andi menhingarástandi í
Persíu, einkum þó hvað við
kemur listum. Greinin er
nokkuð stytt í þýðingunni.
‘hugarvíl eða skort á nægu
sjálfsáliti. En því er ekki þann-
ig varið. Þetta eru einmitt leif-
ar af fornu þjóðarstolti, leifar
af gamalli sómatilfinningu, sem
hefur verið í blóð borin mönn-
um af þessum kynþætti, en
sem síðan hefur hjaðnað niður
ýmsra hlula vegna. En enn þó
eimir eftir af þessu meðal
þeirra.
Persar hafa álit á kynstofni
sinum og stundum hefur bor-
ið á andúð þeirra í garð annarra
kynþátta. En mörg ár eru síð-
an að skipulögð ofsókn hefur
verið gerð á hendur öðrum kyn
þáttum eða minnihluta-trúar-
brÖgðum þar í landi.
England á enn í dag að fagna
öfundsverðum vinsældum í
Persiu. Persar minnast Eng-
lendinga fyrir það, hvað þeir
börðust frækilega á móti þvi,
að einræðisstjórn væri mynduð
í Persiu árið 1907. Þeir minn-
ast þeirra fyrir að hafa skipu-
lagt og komið á frjálslegu
stjórnarfari svo víða um heim,
þar sem heimsveldi þeirra hef-
ur haft ítök, meiri eða minni.
Þrátt fyrir útlendingahatur
Reza Shahs, sem hann reyndi
að útbreiða meðal þjóðarinnar
á valdatíð sinni, voru uppi há-
værar raddir um það, einmitt
á sama tíma, að Bretar tækju
að sér að vinna námur lands-
ins. Ég geri ráð fyrir því, að
ég segi ekki of mikið, þótt ég
fullyrði, að Persar skoði ítök
Breta í landinu sem vinarbragð,
en ekki sem tilraun til yfirráða.
Ég veit um fjölda Persa, sem
eru þó annarrar skoðunar, —
en yfirgnæfandi meirihluti mun
þó vera sama sinnis.
Bretinn þarf ekki að bera
kinnroða fyrir þjóðerni sitt i
Persíu, — heldur ekki fyrir
störf sín eða þjóðfélagslega að-
stöðu í landinu. Frá því fyrsta
er hann tekinn sem ami de la
maison, — þ. e. a. s. ef hann
sýnir þá framkomu, sem Pers-
ar krefjast, en þeir gefa mikið
fyrir góða umgengni í daglegu
lífi og háttum. .
Sjálfsgagnrýni Persans veld-
ur jöfnum höndum undrun,
virðingu og næstum því löng-
un eftir fullkomnun, einkum
hvað snertir samband þeirra
við Breta og hið frjálsa stjóra-
arfar þeirra.
$
Nú skulum við ímynda okk-
ur, að við séum komin til Pers-
íu. Strax og við komum þar í
land, verðum við fyrir góðum
áhrifum, — ef til vill af ein-
hverju, sem við gerum okkur
alls ekki furlla grein fyrir, a. m.
k. ekki fyrst til að byrja með.
En hefðum við verið stödd þar
fyrir svo sem tíu árum síðan,
myndu áhrifin vera önnur, þó
ekki sé farið lengra aftur í tím
ann. Á þeim árum var Teheran
ógeðslegt hálf-rússneskt þorp
og Asíu-bragur mikill á öllum
hlutum. Við hefðum ekki orðið
mikið vör við tæknislegt skipu
lag í húsum, eða öðrum mann-
virkjum á þeim slóðum þá, ut-
an nokkur Múhamedsbænahús,
gömul og ferin að láta á sjá.
En Tehera||t í dag er sú borg,
sem einna j^legst ber vitni um
fegurð og hagrænt skipulag
samkvæmt nútíma tækni og út
reikningum á flestum sviðum.
Ef hinn íslamski byggingarstíll
mun nokkru sinni hljóta veru-
lega útbreiðslu, mun Teheran
verða talin eitthvert fyrsta höf
uðsetur þeirrar listtegundar,
sem fram kemur í þeim bygg-
ingarstíl. Og á þessum stað eru
bókmenntir og listir með mest
um blóma í Persíu í dag.
Framh. á 6. síðu.