Alþýðublaðið - 16.01.1949, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 16. jan. 1949.
Útgefandl: Alþýðuflokknrlnn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Kommúnislaáróður
út yfir poilmn.
KOMMÚNISTAR láta
ekkj við það sitja að reka
moldvörpustarfsemi sína hér
innanílands- Rússneska útibú-
ið hér á landi hefur tekið upp
skipulagða áróðursstarfsemi
á erlendum vettvangi eins og
hvað eftir annað hefur verið
á kommúnista sannað. Þessi
starfsemi þeirra hefur ekki
hvað sízt verið rekin á sviði
bókmenntanna og hún virð-
ist æ færast í aukana. Árang-
urinn, sem þeir hafa náð í
þessu efni, stafar ekki að ó-
verulegu leytf af því, að
nokkrir broddborgarar, sem
ekki teljast til Kommúnista-
flokksins, hafa gerzt dyggir
°g tryggir hjálparkokkar
rússnesku vinnumannanna í
þessu starfi þeírra.
Jörgen Bukdahl gerir þetta
mál' að umræðuefni í grein
sinni Hið frjálsa ísland og
Halldór Laxness. Hann bend-
ir á, að þessi kommúnistaá-
róður sé rekinn undir fölsku
flaggi í skjóli ríkjandi van-
þekkíngar erlendra manna á
því, sem gerjst á íslandi og sé
þér um ræða tilraunir til að
myrkva vettvang íslenzkra
bókmennta og menningarlífs.
Er þetta svo athyglisvert
mál, að það verðskuldar
vissulega meiri eftirtekt ís-
lendinga hér heima en þeir
veita því.
*
Afstaða kommúnista til
bókmennta og lista fer sann-
arlega ekki dulí- Þeir, sem
villja kynna sér harua, þurfa
ekki aimað en lesa Þjóðvilj-
ann og Tímarit Máls og menn
ingar og kynna sér úthlutun-
ina til skálda og listamanna á
Jiðnum árum. Kommúnistar
hafa í þessu efni komið sér
upp handhægri reglu. Þeir
fordæma undantekningar-
laust alla þá listamenn. sem
ekki hafa gengið undir flokks
ok þeirra. Hinir, sem eru
kommúnistar eða þægir
fylgdarsveinar þeirra, eru
hins vegar hafnfr til skýj-
anra.
En eins og Jörgen Bukdahl
bendir réttilega á er þessi
starfsemi íslenzkra kommún-
ista rekin í stórum stíl á er-
•lendum vettvangi. Glöggt
dæmj þess er ritgerð Jakobs
Benediktssonar í Bókmennta
sögu Evrópu, sem sænski rit-
höfundurinn Arthur Lund-
kvist var ritstjóri að. Dansk-
ur maður, Westergárd-Niel-
isen, hefur tvisvar sinnum
látið frá sér fara ritgerðir um
íslanzkar bókmenntir mjög á
sömu lund. Þessir menn við-
hafa á erle.ndum vettvangi
sömu iðju og kommúnistar
leggja fyrir sig hér heima.
Skáld og rithöfundar úr hópi
Kona skrifar um starfsstúlkur, innlendar og
erlendar.
AF TILEFNI skrifa um inn
Iendar og erlendar starfsstúlk
ur hef ég fengið eftirfarandi
bréf frá frú E. G.: ,,Ég leyfi
mér, þó að ég sé ekki íslenzk,
cn hef þó verið íslenzk hús-
móðir svo árum skiptir, að
negja nokkur orð á vegum ís-
lenzkra, danskra, norskra og
færeyskra starfsstúlkna, sem
hingað hafa komið. Sérstakt
íilefni gafst mér í pistli þínum
12. þ m. í bréfi frá S. E. Ó.
Á SÍÐUSTU SEX ÁRUM hef
ég fengið reynslu af íslenzkum
og dönskum starfsstúlkum.
Margar íslenzkar stúlkur eru
• bæði góðar og duglegar, sérstak.
lega eru þær fingraliprar og
handlagnar. En þær hafa mjög
áberandi galla, og tala ég ein-
göngu um þær, sem starfa í
húsum. Þær líta niður á hús.
; störf og þær álíta alveg ónauð-
' synlegt að læra neitt til þeirra
, og vilja ekki taka á móti ráð-
leggingum. Það einkennir allt
of mikið nútímastúlkuna, að
hún eyðir allt of miklum tíma í
það að snurfusa sig, fara á
dansleiki og í bíó í staðinn fyrir
að nota beztu námsár sín, en
það eru árin frá 14—20 ára.
JAFNVEL ÞÓ AÐ stúlkan sé
ekki svo vel sett að eiga for-
eldra. sem geti borgað nám,
hennar, getur hún vel sótt nám
í kvöldskólum og það fyrir lítið
fé. Sumar stúlkur álíta það ekki
nauðsynlegt að læra að þvo
góLf eða að búa til mat. Stúlk.
urnar þurfa sannarlega að læra
dálítið til húshalds. Dálítið
námskeið gæti gefið þeim hald-
bæra þekkingu á því sviði og
sérstaklega hvað snertir reglu-
semi, sþarsemi og hagsýni. Þær
skortir og mjög bæði öryggi og
kurteisi.
SÍÐAN ÁRIÐ 1945 hefur
hingað til lands komið alls kon.
ar fólk, gott fólk og slæmt fólk,
og af þeim hundruðum danskra
stúlkna, sem hingað hafa komið
í atvinnuleit, ætti að vera hægur
vandi að finna einhverjar, sem
eru að minnsta kosti eins full-
kornnar í öllum greinum og þær
þýzku. Ég held líka, að dönsku
stúlkurnar, sem hingað hafa
komið. hafi fengið hin beztu
meðmæli, þar sem þær hafa
unnið. En þess ber að gæta, að
meðal svo margra hljóta allt af
að finnast svartir sauðir, og er
það ekki itiltökumál. Samt sem
áður vill það brenna við, að
fólk tali mest um þessar undan-
tekningar. Ég veit ekki til þess,
að allar íslenzkar stúlkur séu
englar.
ALLT OF MARGAR STÚLK-
UR, sem vinna hér í húsum,
kunna ekkert og hafa ekkert
lært. Og allt of margar leyfa
sér það að tala í þeim tón við
húsmóðurina, að slíkt mundi
hvorki verða þolað í skrifstof-
um né í verksmiðjum. Vitanlega
verður að taka það fram, að
margar húsmæður koma þannig
fram. að þær eru óþolandi og
þessar húsmæður valda því, að
erfitt er að fá stúlkur til starfa.
Sjálfar kunna þessar húsmæður
lítt til verka og lítil reglusemi
er í húshaldi þeirra. Þær eru ]
því sízt fallnar til þess að leið-
beina ungum stúlkum eða veita
þeim fordæmi.
ÞÆR GEFA ungu stúlkunum
ekki nógu mikið frjálsræði. Ég
á ekki við það, að stúlkurnar
eigi að hafa ótakmarkað frí, en
það virðast margar álita. Ég á
við reglubundið frí, sem svarar ,
til frístunda annarra stétta. !
Stúlkurnar eiga að hafa hinn j
reglulega hálfa frídag í viku og j
til viðbótar frí frá kl. 4—5 á
laugardögum til mánudagsmorg
uns. Ungu stúlkuna langar til
þess að fá að sofa út einn sunnu
dág, en það eru of fáar hús- 1
mæður, sem skilja það. Sumar 1
þeirra segja við mig: „Ég skil
ekki. hvers vegna þú gefur
stúlkunni þinni svona mikið frí.
Hér hefur það allt af verið
venjan, að stúlkan fái frí aðeins
annan hven sunnudag frá kl. 3,
auk frísins í miðri viku. En tím.
arnir breytast.“
FRÍIÐ, SEM ÉG HEF gefið
mínum stúlkum, er eftir mínu
áliti alveg sjélfsagt. Ég hef
fengið þessa reynslu, og hef ég
reynt báðar aðferðirnar. Þegar
þessu er slegið föstu, er ekki
hægt að tala um annan máta,
og báðir aðilar vita nákvæm-
lega hvaða reglur gilda. Annars
er enginn vafi á því, að góð hús.
móðir og góð stúlka, geta allt
af orðið á eitt sáttar. Margar
stúlkur telja. að þær eigi kvöld-
in sjálfar, en svo er ekki. Stúlk-
umar eiga að gæta barna. með.
fram, og það nær ekki nokk.
urri átt að stúlka fari af heim-
ilinu á hverju kvöldi.
ÉG SKAL JÁTA, að ég er
ekki kunnug starfi stúlkna í
sjúkrahúsum. Þó veit ég það,
að bæði hjúkrunarkonur og
Skaftfeilingafélagið í Reykjavík.
Heldur sbemmtifund að Röðsh föstudaginn 1. í þorra
27. janúar n. k.
Skemmtiatriði: Félagsvist og dans. Húsið opnað kl.
20. Spilað frá kl. 20.30 til 22.15.
Dans til kl. 1. Mætið stundvíslega.
Skaftfellingafélaglð.
S.G.T.
Gömlu dansarnir
að Rcðli í kvöld klukkan 9. — Aðgöngu-
miðasala frá klukkan 8. Sími 5327.
Öll neyzla og meðferð áfengis stranglega
bönnuð.
Ath. Kaffi veitingar eru byrjaðar aftur.
rn MÆ f Nyju og gömlu dansamir í G.T.-
\ ra I húsinu í kvöld kl. 9.
* B H Aðgöngum. seldir frá kl. 6,30 e. h.
sama dag. — Sími 3355.
Húsinu lokað kl. 10.30.
Séra Pétur Magnússon frá Vallamesi
flyfur erindi
sem hann nefnir
Hlufleysi
í Austurbæjarbíó í dag kl. 1,30 e. h.
Aðgöngumiðar verða seldir í Austurbæj-
arbíó við innganginn.
Ný íbúð fii sölu
Kjallaríbúð í nýju húsi í Hlíðarhverfinu, 2 stór
herbergi, eldhús, bað, búr og geymsla, til sölu
nú þegar. íbúðin er til sýnis milli kl. 11—12 ár-
degis. Upplýsingar gefur Sigurður Grímsson lög
fræðingur Snorrabraut 77, til viðtals kl. 6—7
næstu daga.
starfsstúlkur í sjúkrahúsum eru
jlla launaðar, þegar tekið er til-
lit til hins mikla strits þeirra.
Sá tími er liðinn, þegar slík
störf byggðust á fórnarlund
næstum því einni saman. En
stúlkur, sem starfa á heimilum,
fá laun frá 400 til 700 krónur á
mánuði. Við skulum segja, að
launin séu kr. 450 00. Ég álít,
að starfsstúlka á heimili eigi
betra með að láta kaup sitt
duga heldur en stúlkur, sem
vinna í verksmiðjum eða í
skrifstofum og fá um 1000 krón
ur á mánuði. Á ég þar ekki við
þær stúlkur, sem eru heima hjá
sér og. komast upp með það, að
þurfa ekkert að borga heim, en
á þann hátt eyðileggja margar
mæður dætur sínar. Ég á við
þær stúlkur, sem ekki eru þann
ig settar, en verða að standa á
eigin fótum, og þær eru þó
nokkrar.
HERBERGI ER VARLA hægt
kommúnista eru í blekkinga-
skyni köluð róttæk eða
vinstrisiiinuð og taumur
þejrra dreginn úr hófi fram,
svo að jafnvel Gunnar Bene-
diktsson hefur verið tekinn í
skáldatölu! Hins vegar er
þagað að hálfu og öllu leyti
um rithöfunda andvíga korru
múnistum og jafnvel leitazt
við að gera litið úr sumum
þeirra- Þannig er vitandi vits
reynt að gera hinn kommún-
istíska bókmenntaáróður að
útflutningsvöru.
*
Það er ekki nema eðlilegt,
að íslenzkir kommúnistar
reyni að gera sem mestan veg
rithöfunda sinna á erlendum
vettvangi eins og hér heima.
Það er marmlegt og skiljan-
legt. Hitt er hneyksli, að
gerðar séu tilraunir til að slá
þá til riddara á kostnað ann-
arra íslenzkra rithöfunda
eins og hvað eftjr annað
hefur sannazt á kommúnisía
og hjálparkokka þeirra. Bók-
menntaskýringar Þjóðviljans
og Tímarits Máls og menn-
ingar eru sannarlega ekki út-
flutningsvara, og menn eins
og Jakob Benediktsson,
Westergárd-Nielsen og Jón
Helgason prófessor taka á sig
mikla ábyrgð, þegar þeir bera
hana á boðstóla fyrir erlend-
ar þjóðir í skjóli vanþekk-
ingar um íslenzkar bók-
menntir og íslenzkt menning-
arlíf.
Það er ekki heppilegt að
gera bókmenntimar að póli-
tísku þræiuepli. Kommúnist-
um ætti að vera þetta eins
ljóst og öðrum, þvi að naum-
ast mun það til dæmis æski-
legt fyrir Halldór Kiljan Lax
ness, að hann sé lagður að
líku sem skáldsagnahöfundur
og stjórnmálamaður. Vegna
þessa er það mikils virði, að
shkur maður sem Jörgen
Bukdahl kveðji sér hljóðs'og
geri greinarmun á rithöfund-
inum Halldóri Laxness og
•stjórnmálamanninum Hall-
dóri Laxness. Vinnubrögð
hans eru alger andstaða við
athæfi kommúmsta, sem
leitast við að myrkva vett-
vang íslenzkra bókmenr.ta ái
hinn hneykslanlegasia hátt.
Islenzkum bókmenntum er
það mikill fengur, að þær séu
erlendis gerðar að umræðu-
efnj á þann hátt, sem Jörgen
Bukdahl hefur gert, og að
flett sé ofan af þessum þætti
hinnar ..þjóðhættulegu . starf-
semi íslenzkra kommúnista.