Alþýðublaðið - 09.03.1949, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Rliðvikudagur 9. marz 1949.
Hafnarfjörður!
Hafnarfjörður!
Alþýðuflokksfélögin
í Hafnarfirði
halda næsta spilakvöld sitt í Alþýðuhúsinu
föstudaginn 11. marz n. k. kl. 8,30 s. d.
Spiluð verður félagsvist, Emil Jónsson ráð-
herra flytur ræðu. DansaS til kl. 1.
Allt Alþýðuflokksfólk og -gestir þess vel-
komið.
Stjórn Alþýðuflokksfélaganna í Hafnarfirði.
!«=«=« V i c k i B a u m
)
HOFUÐLAUS ENGILL
Filipus
Bessason
hreppstjóri:
KVÖLDRABB VIÖ
FILIPUS BESSASON
,,Það var eitt sinn á mínum
yngri áriun,“ segir Filípus Bessa
son. ,,að ég var kallaður sveita
maður, og það í þeim tón, að
ekki gat ég verið í vafa um
meininguna. Þetta var á hlað
varpanum heima; ég ætlaði að
koma fram sern einn hofmaður
og hjálpa stelpu héðan að sunn
an, sem dvaldist á næsta bæ og
átti að heita kaupakona þar, —
á bak glámskjóttum og glas
eygðum klár. En hofmennskan
tókst mér miður, og annað hvort
var það. að mig brast afl eða
lipurð, nema sá varð árangur
inn, að ég fékk sveitamanns
nafnbótina fyrír.“
Síðstn verður mér jafnan ó
motalega við, þegar ég heyri
borgarbúa sogja þetta orð í
svipuðum tón. Og aldrei get ég
álitið þann borgarbúa skynsam
ah mann, sem bregður því fyrir
sig, án þess að hann hafi verið
reittur til r.eiði. Það er nú það.“
.,Fyrir skömmu álasaði eitt
blaðið hérna okkur sveitamönn
um fyrir það, að við létum
landbúnaðarvélar vorar úti
standa í hvaða veðri sem væri
og eyði.leggjast fyrir hirðuleysi
og trassaskap. Rétt er nú það,
en allt var þetta fram borið í
sama tón og þegar stelpan kall
aði mig sveitamann forðum;
niðrunartilgang'urinn auðheyrð
ur, ien ekki leitað orsaka. Þetta
kemur mér til liugar, þegar ég
geng hérna um göturnar og sé
tugi nýlegra stássbýla standa
við gangstéttar eða undir hús
hliðum daga og nætur og hvern
ig sem viðrar. Það hygg ég að
sjaldgæft sé, að einstakur bóndi
eigi meiri landbúnaðarvélar en
að sú eign öll jafngildi einum
slíkum stássbíl að gjaldeyris
verði og stutt mun sú gata vera,
að ekki standi þar slíkir útilegu
bílar, svo margir, að jafngildi
lað verði til landbúnaðarvélaeign
heillar sveitar, — og séu þar þó
ekki margar eyðijarðir; en við
hinar lengri göturnar mun mega
jafna bílastóði þessu við véla
eign heillar sýslu, og getur þá j
hver sem er reiknað dæmið,
nema hann sé því lærðari eða í
því hærri stöðu settur.“
„Þá benti og sami blaðamað
ur á það, að lítt landkynningar
bragð væri að því, er útlendir
menn, sem ferðuðust um landið,
sæju sláttuvélar og rakstarar
vélar liggja þarna í óhirðu við
veginn. Æjá, — það er þessi
landkynning! En vekja vildi ég
athygli þessara landkynningar
unnenda á'því, að í fyrsta lagi
fara fáir erlendir menn um vegi
okkar að vetrarlagi, nema þá
argentínskir eða síamiskir pen
ingalávarðar, sem koma hingað
til þess að sjá hjáliðin Heklugos
og eru þá hjúpaðir í dúnsængur
upp fyrir augu og eyru, svo að
þeir hvorki sjá né heyra, og
stafar engin hætta af þeim. í
öðru lagi sjá erlendir vegfarend
ur., sem þarna fara að sumarlag'i.
fyrir bragðið þann búmenning
arvott, að vér eigum þessar vél
ar, og er það toetri landkynn
ing en ekki. í þriðja og síðasta
lagi munu þeir útlendingar, sem
glöggir eru, þá þegar hafa sér
þau brögð að því ráðleysi og
sukki, sem hið vanhirta stáss
bílastóð höfuðstaðarbúa sjálfra
ber ótvírætt vitni, að bókstaf
lega allt, sem þeir kunna að sjá
í sveitinni, — 1-andbúnaðarvéla
útilegan ekki undan skilin —
hlýtur óhjákvæmilega að ilyfta
þjóðinni til álits í augum þeirra,
og munu þeir telja okkur sveita
mennina furðulítið sýkta af
milljónerakerlingafleytiskastg
brjálæði höfuðstaðarbúa, á með
an þeir sjá oss ekki sjálfa liggja
kjólklædda upp í loft í skurð
unum.“
..Það er nú það,“ mælti Fili
pus Bessason hreppstjóri og
strauk skeggið.
GENGIÐ UNDIR LEKA
Tízkublað bænda segir í fróð
legri grein, að blessaðir engl-
arnir í Hollywood standi á rót-
argati . annað veifið. Skal þá
engan undra þótt kirkjubóls-
halldórið sé kynlegt með köfl
um.
Röndótt hár er, að því er seg
ir í sama balði, áð komast í
tízku. Er þar haft eftir sérfræð
ingi, að vel megi notast við ljós-
rauðar og bláar randir. Má
kvenfólk, sem orðið er grá-
hært, vara sig á þessari litahög-
un, þar eð hæglega getur orðið
úr því fánahneyksli, þegar hár.
ið spretíur í rótina og raunveru
legi liturinn gægist fram.
Og loks . orðréítar . glefsur.
„Ofarlega á baugi eru nú hring-
skorin hálsmál." — Geta þá
hálsmál verið neðarlega á
baugi? Þ,essi tegund hálsmáls
hefur verið í skammakróknum
I núna nokkuð lengi.“ — Ójá, —
það er nú það. „En virðist nú
hafa fengið byr undir báða
vængi.“ Vængjuð hálsmál, —
hvað skyldu bændur segja?
Stílsnilldin bendir ótvírætt ‘í
vissa átt.
\\
eigin garðstofu varð ég að þola
þá kveljandi sjón, að sjá röð af
litlum mönnum, sem voru að
færa okkur nýjar steinhellur úr
fjarlægum grjótnámum. Álútir,
næstum tvöfaldir undir bvrðun-
um, komu þeir skokkandi inn,
leðurpokarnir með heil björg
eða einstakar gríðarstórar hell
ur bundnir við höfuðólar þeirra.
Svitinn bogaði af þeim og þeir
náðu varla andanum. Um leið
og þeir námu staðar og fleygðu
frá.sér byrðinni, féllu þeir til
jarðar, og þar lágu þeir kannski
í klukkuíma, eins og þeir væru
dauðir, og svo sltokkuðu þeir af
stað upp í námuna aftur eftir
meira.
,,Væri ekki betra að láta
flytja hellurnar með múldýr-
um?“ hafði ég einu sinni spurt
Felipe; því að mig sárkenndi til
sjálfa í brjóstinu af að sjá burð.
armennina berjast við að ná
andanum.
,.Nei. Incíiánar eru ódýrari“,
hafði Felipe svarað.
En nú v.ar búið að leggja hell
urnar, í garðstofunni var kyrrð
og ég fór að vinna. Ég hreins
aði öll fuglabúrin og vökvaði
öll pottablómin ég gaf hunangs
björnunum mínum banana, og
var að furða mig á því, hve mik
ið Goethe mundi hafa vitað um
þessi litlu hrekkjóttu dýr, þeg
ar hann kallaði okkur börnfn
það. Ég kallaði á Tio Lalo, sem
var vinnumaður okkar, og hafð
ur í allt mögulegt, og sagði
honum að setja stöngina hans
Loro inn í skuggann. Ég eyddi
miklum tíma í að tína burtu
blöðin af suðrænum vínviði
með purpura rauðum blómum,
sem enginn gat sagt mér, hvað
hétu. Tio Lalo kom með stiga
°g batt nokkra af þyrnóttum
sprotum hans upp yfir efri
bogana á súlnagöngunum. Og
ég hafði gaman af félagsskap
hans. Af öllum þjónunum geðj
aðist mér bezt að Tio Lalo.
Hann var gamall maður, örlítið
haltur, með dökkleitt, hrukkótt
andlit og hvítt hár. og skær
augu hans og iðandi munnur
minnti mig dálítið á herra
Planke nokkurn,. sem var vanur
að leika „péres nobles“ á leik
sviðinu í Weimar. Tio Lalo
hafði verið námumaður á sín
um yngri árum, en hafði verið
svo vitur að yfirgefa þá hættu
legu vinnu áður en hún drap
hann, og það -sem ég fékk að
vita um námugröft fræddi hann
mig um.
„Ef námumaður hættir ekki
m-eðan hann er ungur, mun
hann ekki -sjá dagsins Ijós eftir
að hann er orðinn þrjátíu og
fimm ára“, sagði Tio Lalo.
Hvað mér viðvíkur, þá er það
hínni heilögu mey í Guadalupe,
sem, alltaf verndaði mig, að
þakka að ég missti aðeins tvo
finigur af vinstri hendi minni,
og einu sinni sprakk hjá mér
púður, og þegar ég kom til
sjálfs mín, þá hafði það þeytt
mér næstum hálfa aðra mílu, og
það var ekki spjör á kroppnum
á mér, frekar en nýfæddu barni-
Sprengingin hafði þeýtt af mér
öllum fötunum. Annar fóturinn
á mér var þríbrotinn; ég rétti
hann eins og ég gat og Iagði
saman brotin, svo batt ég við
hann handborinn minn. og svo
fórnaði ég svolitlum fæti úr
vaxi til senors de Villaseca, og
vegna kraftaverks hans greri
fóturinn alveg, nema hvað ég
er þetta haltur. En næsta skipti,
þegar ég fékk .klett í hausinn,
sagði ég við sjálfan mig: , Lalo,
mi hijo,“ sagði ég. „Þú ert bú-
inn að fá þrjár aðvaranir og þú
veizt, að næst sleppur þú ekki
lifandi. Og þá braut ég odd af
oflæti mínu og kvaddi námurn
ar fyrir fullt og allt. Og ég full
vissa yður’um það. yðar náð, að
stærilæti námumannsins er
harðara en járn, og það er auð
veldara fyrir kónginn á Spáni
að afsala sér krúnunni en
námumanninn að hætta að
vinna í námu sinni.“
Hann var vitur, elskulegur
gamall gortari, og ég kom mér
fyrir í garðstofunni til þess að
eyða enn einni klukkustund við
ma-sið í honum.
„Áttu fjölskyldu, Tio Lalo?
Syni? Börn?“'
,,Guð gaf mér tólf, og guð tók
níu.“ sagði hann og gerði kross
mar-k fyrir sér. „Ó, yðar náð;
'hvílíkur maður ég var! Ekki
margir af námumönnunum gátu
búið til eins mikið af börnum
og ég. Námugröftur er karl
manns vinna og náman tekur
meira á krafta mannsins heldur
en veik skækja. Ég hef tekið
eftir því, að margir námumenn
deyja án þess að eignast af
kvæmi, og ég hef hugsað mjög
mikið um það. Námugröftur er
erfið vinna. kannski dálítið erf
iðari en guð gerði ráð fyrir að
mennirnir ynnu; ónógur matur,
ónógur svefn og svo hitinn
þarna niðri. Yðar náð, það er
svo heitt þar niðri, að stundum
hugsaði ég: Lalo, ef þú grefur
einum þumlungi neðar, þá dett
ur botninn úr göngunum og þú
Iendir beina leið í helvíti. Ég
sver að svona heitt er þar niðri.
Eins og verið væri að sjóða
niann í stórum katli, og ekkert
væri á milli loga helvítis og
botnsins í námunni nema fáeinir
klettar. Svo kemur maður upp
kófsveittur og það er svo kalt
uppi, að svitinn á manni gadd
frýs og maður hóstar og hóstar
eins og maður ætli að hósta upp
sjálfum 'lungunum. Hvað gerir
maður þá? Maður fer á næstu
knæpu og drekkur þangað til
manni fer að volgna svolítið.
Maður þakkar hinni heilögu
mey, að -enn einn dagur er lið
inn og að maður er á lífi, og
maður er sæll og allir eru vinir
og maður drekkur og vill hafa
söng, og svo drekkur maður
meir.a. Mann langar ekki til að
borða,, heldur bara drekka, þar
til maður hefur fengið jafnmik
inn vökva í skrokkinn og gufaði
út úr honum niðri í námunni.
Svo bera vinirnir m-ann heim og
fley.gja manni niður á 'dýnuna
manns, og konan æpir á mann
og maður kyssir hana og reynir
að sofa hjá henni, en það þýðir
ekki; maður hefur látið of mik
ið frá sér niðri í námunni og
maður vorkennir sjálfum sér og
grætur og Lemur konuna af
reiði yfir því, að hún skuli ekki
geta fengið mann til þess að
vera eins og karlmaður. Og: dag
inn eftir fer maður svo og
kaupir blóm handa Maríu mey
eða senor Jesu Cristo. Maður
biður, að maður megi ekki
deyja í dag heldur, og svo fer
maður niður aftur.
Svona er það um flesta námu
menn, ,en ekki mig, yðar náð!
Tólf börn gaf iguð mér og þrjár
aðvaranir, og hér er ég enn á
lífi.“
Hann tíndi fáein gul blöð af
runna, sem bar dásamleg, ilm
andi blóm — blóm San Juans
voru þau köHuð — og bætti
hugsandi við: „Miennirnir, sem
vinna í námunum, eru merktir;
maður fer að taka efitr því og
sér, hvort maðurinn eigi að
deyja ungur. Þetta er starf, sem
margir deyja við. yðar náð, og
þó að þeir tali aldrei um. það,
þá vita þeir það, og það er í
huga þeirra alltaf. Það er það,
sem ,;gerir þá stolta og setur
mark sitt á þá. Það er eitthvað,
sem líkist hungri. Ég hef ékki
mikinn tíma. Ég mun ekki lifa
lengi. Kannski lifi ég ekki ’einu
sinni dag í viðbót. En í dag er
ég lifandi. Ég vil fá allt, sem ég
get fengið — í dag. Það er satt,
að námumennirnir fá góð íaun,
en þetta hungur er svo rótgróið
í þeim, — dýpna en nokkur
námugöng. Allar milljónir Va-
lenciana greifa mundu ekki
seðja það hungur. Það er þann-
ig, yðar náð, og ég veit ekki
hvers vegna. Kannski er ekki
hægt að fá það, sem þá hungrar
eftir, fyrir peninga. Vín, hljóm-
list, spil, konur, meira vín, há-
tíðahöld, bardaga, hvað annað?
Ég er soltinn, segir námumað-
urinn. Ég er enn hungraður, og
á morgun er ég karfnski daúð-
ur.“
Hann tók tvo b-anana og bar
þá til bjarnanna og hló, þegar
þeir fálmuðu eftir þeim, og hélt
þeim upp við fæturna á sér.
Birnirnir vor-u festir með
mjó-um, löngum festum við þver
stengurnar á vatnsþrónum
þeirra og höfðu nóg svigrúm til
Alþýðublaðið
vantar unglinga til blaðburðar í þessi
Bræðraborgarstíg
Melana
hverfi:
Seltjarnarnes
Alþýðublaðið