Alþýðublaðið - 31.10.1951, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikúdágur 31. október 1951
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emilía Möller
ititstjórnarsími: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Kosnintialærtlómar
frá Bretiandi
HIN SÍÐUSTU 'ÁR hafa all-
háværar raddir verið uppi um
það hér á landi, í sambandi
við umræðurnar um endur-
skoðun stjórnarskrárinnar, að
heppilegt væri og raunar nauð
synlegt, að hverfa frá hlutfalls-
kosningum til alþingis og
skipta landinu í eintóm ein-
menningskjördæmi, þar sem
sá frambjóðandi væri kosinn,
er flest fengi atkvæði. Hefur
því verið mjög á lofti haldið,
hvílík undur slík breyting
á kosningum til alþingis
myndi hafa í för með sér hér
á landi; hún myndi binda enda
á „g’undroðann" í íslenzkum
stjómmálum, eins og það er
venjulega orðað, útrýma hin-
um „mörgu, smáu flokkum“,
sem að vísu enginn hefur orðið
var við hér á landi, skapa örugg
an, samstæðan meirihluta á al-
þingi hverju sinni, taka fyrir
hinar löngu stjórnarkreppur
og trýggja landinu sterka
stjórn.
Öllum þessum staðhæfing-
um til stuðnings hefur svo jafn
an verið vitnað í þau fáu lýð-
ræðis- og þingræðislönd, sem
enn hafa ekki tekið upp hlut-
fallskosningar, en byggja
stjórnarfar sitt á óhlutbundn-
um meirihlutakosningum í ein
menningskjördæmum; og hef-
ur þá aðallega verið talað um
Bretland, sem vegna einmenn
ingskjördæma sinna nyti al!s
hins góða, sem hér hefur ver-
ið lýst, og væri svo blessun-
arlega Iaust við allan þann
glundroða og vanda, sem hlut-
fallskosningar hefðu í för með
sér.
*
Það gæti verið lærdómsríkt
fyrir þá, sem sjá stjórnskipun
Bretlands í svo rósrauðu ljósi
og endilega vilja, að við tökum
einmenningskjördæmin upp eft
ir þeim, að athuga lítils hátt-
ar raunveruleika hins brezka
kosningafyrirkomulags, eins og
hann hefur reynzt í tvennum
kosningum á tæplega tveimur
árum, í febrúar 1950 og í vik-
unni, sem leið.
Rétt er það, að ekki hefur
hinum „mörgu, smáu flokk-
um“ verið fyrir að fara á þingi
Breta eftir þær kosningar.
Frjálslyndi flokkurinn hefur
vegna einmenningskjördæm-
anna malazt niður á milli hinna
tveggja stóru flokka í stjórn-
málum Breta á okkar dögum,
Alþýðuflokksins óg íhalds-
flokksins.- En öruggan þing-
meirihluta hafa Bretar þrátt
fyrir það ekki haft í þessi tvö
ár. Meirihluti Alþýðuflokksins
var svo veikur eftir kosning-
arnar í febrúar 1950, að stjórn
hans var naumast starfhæf,
enda í stöðugri hættu, svo að
hún treystist ekki til þess að
halda út nema tæpan þriðjung
venjulegs kjörtímabils. Og
hvemig er ástandið eftir kosn
ingarnar í vikunni, sem leið?
Mejrihluti . íhaldsflokksins er
hér um bil eins veikur og meiri
hluti Alþýðuflokksins var.
Churchill hefur að vísu reynt
að styrkja hann lítillega með
því að leita á náðir þess litla
brots, sem eftir er af frjáls-
lynda flokknum á þingi Breta;
og þó veit enginn, hve lengi
stjórn hans fær varizt falli eða
treýstir sér til þess að fara með
völd við svo nauman meiri-
hluta. Hún verður að minnsta
kosti ekki miklu starfhæfari
en stjórn Alþýðuflokksins var
síðustu tvö ár.
*
Þetta getur nú komið fyrir
hjá Bretum, þrátt fyrir þeirra
ágæta kosningafyrirkomulag í
einmennings kjördæmunum.
Þeir hafa sinn „glundroða'*
við að berjast engu síður en
þær þjóðir, sem við hlutfalls-
kosningar búa; í tvennum
kosningum í röð hefur þeim
ekki tekizt að skapa neinn ör-
uggan eða vel starfhæfan þing
meirihluta, — þrátt fyrir út-
rýmingu „smáflokkanna11; og
enginn getur með sanni sagt,
að það séu sterkar stjórnir,
sem síðustu tvennar kosning-
ar hafa skapað á Bretlandi.
Það væri máske líka vert
; íhugunar fyrir þá menn hér
; á landi, sem mest hafa dáð
j kosningafyrirkomulag Breta
og hvatt til þess að taka það
jupp hér í stað hlutfal’skosn-
; inganna, að í kosningunum í
jvikunni, sem leið, brá svo und
arlega við, að sá flokkur, sem
, flést atkvæði hlaut, fékk ekki
flesta þingmenn! Alþýðuflokk-
j urinn fékk nefnilega 13,9
I milljónir atkvæða, en ekki
nema 294 þingmenn; en Ihalds
flokkurinn, sem fékk ekki
| nema 13,7 milljónir atkvæða,
i fékk hins vegar 321 þingmann!
En máske telja hinir áhuga-
I sömu talsmenn brezka kosn
I ingafyrirkomulagsins hér á
jlandi slíkt réttlæti vera eitt
af því, sem hér beri að keppa
að við endurskoðun stjórnar-
skrárinnar!
*
Hér hefur nú verið sýnt
fram á það með skírskotun
til nýlegrar reynslu á Bret-
landi, að einmenningskjördæm
in eru að vísu líkleg til þess
að halda niðri nýjum flokkum
og ma’a aðra niður milli
hinna tveggja stærstu; en þau
eru, þrátt fyrir það, síður en
svo einhlít til þess að skapa
öruggan þingmeirihluta og
sterka stjórn, og sízt af öllu
til þess að skapa stjórnarfars-
legt jafnrétti og réttlæti.
En það mun nú sannast
mála, að þeir sem hér á landi
tala hæst um nauðsyn þess að
hverfa frá h'utfallskosningum
og taka upp óhlutbundnar
meirihlutakosningar í eintóm-
um einmenningskjördæmum
að brezkum sið, meini lítið með
öllum þeim lofsöng, sem þeir
syngja um ágæti slíks kosn-
ingafyrirkomulags; og áreið-
anlega er það hvorki jafnrétt-
ið né réttlætið, sem þeir bera
fyrir brjósti.
Það er víst engin tilviljun,
að það eru framar öllum öðr-
um Framsóknarmenn, sem hér
á landi prísa hin brezku ein-
menningskjördæmi og vilja
láta gera þau að fyrirmynd
. kosnirtgafyrirkomulagsins hja
okkur. Sá flokkur sér fram á
jþað, að við hlutfa’lskosningar
muni hann fyrr en síðar fara
| minnkandi; og því vill hann
breyta kosningafyrirkomulag-
inu og skipta landinu í ein-
tóm einmenningskjördæmi.
Hve lengi það myndi nægja
til þess að tryggja valdaað-
stöðu Framsóknarflokksins hér
á landi, er alveg óvíst; það
entist frjálslynda flokknum á
Englandi ekki lengi til örygg-
is í samkeppninni við Alþýðu
flokkinn. En allar líkur eru þó
til að fyrst um sinn myndi
skipting landsins í eintóm ein
menningskjördæmi efla báða
stærstu flokkana, íhaldsflokk-
ana, en veikja verkalýðsflokk
ana. Og auðvitað er þetta hin
falda „hugsjón“ Framsóknar-
flokksins á bak við allan áróð-
urinn fyrir hinu brezka kosn-
ingafyrirkomulagi.
Hitt, sem uppi er látið og
Vandað einbýlishús hf|
Kjallari, hæð og ris í Silfurtúni TIL SÖLU.
Laust eftir samkomulagi.
NÝJÁ FASTEIGNASMAN
Hafnarstræti 19. Sími 1518 og kl. 7,30—8,30 e. h. 81546.
Breyttar fermingarveizlur. — Hvaða gjafir eru
gefnar? — Furðulegt tal fjármálaráðherra.
HAU STFERMIN GARNAR
eru um þessar munclir. Ferm-
ingarveizlur hafa nú fengið
aiman svip en var um skeið og
i var þá oft minnzt á þær í blaða
skrifum og talað um þær í út-
; varp. Það mun nú algerlega hafa
lagzt niður að hafa vín um hönd
í fermingarveizlunum og er
bættur skaðinn, því að oft olli
j þetta vandræðum. Enn fremur
i munu slíkar veizlur nú vera
I
orðnar einfaldari og lausarí við
íburð en var fyrir nokkrum ár-
um.
FÓLK GEFUR að vísu mynd
arlegar gjafir eftir efnum og á-
stæðum, en það mun v.arla
þekkjast að fermingarbarn fái
þrjú armbönd, dýrindis hringi
og margs konar skartgripi. Enn
helzt sá siður að geía ferming-
því er oftast talið til ágætis í
samanburði við hlutfallskosn-
ingarnar, stenzt ekki gagnrýni
á grundvelli reynslunnar. Það
sýna þær tvennar kosningar á
Englandi, sem hér hafa verið
gerðar að umtalsefni.
Skýringin á hlííisemi kommúnista
ALÞÝÐUBLAÐEÐ hefur öðru;
hvoru undanfarið minnzt á
það hógværum orðum, hvað
kommúnistar eru einkenni-
lega hlífisamir við ríkisstjórn
afturhaldsins og bent á, að
hinar nýstofnuðu heildsölur
. foringja þeirra kunni að eiga
einhvern þátt í þeirri af-
stöðu. Þjóðviljinn vill auð-
vitað ekki gangast við þessu.
Hann ræðir málið í forustu-
grein sinni í gær og segir, að
stjórnarandstaða Alþýðu-
flokksins sé lítils virði, þar eð
hann taki ekki skilyrðislausa
afstöðu með utanríkisstefnu
Rússa! Eftir þessa niðurstöðu
fer svo kommúnistablaðið
mörgum hörðum orðum um
Alþýðuflokkinri og hefur állt
á hornum sér.
ÚT AF FYRIR SIG er þetta
sönnun þess, sem Alþýðublað
ið hefur löngum sagt, að
kommúnistar hafa engan á-
huga á stjórnmálabaráttu
heimavígstöðvanna. Þeir
hugsa um það eitt að vera
hár í hala Rússa. Hlýðnisaf-
staðan við Rússa krefst meg-
inhlutans af efhi því, sem
Þjóðviljinn fly'tur dag hvern.
Sama er upp á teningnum, ef
menn hlusta á málflutning
kommúnistaforingjanna á al-
þingi. Og nú segir Þjóðvilj-
inn skýrt og skorinort, að það
sé ekki til neins að taka af-
stöðu gegn gengislækkuninni,
dýrtíðinni og óstjórninni. Sú
afstaða sé einskis virði, ef
ekki fylgi skilyrðislaus
hlýðni við utanríkisstefnu
Rússa. Hún á með öðrum orð
um að vera möndull stjórn-
málabaráttunnar ú íslandi!
ÞAÐ ER Þ AKKARVERT, að
Þjóðviljinn skuli gera þessa
játningu. Hún er sem sé lík-
leg til þess að opna augu ein-
hverra þeirra, sem fylgt hafa
kommúnistum lindanfarið í
þeirri góðu trú. að þeir væru
róttækir andstæðipgar íhalds.-f; unar á afstoðu Alþýðuflokks
ins. Nú sjá þeir svart á hvítu
hvert er eðli þeirra og vinnu-
brögð. Þeir sjá ríkisstjórn aft
urhaldsins í friði, enda hefur
hún g?rt hinar nýstofnuðu
heildsölur kommúnistafor-
inganna að arðvænlegum
fyrirtækjum á kostnað al-
mennings í landinu. En Al-
þýðuflokkinn rægja þeir og
svívirða dag eftir dag. Það- er
ekkert' mark takandi á bar-
. áttu hans gegn- áfttjtehúidinu
af því að hann er.á móti ut-
anrikisstefnu Rússa! Alþýð-
an á með öðrum orðum að
láta sér í léttu rúmi liggja, þó
að skorin sé upp herör gegn
kjaraskerðingu hennar, ef
rússneska kúgunartáknið er
ekki borið í broddi fylking-
ar.
KOMMÚNISTABLAÐINU er
ekki of gott að fara ókvæðis-
. orðum um baráttu Alþýðu-
flokksins gegn núverandi
ríkisstjórn. Alþýðublað’ð
ætlar sér ekki að elta ólar
við þær fjarstæður. En það
vill- vekja athygli á þeim,
svo að„þjóðin viti af því, hvar
:kommúnistar skipa . ,sér í
Sveit: Og Alþýð.ublaðið-' mu.n
sannarlega ekki. biðja afsöh-
ins við einn eða neinn og sízt
,af öllu flokkinn, sem látið
hefur undir höfuð leggjast að
ræða verzlunarokrið og kpm
því ekki í verk við útvarps-
umræðurnar á iögunum að
taka afstöðu til frumvarps
Alþýðuflokksins í verzlunar-
málunum.
HITT. VÆRI EÐLILEGT, að
óbreyttir fylgismenn komm-
úriistaflokksins, sem • veitt
hafa honum að málum undan
fárið -í góðri trú, spyrðu for-
arbörnum bækur á fermtnger-
daginn og veit ég um pilt, sem
fékk 10 fallegar og skemmti-
legar bækur á sunnudaginn
var. Þar með eignaðist hann í
raun og veru heilt bókasafn.
ÉG HYGG .LÍKA að varla sé
hægt að gefa ungling betri gjöf
en góða, fróðlega og sk.emmti-
lega bók. Bókin opnar hciium
nýjan heim, gefur honum kost
á að kynnast fólki, siöum, lönd-
um og þjóðfélögum, allt eftir
efninu að sjálfsögðu. — Kunn-
ingi minn hringdi til mín á
jföstudaginn og bað mig uin að
segja sér hvaða bók hann ætti
að gefa fermingardreng. Þetta
átti að vera ný bók, en ekki
gömul, því að heimili ferming-
arbarnsins er bókaheimili.
ÉG FÓR AÐ RIF.ÍA UPP fyr
'ir mér hvað nýlega hefði komið
út af bókum eftir ísíenzka höf-
unda og ég þurfti ekki lengi að
hugsa mig um. Eg svaraði:
„Gefðu honum annaðhvoit
„Helgafell“ Kristmanns ‘ eða
„Ég veit ekki betur“ et'tir Haga
lín.“ — Og hann valdi eins og
ég hefði líka'valið hefði ég átt
aurana. Hann valdi báöar; og
það var vel valið.
RÆKUR ERU GÓRAR og
nytsamar gjafir. Þær vekja
gleði og stækka sjóndeildar-
hringinn. Hið sama er ekki
hægt að segja um ýmsar aðrur
gjafir, sem bornar eru fram.
SÓLVEIG skrifar: „Það . er
tvennt, sem mig langar til að
ræða við þig og lesendur dálka
þinna.. — Ég hrökk við er ég
heyrði Helga Hjörvar segja í
þingfréttum eftir . Eysteir.i
Jónssyni fjármálaráðherra, að
það væri sérstaklega nauðsyn-
legt að ,,alþýðustyttirnar“ spör
uðu. Hvað meinar maðurinn?
Þetta er eins og Björn Ólafsson
hefði verið að tala. Eysteiun
Fxamh. á 7. síðu.
ustumenn hans, hvað valdi
hlífisemi þeirra við ríkis-
stjórn afturhai'dsins og hvað
• til þess köriii, áð þeir béíti sér
fyrir . því að stofn a nýj-n r
heildsölur á tímum verzlur!-
arokursins, þegar Aiþýðú-
flokkurinn heyir barátiu fyr-
ir því, að sú meinsemd þjóð-
félagsins verði skorin burt,
Það myndi standa á svöium
þeirra. En skýringin fengizt,
ef hinir óbreyttu fylgisrnenn
sæju það, sem saínast í
flokkssjóðinn og vasa ieið-
toganna fyrir náð afturhalds
stjórriarinnar. - En þsð . sjá á-
reiðanléga ekkiméritíl fáir- og
Útvaldir. ..;:'Sr>