Alþýðublaðið - 06.01.1955, Blaðsíða 7

Fimmludagnr 6. janúar 1955
ALÞYÐUBLAÐIÐ
7
ftaforkumál
Framhald af 5. síðu.
Sölva Helgasonar, sem orhaði
að sjálfs ihans sögn að reikna
menn í hel, eða að ináttur nú-
verandi ríkisstjórnar birtist
svona glæsilega í aukningu ár-
nnar, nema hvoru tveggja sé
til að dreifa!
Hinir tveir höfuðbæ'ttir þessa
máls eru verulega saman ofn-
ir, enda er ekki um að ræða
neina múghreyfingu, sem æst
sé upp, aíf æVintýramönnum,
til þess að hafa áhrif á vilja
fólksins.
Irygg orka.
Austfirðingum er mætavel
ljóst, að til iiess að um fram-
búðarlausn geti vefifð að ræða
í -raforkumálum fjórðungsins,
þurfa menn að hai’a aðgang að
tryggri orku. Atvinnuhættir
eru hér slíkir, að jafnan hlýt-
ur að vera nokkuð um eyður
í atvinnu manna í íjörðunum.
Þær eyður Verður að fylla á
þann hátt, 'að menn r.jbyðlst
ekki til að leita héðan 1 stór-
um stíl á ýmsum tímurn árs-
ins. Reynslan er sú. að fjöl-
margt af því fólki, sem þannig
er ástatt um, glatast byggðar-
lögunum og þeim er að smá-
blæða út til annarra staða, þar
sem atvinnulíf er tfjölbreytt-
ara. Eins og sakir standa er
hér enginn iðnaður til í fjórð-
ungnum, þegar fiskiðnaður-
inn er frá skilinn Meðan sækja
bsr'f raforkuna, sem allir
hljóta að sjá að er frumskil-
yrði fyrlr stærri iðnaði, til
annars landsfjórðungs, er
naumast unnt að gera sér von
ir um. að neinn teljandi iðn-
aður rísi hér á iegg. Þetta
dæmi er næsta auðrelknað,
þar sem lítil skynsemi virtist
vera í því að senda raforkuna
hundruð kílómetra frá orku-
stöð, með öllu því orkutapi,
sem það kostar, til þess að reka
Iðnfyrirtæki, sem nokkurs er
um vert, við fjarri enda þessa
ómyndarstrengs.
Landbúnaðurinn á Héraði
og í uppsveitum i’jórðungsins
er og ekki síður háður því, að
raforkan sé trygg og næg. Veð
urfari er þannig háttað, að
brýn þörf er fyrir bændur að
geta hagnýtt hana til verkun-
ar fóðurs fyrir búpeninginn.
Segja má þó, að bændur séu
heldur betur settir með langt
aðflutt rafmagn en íjarðabúar,
þar sem líkur mæítu benda til
þess, að það væri tryggara að
sumarlagi.
En það raskar ekki þeirri
staðreynd, að þá fyrst, þegar
komið er upp stórt orkuver í
fjórðungnum sjálfum, skapast
hinn æskilegi grundvöllur fyr
ir margþætta hagnýtingu raf-
orkunnar hér, og fyrr ekki.
Þetta er vitað og viður-
kennt, jafnvel á þe:m stöðum
þar sem nú virðist fastast set-
ið á svikráðum við frambúðar
virkjun. Það boð hefir nefni-
lega út gengið jafnt og tilkynn
ingin um Grímsárvirkjun og
hina örnurlegu „handlampa-
lögn“ ríkisstjórnarinnar frá
Laxá, að þetta sé til bráða-
birgða!
Af því sem hér er drepið á
og fleiri orsökum, sem llggja
í augum uppi, er eðlilegt að
vilji Austfirðinga beinist ein-
dregið að stórvirkjun í fjórð-
ungnum sjálfum.
Sfyrbjarnarhiutverk.
Heilbrigð skynsemi manna
hér segir þeim fullijóslega, að
orka frá Laxá getur aldrei
orðið til neinnar frambúðar.
Eins og áður er getið og öll-
Happdræffi Háskóla Islands.
Saía i 1. flokki er hafin.
Umboðsmenn í Reykjavík:
Arndís Þorvaldsdóttir kaupkona, Vesturg. 10, sínii 82030.
Elís Jónsson kaupm., Kjrkjutéigi 5, sími 4970.
Guðlaugur & E/nar G. Einarssynir lögfr., Aðalstr. 18, sími 82740.
GuSrún Óiafsdóttir, frú„ Þingholtsstr. 1, sími 2230.
Helgi Sivertsen umboðsm. Austurstr. 12, símj 3582.
Pálína Armann, frú, Varðarhúsinu, sími 3244.
Ragnhildur Helgadótt/'r, frú, (Verzl. Happó), Laugav. 66, sími 4010.
Þóreý Bjarnadóttir, frú, Bankastr. 8, símj 3048.
Umboðsmenn í Hafnarfirði:
Valdimar Long kaupm., S'trandg. 39, sími 9288.
Verzlun Þorvalds Bjarnasonar, Strandg. 41, sími 9310.
35000 nútner — 11333 vinningar
Vinningar Ssmtais kr. 5 880 C80roo
Athugið:
Viðskiptamenn hafa forgangsrétt að fyrri númerum sínum
til 10. jan., gegn framvísun 12. flokks miðanna. Eftir þann
.dag er umboðsmönnum frjálst að selja öll númer.
^ Þar sem happdrættið var nálega uppselt síðastliðið ár, hafa
umboðsmenn mjög fáa miða handa nýjum viðskiptamönn-
um Þeir munu því neyðast til að selja þá miða, sem ekki
verða teknir í síðasta lagi 10. janúar, strax á eftir.
Vitjið miða yðar í tæka tíð. Látið ekki happ úr hendi sleppa.
um kunnugum er ijóst, verður vel ihvort tveggja sums staðar.
Yfirlit um orkuna. sem þess
ar stöðvar geta í té látið, seg-
ir Iharla líf.ð um hina raun-
verulegu orkuþörf. Sem lítið
dæmi má nefna að t. d. Nes-
þessi i;handlampi“ eða „hund-
ur“, eins og hann er nefndur
hér í daglegu tali, að liggja um
óravegu, yfir sjálft Ódáða-
hraun og auk þess snjóþunga
fjallgarða á leið til byggða hér J kaupstaður hefir nú 1000 hest-
eystra. Reynsla manna af öðru; afla dieselstöð og er þó ástand
fyrirtæki hliðstæðu, símanum.jið hér slíkt, að stöðin orkar
er ekki svo glæsileg, að það, allsi ekkl að taka ,,toppana“
hvetji til aðgerða i þessa átt. j nema slegið sé frá í bili ein-
Raunar er okkur sagt, að, hverju af orkufrekari neytend
síminn standi óvíða betur en ■ um svo sem hraðfrystistöðv-
einmitt á þessum sömu öræf- um.
um. Vel má vera. að það hafi Menn geta nú auðveldlega
við rök að styðjast. En þótt reiknað það dæmi. hvort ekki
aldrei nema svo væri, að síma J myndi koma næsta lítið í hlut
bilanir væru tíðari á einhverj j hvers og eins, þegar búið væri
um v>ðrum klóðum, þá seg'.r! að leiða Grímsárrafmagnið um
það harla lítið. Hitt vita Aust- j Héraðið og firðina, þótt ekki
firðingar, án miiligöngu manna ’ væri víðar farið, j aínvel þótt
úr Reykjavík, að bilan'r á (um 2400 kw orku væri að
símalínunni eru svo tíðar og ræða hvað þá 1300 kw, sem
alvarlegar, að þess er oft ekki (líklega gæti skerzt í frostum
kostur að notfæra sér símann j að vetrarlagi. Sagt er. að krapa
stíflur séu heldur ek ki alveg
fyrirbrigði í Laxá
svo dögum skiptir.
Hætt er við, að þeim, sem 1 óþekkt
treyst'.r á raforkuna flutta eft nyrðra
ir sömu leiðum myndi finnast
vistin harla daufleg í myrkri
og kulda meðan beðlð væri eft
ir viðgerðum á .,Iiundinum“,
Dýrar æfingar.
Svo gæti auðvltað fgrið um
sem framkvæma þyrfti í ís-' Lagarfoss líka, en á það ber
lenzkum öræfagaddi og mann'að líta. að jfklega er óvíða um
drápshríðum uppi á Möðru- að ræga tryggari og öruggari
dalsöræfum og einmitt á þeim , vatnsigpym.i bak við Virkjun
tíma, se'm mest er þörfin fyrir en allt Lagarfljót. Okkur er
ijós og yl. I sagt, að Lagarfossvirkjun
Hér við bætist, að um aigera muncl.; vera dýr. Um það efast
nýjuing í flUtningi raforku 'hér enginn, jafnvel þótt bví sé trú
á land. er að ræða. Af því leið að varlega, að mikið sé að
ir svo aftur, að reynslan er | marka áætlanir um kostnað.
auðvitað engin. Að þessu leyti j
er því teflt á tæpara vað en
sæmilegt má teljast, enda hrýs
mönnum yfirleitt hugur við að
sem eru eitt í dag og annað á
morgun.
En hvað þá um , hund“ rík-
ilsstjórnarinnar? Jú, hann mun
taka að sér, að þarflausu, nokk;eiga að kosta 18 mvlljónir. Það
urt Styrbjarnarhlutverk í þessu j verður sannarlega ekki sagt,
efni, jafnvel þótt einhverjir ■ að þau stjórnarvöld séu á
Reykvíkingar þykist enga aðra: neinu nástrái. sem hafa efni
mega m.ssa! | á því að leggja slíka upphæð
Hér iskajl enginn dómur á t leikspil, tilraunastarfsemi,
(það lagður ihvart hieppílegra
er að tengja saman rafveitu-
kerfi landsmanna til orkujöfn-
sem sannarlega getur brugðlð
til allra vona, hvort að haldi
kemur. Og væri að furða, þótt
Því er haldið fram í almenn
um umræðum sem sjónarmiði
valdhafanna. að orkuþörf fjórð
ungsins sé ekki me.ri en svo,
að sprænuvirkjunin og „hund
urinn“ fullnægi um nokkra
framtíð, jafnvel að Austfirð-
ingar fái „yfirfljótanl'eg'a orkú'
unar. En frá sjónarmiði le-k- ‘ mönnum dytti í hug orðið ó-
manns yirSist óne'itanlega vitaskapur. að ekki sé meira
hyggilegra að gera tilraun í, sagt eða verra við slíku ráðs-
þá att á skemmri og greiðfær- lagi?
ari leiðum. Grímsárvirkjun og leíðsl
ur eiga svo að kosta 22 milij-
ónir, eða sem næst sömu upp-
hæð samanlagt og Lagarfoss-
virkjunin, hvað er þá unnið
við þessar æfingar?
Elckerf kák.
Af því, sem hér er drepið á,
má það öllum ijóst vera, að
Austfirðingar hafa fullkom-
eins og svo vísdómslega er sagt leg-a lög að mæla, þótt þeir
í Reykjavíkurbréfi Morgun- frábiðji sér allar „fjallhunda-
blaðsins. Svo er nú það. |leiðslur“ ríkisstjórnarinnar og
íslendingar hafa ekki farið sérfræðinga hennar í stað hins
varhluta af þsirri reynslu, upphaflega Virkjunaráforms.
fremur en aðrar þjóðir, að raf-. Óskoraður vilji rafmagnsnefnd
Yeitur iþeirra hafa jafnan'ar byggðarlaganna hefir kom-
reynzt mikils tii of litlar. Eitt-jið glögglega í ljós. Fjórðung-
hvað rámar menn í að hafa uririn hefir ekki nema þörf fyr
heyrt um það, að þegar sé haf ir tilraunastarfsemi 'heldur
inn undirbúningur að virkjun hitt, að myndarlegt átak verði
Efra-Sogs fyrir Reykjavík og gert í raforkumálum á þann
Suðurlandsundirlendið, Er þó hátt, sem tryggastur er og einn
næsta skammt síðan hin mikl'a til frambúðar.
Irafossv'irkjun var tekin í, í þe'm efnum dugir engin
notkun. Þetta er talin mlkil; snuðtútta, eins og tíðkast að
framsýni þar í sveit og er það stinga upp í ómálga börn.
sennilega. En æt!i það sama
gildi þá ekki um Austfjarða-
veitu?
Þess vegna er krafan um
frambúðarlausn og ekkcrt kák
í þessum málum í senn eðlileg,
Ætli Austfirðingar séu nokk og það kann að velta á því
uð ólíklegri t'.l að læra að, hvernig við henni verður sún-
meta rafmagnið og nota. til
framdráttar sínum atvinnu-
vegum en. bara rétt Reykvík-
víkingar o'g Sunnlendingar?
Ég hygg, að það sé heldur frá-
leit hugmynd.
Kaupstaðirnir og þorpin hér
eystra hafa til þessa bjargazt
við annað hvort dieselstöðvar
eða smá-vjatnsvirkjarilr, jafn-
izt, hvort hér á að eyðast þús-
und ára gömul byggð, eða
fjórðungurinn fái riotíð þeirra
landkosta og sjávargagns, sem
fyrir hendi er til hagsældar
fjölgandi íbúum og blómlegu
atvinnulífi.
Neskaupstað 27. des. 1954
Ocldur A. Sigurjónssoru