Alþýðublaðið - 18.01.1955, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 18. janúar 1955
AtÞÝÐUBLAÐIÐ
SKÖMMU eftir áramótin t-il
kynnti stjórnin í Costa Rica,
að yfir landinu vof.oi árás æv-
intýramanna, sem hefðu verið ,
vopnaðir í grannriJiinu Nicara
gua, og fór þess á leit við.
bandalag Ameríkuríkjanna, áð
það léti mállð til sín taka. ’
Nokkrum dögum siðar var á-
rásin hafin, en eins og vænta
mátti neitaði stjórnin í Nica-
ragua því, að hún bæri
nokkra ábyrgð á henni, heldur
væri hér um að ræða uppreisn
gegn. stjórninni í Costa Rica.
um. Costa Rica hefur aftur á
móti engan flugher í'remur en
Guaíemala, sem beið lægri
hlut fyrir amerísku flugvélun-
um, er árásarherinn hafði orð-
íð sér út um.
F'yrir nokkrum vikum varð
■heyrinkunnugt. aðr Nicaragua
hefði keypt 25 orurtuflugvélar
í Sviþjóð — af fyrirtæki í
Stokkhólmi, sem hafði fest
kaup á flugvélum þessum af
sænska lofthernurn. Þessi flug
vélakaup urðu tilefni þess, að
amerísk stórbiöð eins og New
Lýðræðissfjórn.
Þetta er uppreisn í þeim
skilningi; að hér er reynt að
steypa af stóli einu ríkisstjórn
inni í Mið-Ameríku, sem kom
izt hefur til valda með lýðræð
íslegum hætti. Jafnframt er
augljóst, að uppreisnin er gerð
með fulltingi einræðisstjórnar
innar í Nicaragua. Bandalag
Ameríkuríkjanna hefur ekki
hafizt handa um neinar ráð-
stafanir gegn Nicaragua, þó að
tilgangur þess sé að verja þátt-
tökuríkin gegn árásum. Hins
vegar lítur út fyrir, að innrás-
arhernum gangi ætlunarverk
sitt erfiðlega, þó oð honum
yrði allmikið ágengt í byrjun.
öjafn leikur.
Samt sem áður er hér ærin
hætta á ferðum. þar eð Costa
Rica hefur aðeins íámennum
lögregluher á að sk.pa, en inn
rásarherinn tefl-r rneðal ann-
ars fram flugvélum eins og
skýrt hefur verið frá í frétt-
York Times og Christian Sci-
ence Monitor gerðust áhyggju
full. Bentu bæði blöðin á þá
staðreynd, að sambúð Costa
Rica og Nicarague væri svo ó-
friðvænleg, að Bandaríkin
gætu naumast lát.ð þessi flug-
vélakaup afskiptalaus, en
stjórnin í Washington sinnti
þeim aðvörunum engu.
Önnur filraun.
Aðilarnir; sem nú ráðast á
Costa R.ica frá Nicaragua, hafa
j reynt slíkt hið sama einu sinni
áður, en sú tilraun átti sér stað
1948. Þá atburði bar þannig
að, að þáverandi stjórnarflokk
ur dæmdi forsetakosningar ó-
gildar og ætlaði að efna til
nýrra kosninga eftir að fram-
bjóðandi hans, Garcia, hafði
beðið ósigur fyrir frambjóð-
anda andstöðuflokksins, Ulate.
Núverandi forseti í Costa Rica,
Figueres ofursti, sem barðist í
stjórnarhernum í borgarastyrj
öldinni á Spáni, hleypti þá af
stokkunum uppreisn ■ gegn
stjórninni. Hersveitir Figueres
höfðu gervallt landið á valdi
sínu að fáum vikum liðnum,
og Garcia flýði til Nicaragua
ásamt helztu stuðningsmönn-
um sínum. Þaðan gerðu þeir
svo innrás í Costa Rica í des-
ember sama ár, en urðu brá'tt
að láta undan síga fyrir her
Flgueres.
Góð alþýðumenntun.
Costa Rica er eitt hinna fáu
lýðvelda í Suður-Ameríku.
Stéttaskipting er iítil í land-
(Frh. á 7. síðu.)
ÞESS hefur áður verið get-
ið hér í blaðinu, að verið væri
að byggja dráttarbraut (slipp)
á Eyrarbakka. Mannvirki
þessu er þegar það langt á veg
komið, að farið er að taka upp
báta. Fyrsti báturinn, Faxi,
var tekinn upp 6. desember.
Af því tilefni sneri blaðið
sér til oddvita Eyrarbakka-
ihrepps, Vigfúsar Jónssonar, og
bað hann að lýsa þessu mann-
virki og hvers vegna í það var
ráðizt-
GAMALT ÁHUGAMÁL
— Hver er aðdragandmn að
|>ví að þið fóruð að reisa þessa
dráttarbraut hér?
,,Allt frá því að hér hófst
vélbátaútvegur og til þessa
tíma hafa bátár veríð dregnir
á land til eftirlits og viðgerðar
með mjög frumstæðum tækj-
.iim. En eftir að bátarnir stækk
uðu, hefur þetta reynzt æ örð-
ugra, og svo var komið, að
íara varð árlega með stærstu
bátana í burtu til uppsetning
sr, þar sem tæki til þeirra
ihluta voru fyrir hendi, eink-
uim til Reykjavíkur og Vest-
mannaeyja. — Sömu sögu er
að segja frá vélbátum í nær-
liggjandí verstöðvum, Stokks-
eyri og Þorlákshöfn. Þetta var
bæði kostnaðarsamt og erfitt,
oar sem kaupa varð mikið af
þeirri vinnu, . sem eigendur
hefðu sjálfir getað fram-
kvæmt, ef bátarnir hefðu ver-
:ið á staðnum.
Það hefur því verið áhuga-
mál okkar hérna í mörg ár, að
koma upp dráttarbraut nægi-
lega stórri til að geta tekið
upp báta af þeirri stærð, sem
hér eru gerðir út og jafnvel þó
þeir yrðu í framtiðinni nokkru
stærri en nú er.“
VAGN OG GARÐAR
— Hvar og hvernig eignuð-
ust þið þessi tæki?
,,Fyrir nokkrum árum
komst ég að því, að SUppfélag-
ið í Reykjavík átti dráttar-
braut, sem þeir höfðu í hyggju
að taka upp vegna annarra fyr
irhugaðra framkvæmda. Ég
lagði þá drög að því. að við
yrðum látnir vita, þegar þeir
hefðu í hyggju að fjarlægja
tækin, ef við kynnum þá að
geta orðið eigendur þeirra. Og
nú í haust keyptum við drátt-
arbrautina á staðnum. þar sem
hún var. og réðumst í að taka
hana upp og flytja hana aust-
ur.“
— Þú afsakar, þó ég sé dá-
lítlð illa að mér í því. sem við
kemur skipabyggi.ngum og
drætti þeirra á þurrt land, —
hver eru eiginlega þessi tæki,
sem þið haflð flutt hingað?
„Það er nú fyrst og fremst
sporbraut, í þessu tiifelli 160
m. löng. Eftir henni gengur
mikill vagn, 20 m. langur og
um 6 m. breiður Undir honum
eru 50 hjól. Þessum vagni er
síðan rennt niður í sjó og bátn-
um siglt upp í hann. Þá er gríð
armikið toppspil, sem gengur
fyrir rafmótor, látið draga
vagninn með bátnum í upp á
land og síðan er hann dreginn
til hliðar út á steinsteypta
garða, sem báturinn stendur
slíkir garðar verða { slippnum,
þegar hann er fullgerður, 13—
15 m. langur hver garður.“
TÍU BÁTAR
■— Hvað geta þá margir bát-
ar staðið uppi samtímis?
„Það er ætlazt til að þeir
geti orðið 10 af þeim stærðum,
sem hér eru til nú, frá 12—30
tonn. En möguleikar eru til
stækkunar bátastæðanna, þar
sem ekki þarf annað en Igngja
garðana.11
— Er nú alveg sama hr»ernig
stendur á sjó, þegar bátar eru
dregnir upp?
„Nei, það verður að vera um
flæði. en nú nægir smástraums
flæði, í stað þess að áður varð
alltaf að setja báta í stór-
straum.“
SKEMMDIR OG TÖF
— Hér hefur nýlega orðið
talsvert sjávarflæði, — er ekki
hætta á að sjór berji inn um
sjógarðshliðið og upp í báta
stæðin og eyðileggi eitthvað?
„Eins og þú hefur kannski
(Frh. á 7. síðu.)

's# :•«

* «
Kort þetta sýnir vel Mið-Ameríkuríkin Nicaragua og Costa
Rica, en það fyrrnefnda gerði innrás í það síðarnefnda fyrir
nokkrum döaum. .
Hækkun sjúkrasamlagsgjaldanna
ALÞYÐUBLADINU hef-
ur borizt eftirfarandi a t-
hug-asemd frá Sjúkrasam-
lagi Reykjavíkur vegna
skrifa um hækkun sjúkra-
samlagsgjaldanna. Mál þetta
mun síðar verða rætt nánar
hér í blaðinu.
í ALÞÝÐUBLAÐINU þ. 12.
þ. m. er svo frá skýrt. að lækn
ar hafi með nýjum samningi
við Sjúkrasqlmlag Reykjavík-
ur fengið 1Q% kauphækkun,
hækkað um ca. 1 275 000,00 kr.
á einu ári eða um íæpl. 43%.
Þessi gífurlega hækkun lyfja-
kostnaðarins stafar ekki nema
að litlu leyti af verohækkun á
lyfjum. Nokkuð af henni er
vegna rýmkunar á reglum um
lyfjagreiðslur samiaga, sem
gekk í giidi fyrst á árinu 1954,
en aðalorsök'.n er stóraukin
, notkun ýmissa dýrra lyf ja,
I eins og auramycins og skyldra
lyfja. Má geta þess hér, að
jmargir læknar telja. notkun
svo og að þessi kauphækkun sé | þessara lyfja svo úr hófi fram,
til
aðalorsök þess að iðgjöld
samlagsins hafi hækkað.
Hér er haiiað réttu máli,
enda leitaði blaðið ekki upp-
lýsinga um þetta hjá samiag-
inu.
Það er rétf. að samkvæmt
bráðabirgðasamkomulagi við
Læknafélag
hækka greiðslur samlagsins til
lækna frá s.l. áramótum um
milli 10% og 11%. Með því er
ekki sagt, að raunveruleg
kauphækkun sé svo mikii,
enda byggist hækkun greiðsln
anna að talsverðu ieyti á aukn
um reksturskostnaði lækna.
Til þess að mæta þeirri
hækkun, sem læknarnir hafa
fengið, hefði hins vegar verið
nóg að hækka iðgjöld samlags-
ins um eina krómi á mánuði í
stað þeirrar 3 kr. hækkunar,
sem ákveðin var. Það er því
fjarri lagi, að hækkun iækna-
kostnaðar sé aðalorsök ið-
g j aldahækkunarinnar.
Aðalorsök hennar má óhik-
að telja þá hækkun, sem orðið
hefur á lyfjakostnaði. Árið
1953 varð lyfjakostnaður sam
lagsins tæpar 3 milijónir
króna, en árið 1954 hefur
hann, samkvæmt bráðabirgða
yfirliti, orðið kr. 4 254 000.00.
að stórlega varhugavert se.
Fleiri eru orsakir iðgjalda-
hækjkunarinnar, o.g munar þar
Hefur lyfjakostnaður því
svo
á meðan hann er uppi. 18
og sfarfsslúlkur
Vantar að Sjúkrahúsinu Sólvangi, Hafnarfirði.
Upplýsingar hjá yfirhjúkrunarkonunni, Sími 9281.
mest um hækkun daggjalda á
sjúkrahúsum. Hefur daggjaid
á Landsspítalanum hækkað úr
kr. 70,00 í kr. 75,00.
En nægir þá þessi 3 kr. ið-
íeykjavíkur j gjaldahækkun til að tryggja
haliaiausan rekstur samlags-
ins?
Það verður að teljast mjög
hæpið. Á. þessu ári tekur' til
starfa sjúkradeiid í heilsu-
verndarstöðinni nýju, með
rúml. 50 sjúkrarúmnm. Er á-
ætlað, að greiðslur samlagsins
fyrir legur samlagssjúklinga
þar verði allt að 1 milljón
króna á ári, miðað v.ið núver-
andi verðlag. Þegar deildin
tekur til starfa, vetður því ó-
hjákvæmilegt að endurskoða
fjárhagsáætlun samlagsins.
enda munu þá og iíggja fyrir
niðurstöðutölur um afkomuna
á árinu 1954.
Vegna ummæla í þá átt að
iðgjöld. til samlag'sins séu orð-
in allt of há skal bent á eftir-
farandi staðreyndir:
Þegar samiagið 'tók til
starfa voru iðgjöldin kr. 4,00
á mánuði, en eru kr. 30.00.
Þau hafa því 7%-faIdazt. Þá
var Dagsbrúnarkau.p kr. 1.36 á
tímann, en er kr. 14.69. Tíma-
kaupið hefur því næstum 11-
faldazt. Þá var daggjald á
Landsspíalanum kr. C.00, en er
nú kr. 75,00 á legudag. Dag-
giöldin hafa því Í2Vá-faidazt.
í þessu samhandi þarf að taka
fram, að réttindi samlags-
manna skertust með lyfjaregl-
unum 1951 um ca. 7 % eða um
rúman 1/15 hluta, en nokkuð
af þeirri skerðingu liefur síðart
veNð felit niður.
í sambandi við írsmanritað
Framhald á 7, síðu.