Alþýðublaðið - 21.01.1955, Blaðsíða 4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 21. jan. 1955
Útgefandi: Alþýðuflo\\urinn.
Ritstjóri: Helgi Siemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Asþriftarverð 15,00 á mánuði. I lausasölu ljOO.
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
L
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
*
s
s
s
\
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
i
s
s
s
s
s
Kaupgjaldið
DR. BENJAMÍN EIRÍKS
SON skrifaði nýiega tvær
greinar í stjórnarbiöðin um
kaupgjaldið og þjóðina. Af
greinum þessum mátti
ráða, að hið eina, er hagfræð
ingurinn hefði áhyggjur af
varðandi efnahagsmál þjóð-
arinnar, væri. ef kaupgjald
kynni að hækka á næst-
unni. Þess vegna þar það að
alefni greinarinnar að sýna
mönnum fram á, að almenn
ar kauphækkanir væru eng
um til gagns, en öllum til
tjóns.
Dr. Benjamín tók meira
að segja svo djúpt í ár-
inni, að hann fordæmdi
alla kaupgjaldsbaráttu
verkalýðsfélaga og taldi
hana hafa verið og hljóta
að vera gagnslausa.
Rökin voru aðallega þau, að
hvergi væru raunveruleg
kjör verkamanna í heimin-
um betri en einmitt í því
landi. þar sem slarfs verka-
lýðsfélaga hefði gætt hvað
minnst tíl skamms tíma, þ.
e. í Bandaríkjunum. Það er
eins og hagfræðingnum hafi
ekki hugkvæmzt, að neitt
annað hafi getað valdið hin-
um miklu íramförum í
Bandaríkjunum á síðustu
öld og framan af þessari
annað en það, að verkalýðs-
félög voru ekki sérlega öfl-
ug! Það er alkunna, að
framleiðsluaukning þar í
landi hefur orðið gífurleg
síðan 1940, en á þeim tíma
hafa verkalýðsfélög verið
voldug í landinu. Eru þá
kannske þær framfarir
þeim að þakka?
Það eitt er satt og rétt í
greinum dr. Benjamíns, að
þjóðin bætir að sjálfsögðu
ekki hag sinn á því einu
saman, að hækka allt kaup-
gjald um ákveðna hundraðs
tölu. Hinar ýmsu stéttir
taka þá kauphækkunina
hver af annarri. menn fá
fleiri krónur, en verðminni.
Þetta er enghi speki, sem
nauðssnlegt sé að útlista
fyrir verkalýðs- og laun
þegasamtökum í umvönd-
unartón. Kaupgjaldsbar-
áíta þeirra á undanförn-
um áratugum hefur ávallt
miðað að því að rétía hlut
ákveðiinna stétta eða
starfsbópa, sem sýna hef-
ur mátt fram á, að borið
hafi skarðan hhit frá borði
og Benji
amin
miðag við a'ðra í þjóðfélag j
inu. ^
Orsök þess, er slíkar kaup-
gjaldshækkanir einstakra
stétta hafa breiðzt út og orð
ið almennar, hefur yfirleitt
verlð sú, að ríkisvaldið hef-
ur brugðizt því hlutverki
sínu að halda verðlagi í
skefjum og viðhalda sóma-
samlegu félagslegu réttlæti
í þjóðfélaginu. Alls konar
gróðalindir hafa verið látn-
ar streyma án afláts, e'.nk-
um í vasa margs konar milli
liða. Það hefur verið undir-
rót þeirrar ókyrrðar, sem
yfirleitt hefur verið í kaup
g j aldsmálunum.
Annars er það me!ra en
lítið spaugilegt, að lesa á ár
inu 1955 langar útlistanir á
því eftir dr. Benjamín Ei-
ríksson, hve almennar kaup
hækkanir séu skaðlegar.
Hann getur þess, að síðan
1950 hafi kaupgjald hækk-
að um nálægt því 60%.
En hann gleymir að geta
hins, að langmestur hluti
þessarar kauphækkunar
— og meira að segja sá
hluti hennar, sem orðið
hefur sjálfkrafa og verið
almcanur — hefur átt sér
stað samkvæmjt tillögum
dr. Benjamíns Eiríkssonar
sjálfs,
í gengislækkunartillögum
hans var nefnilega svo ráð
fyrir gert, að kaupgjald allt
skyldi hækka í fullu sam-
ræmi við breytingar á verð
lagsvísitölu. Svo hefur átt
sér stað síðan. Verðlagið
hefur hækkað og dregið
kaupið á eftir sér. Grunn-
kaupshækkanir þær, sem
átt hafa sér slað á þessu
tímabili, eru litlar. Aðal-
hækkunin, sem hefur orðið
á almennu kaupgjaldi á
þessum tíma, hefur sem
sagt átt sér stað samkvæmt
t'llögum þess hagfræðings,
sem nú skrifar langar grein
ar til þess að vara þjóðina
við almennum kauphækk-
unum! Kannske menn eigi
von á því, að hann skrifi
aðrar greinar til þess að
sýna fram á skaðsemi ein-
hverra annarra þátta í til-
lögum sínum frá 1950?
Bezt væri auðvitað, að
hann skrifaði, þótt ekki
væri nema örfá orð, þar
sem hann játaði fvrir þjóð-
inni, að læknisaðgerðin frá
1950 hafi mistekizt í heild.
(Jtbreiðið Alþýðublaðið
Endurminningar Emanuels Shinwells - V.
nur
EKKI var ég búinn að vera
nema tvo til þrjá daga í her-
málaráðuneytinu, þcgar Mont
gomery marskálkur kom að
heimsækja mig. Damon Run-
yon hefði lýat kveðju hans sem
„heljarmiklu hallói“. Ég svar-
aði jafn-vingjarnlega.
Ég vissi, að menn velu því
mjög fyrir sér hvernig okkur
mundl koma saman, og sumir
aðilar voru með áhyggjur í þá
átt, að yfirmaður herráðs
heimsveldisins mundi nota
hina þekktu hremskiln! sína
til þess að koma mér í bobba.
Rétl áður en Monty kom
birtist Browning hershöfðingi,
ritari hersins, og kynnti sig.
Hann var ánægjulega hrein-
skilinn og sagði glaðklakka-
lega við mig, að herforingjarn
ir ætluðu að seí|ia af sér. „Þeir
vilja ekki hafa yður hér,“
sagði hann.
„Yið segjum af okkur”
Ég hló kurteislega, þar eð
ég vissi ekki hve mikill sann-
leikur lá að baki bessum orð-
um, er voru svo léttdega fram
sett. Samkvæmt því, sem
seinni reynsla sýndi, h§ld ég,
að meira hafi verið í þessu en
ég hélt þá.
Daginn, sem ég lét af emb-
ætti, tveimur og hálfu árl síð-
ar, til þess að taka v?ð varnar-
málaráðuneytinu. endurtók Sir
James Sleel harhhöfðingi sög-
una og bætti v!ð: . Nú látum
við verða af því að .segja af
okkur, vegna þess að þér eruð
að yfirgefa okkur.“
Eins og gamiir vinir
í lok samtals míns við Mont
gomery vorum við orðnir eins
og gamiir vin!r. Þegar hann
fór sagðist ég mundu kalla
hann Monty, þar eð aðrir titl-
ar væru of formlegir. Hann
var sammála.
Þannig hófst vinálta, sem
ég er stoltur af. Hann hafði
skemmt'.lega kímnigáfu, sem
stundum gat létt skapið í
minni háttar móllæti.
Það var einn hershöfðingi,
sem „fór í taugarnar" á mér
með svartsýnni og dapurlegri
framkomu. Monty gaf mér
þetta ráð: „Bjóddu honum út
e'.tt kvöld og fylltu hann. Það
breytir honum.“ Ég notaði
aldrei 'þetta ráð.
Mér fannst Monty ekki stíf-
ur eða alvarlegur. Þvert á
móti virtist mér hann gæfur,
glaðlyndur og víðsýnn.
Þótt hann, sem bindindis-
maður á vín og tóbak, fyrirlíti
þá, er drekka óhóflega og sé
illa við tóbakslykt, er það
varla næg ástæða til að kalla
hann skírlífissaman þröngsýn-
ismann.
Hófun, sem hreif.
V!ð urðum — og erum enn
— beztu vinir, þótt ég yrði
stundum að brýna fyrir hon-
um, að hermenn æítu ekki að
ræða stjórnmál.
Það komu fram kvartanir
bæði í þinginu og stjórn'.nni,
er hann hafði haldið eina eða
tvær af ákveðnustu ræðunum
sínum. Tvisvar sogðu þekktir
samstarfsmenn minír v!ð mig,
að ég ætti að kalla hann fyrir
og ávíta hann.
EMANUEL SHINWELL OG MONTGOMERY.
Ég svaraði því, að hver sá,
sem vildi taka þett'a a'ði sér,
gæti fengið skrifstofuna mína
lánaða.
Svo hélt hann úlvarpsræðu,
sem jafnvel hann hlaut að
sk!lja,- að ekki var hægt að
láta sem vind um eyrun þjóta.
Ég sagði honum, að hann
hefði brotið reglurnar.
Hann neitaði . því, en þó
ekki mjög ákaft.
Ég bandaði fingrnum að-
varandi að honum: ,,Ef þú ger
ir þetta aftur, veiztu þá hvað
ég geri?“
Hapn varð skelídur á svip.
,,Nei,“ sagði hann.
„Þá held ég ræðu um her-
fræð!,“ sagði ég.
Þetta réði fram úr vandan-
um. Monty ætlaði rér ekki að
hætta á, að þióðin neyddist til
að hlusta á Shinwell-afbrigðið
af nvrr! E1 Alamein orustu.
Mér virtust hinir æðri her-
foringjar mjö°' gáfaðir og a?-
kastamikilr. Ég naut fullrar
samvinnu og hollustu þelrra
manna, er máli skiptu.
Von Bevins
í varnarmálaráðuneytinu
hafði ég mikið saman við Ern-
est Bevin að sælda.
Þau mörgu ár, sem v!ð höfð
um þekkzt, höfðu samskipti
okkar ekki alltaf verið sem
vingjarnlegust.
Hann sagði við mig. strax í
byrjun: „Jæja, við verðum að
v!nna saman. svo að það er
bezt, að við reynum að láta
það ganga.“
Það gekk. Allan þann tíma,
sem ég var í ráðuneytinu,
gerðí hann allt. se»n hann gat
til þcss að hjálpa. og gamlar
erjur voru gleymdar.
Hann var auðvitaö þá þegar
hræðilega véikur maður. Hann
hélt áfram af skyldurækni og
einn'g vegna þeirrar þrákélkn
islegu vonar, að hann gæti
með eigin störfum íært heim-
inum frið.
Hann hlýtur að hafa vitað,
að hann mund! ekki ná tak-
markinu.
Einu sinni gekk ég hægt við
hliðina á honum niður stiga,
er hann sagðl: „Jæja, ég hef
barizt í fjörutíu ár og nú er
því að ljúka.“
Siðasti metnaður hans náði
ekki fram að ganga.
NÆSTA GREIN OG SÍÐASTA
Hörft inn í framtíðina.
Marilyn Monroe
rekin frá Fox
Vill ekki leika konu,
er dansar hálf nakin.
KVIKMYNDAFÉLAGIÐ 20th
Cen.tury Fox rak leikkonuna
Marilyn Monroe s.l. laugardag,
þar eð hún mætti ckki til
vinnu við töku á nýrri mynd,
þar sem Marilyn átti að leika
konu, er dansar nakin.
Marilyn Monroa hefur lýst
því yfir, að hún vilji ekki
halda áfram að vera „kynorku
bomba“, heldur vill hún fá
hlutverk í alvarlegum, listræn
um myndum. Fox hefur hins
vegar ekki viljað fallast á það
sjónarmlð hennar. Hefur .hún
því stofnað eigin kvikmvnda-
félag og látið í ljósi ósk. um
að leika aðalhlutverkið í hinu
fræga leikriti Dostojevskis
„Karamazon bræðurnir“.
Flokksstarfið
EFTIRLEIÐIS mun verða
greint frá fréttum í þessum
dálkum um starfsemi flokksfé-
laganna í Reykjavík og ná-
grenni.
KVENFÉLAG ALÞÝÐU-
FLOKKSINS í RVÍK.
Árshátíð félagsins verður í
kvöld kl. 8,30 í Alþýðuhúsinu
við Hverflsgötu. Mjög vandað
er til skemmtiatriða og er
flokksfólk eindregið hvatt til
að sækja árshátíðina.
ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAG
REYKJAVÍKUR.
Hverfisstjórafundur verður
haldinn n. k. mánudagskvöld
í Iðnó (uppi) kt. 3,30. Fundar-
efni: Leitað eftir uppástung-
um í stjórn félagsms fyrir
næsta kjörtímabil.
F.U.J., REYKJAVÍK.
Málfundur verður í kvöld
kl. 8,30 í skrifstofú félagsins,
Alþýðuhúslnu. Umræðuefni
verður um áfengismál. Félags
menn eru hvattir til að mæta.
STJÓRNMÁLASKÓLI
ALÞÝÐUFLOKKSFÉ-
LAGANNA í REYKJAVÍK.
Skólinn kemur saman hvert
mánudagskvöld í skrifstofu
Alþýðuflokksins kl. 8,30. Al-
þýðuflokksfólk eldra og yngra
er velkomið.