Alþýðublaðið - 27.01.1955, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 27. janúar 1955
ALÞYÐUBLAÐIÐ
7
Jón Eyþórsson sextugur
1 varð Jón Eyþórsson að ganga
áður en strætisvagnajr komu
, ., ■ ■“i'""“, T;“ til sögunnar um miðja nótt að
fyrsti afangi a namsbraut Jons . , , .
, loknu longu starfi í veðurstof
erlendis. Þa var í þe.rn borg. . 6 .
nam.
(Fnh. af 5. síðu.)
Kaupmannahöfn
var
allmikið og fjörugt stúdenta- j
líf og tók Jón þátt í því án
í unni nokkra km. út fyrir bæ-
' inn til að ná heim. En þrátt
, * . t- - ■* u -,,l.fvrir alla þessa erfiðleika óx
þess að tefja namið. En bratt i T , ,
* , ,., , * -m veðurstofan i aliti hja erlend-
varð bonum liost að Noregur . , , J ..
, , . „ .. , . , um og mnlendum monnum,
en ekki Danmork var hið fynr. , , , , . , t
, .. , , * sem kynntust verki hennar. I
heitna land norrænnar veður- J .
fræði í Björgvin vsr þá ein-
augum alþjóðar var veðurstof
, , “ * ■ an og Jón Eyþórsson einn og
hver merkilegasta veðurrann- ■ s ~ ■ %
■, ,-x “ T7„„ , v.,, sami aðili. Þegar rett var spað
soknarstoð, sem til var í öll- „■ T, . ,
um heimi. Þar hafði einn hinn , vfnrfar var Jom send
þýðingarmesti brautriðjandi Þakklat huSskeytl a sama hatt
veðurfræðinnar starfað lengi var ^um kennt þegar veðra
og gert garðinn frægan. Þang ^nnn braut r®flUr/eð.Ur-
að flutti Jón Eyþórsson byggð! ***&™*r °gfor aUt aðra leið
sína og stundaði þar veður-
heldur en veðurspáin gerði ráð
fræði í nokkur ár bæði á vís-! fynr' Erl Þralt fyrlr allan motj
indalegan hátt og með þátt- San? festist veðurstofan i
töku í veðurgæzlu Norðmanna. se?si‘ Verk J°ns EyÞ°rSSOnar
Yar Jóni þá opin leið að setj- stoðust. samjofnuð við veður-
ast að í Noregi við veðurfræði fræðlSvlnnn . beztn manna 1
störf og það því fremur. sem' storum °S rikum loodum.
hann þótti óvenju snjall mað i Þegar forstöðuembætti veð-
ur í sinni grein. En honum' urstofunnar losnaði árið 1946
fór eins og fleiri góðum íslend mælti heilbrigð skynsemi og
ingum. Hann vildi út því að bióðarþörf með því að Jón Ey-
honum þótti „hlíðin fögur“.. þórsson yrði .beðlnn að stýra
Eftir níu ára dvöl erlendis kom þvi’ fvrirtæki, sem hann hafði
Jón Eyþórsson alfar nn heim fv° seR.ía bor.ð í fangi sér
til Reykjavíkur árið 1926 til að úr bjálkakofa^ frumbýlingsár-
taka að sér starf kunnáttu- anna inn á víðavetli vísinda-
manns við veðurfræðirannsókn lesra vinnubragða. þar sem
ir og veðurspár hér á landi. fyrirtækið naut viðurkenning-
Merkur eðlisfræðingur, Þor- 'ngar og trausts allra dóm-
kell Þorkelsson hafði fyrstur bærra xr.anna, sem til þess
stundað hér veðurspár en hann þekkti
sinnti jafnframt öðrum störf- j Áki Jakobsson afkomandi
um og naut lítils stuðnings um hins vitra manns, Jakobs Hálf
nauðsynlegt mannahald. Byrj dánarsonar, varð svo slysinn
unin var hafin en fram undan í valdasessi að svifta þjóðina
var langt og erfitt brautryðj-‘og ekki sízt sjómennina og
endastarf við að grundvalla' vandamenn beirra forystu um
íslenzka veðurfræði. Það beið lifsbjargarmálin, sem þeir gátu
Jóns Eyþórssonar. bezta fengið. Síðari lands-
Fram á daga Jóns Eyþórs-1 stjórn'.r hafa reynt að bæta
sonar var það nálega undan úr mistökunum með því að
tekningarlaus regla að íslenzk fela Jóni Eyþórssvni sérstak-
ir náttúrufræðingar voru fjöl- lega sum hin vandamestu sörf
menntaðir. höfðu mörg hugð- í veðurstar.finu eiy Kofoed
arefni og sinntu beim án þess Hansen flugvallarst.ióra önn-
að vanrækja meginviðfangs- ur. Við þessa ráðsmennsku
efniið. Jón Eyþórsson Verðux varð veðurstofan með vissum
væntanlega einn hinn síðasti hætti lítil spegilmynd af riki,
í þessari fylkingu. Menntun sem hefir ekki neitt fram-
hans er víðtæk og áhugamálin kvæmdavald. Við tilkomu
mörg. Hann er gagnmenntað Bandaríkjanna á stríðsárumrm
ur maður í ídenzkum bók- og síðar her á landi hefir veð-
menntum og þióðlecum fræð- urstofan vaxið hröðum skref
um og hefir r'.tað alimikið um um og er nú að verulegu leyti
þau efni. Hann er einn af kostuð af alþjóðlegum fjársjóð
brautryðiendum og stiórnend- um. Jón Eyþórsson hefir a
um Ferðafélags íslands. Fjöl- þeim vettvangi þá þýðmgar-
hæfni hans og. víðsýni kom miklu aðstöðu að geta miðlað
íglögglega í ljós þau mörffu ár ( yngri og reynsluminni sam-
þegar hann var einn af leið- i starsmönnum af sinni m:klu
togum útvarpsins og átti með (þekkingu og margháttuðu
Jónasi Þorbergssyni útvarps- reynslu. Veðurstofunni farna.st
stjóra góðan þátl í að gera þá þannig betur heldur en við
mérku stofnun vinsæla að verð mátti búast, en þjóðinni oe
leikum. jelnkum sjómannastéttinni verð
En við veðurstófuna bvrjaði ur það óbætanlegt tjón að
lífsstarf hans os þar hefir hann meginforysta þessa þýðingar-
,á vörum þióðarjnnar hlotið mikla fyrirtækis skuli ekki
réttnefnið veðurfræðingur. — vera í höndum þess manns,
Verkefnið var frámunalega sem var sjálfkjörínn til að
erfitt. íslandi líkt við veðra- leysa þann vanda af höndum.
poka Odysseifs. Þaðan koma Jón Eyþórsson hafði eins og
ótal vindar. Heilur straumur
úr suðri en kaldur úr norðri
mætast við landið og hitta fyr
ir mesta jöklabelti álfunnar oe
bratta óshipulega ham.ra við
landið. Iiér var vissúlega erf-
itt verkefni fyrir veðurfræð-
ing, einkum meðan athugunar
slöðvar voru fáar í landinu og
lítið um frétt'r frá Grænlandi
og Atlantshafinu. Húsakostur
veðurstofunnar var lengi fram
eftir árum mjög ói’ullkominn,
aðstoðarmenn fáir og stundum
lítt vanir slörfum. Ofan.á aðra
erfiðleika bættist það að mað
urinn, sem hiti og þungi dags
ins hvíldi á, varð að sæta hús
fyrr er sagt valið ser annað
viðfangsefni heldur en hina
dutlungafullu strauma lofts-
ins. Hann gerði'jökla .........
að starfsvelli þegar tómstund-
ir leyfðu. Fyrir hans t.íð létu
menn sér nægja að marka
jöklaflæm'n á landabréfin án
þess að gefa þeim gaum sér-
staklega. Jón Eyþórsson gerð
ist .faðir og frömuður jökla-
fræðinnar hér á landi. Hann
hefir farið fjölmargar rann-
sóknarferðir um jöklana,
stundum einn eða fáliðáður,
en oft með miklum liðskosti
innlendra og erlendra fræði-
manna. Frægust er rannsókn-
vísindamanninum H. W. Ahl-
mann, eftir endilöngum Vatna
jökli. Stóð sú för margar vik-
ur. Hrepptu þeir félaga’j mikil
stórviðri og hríðir og héldu þá
kyrru fyrir í tjöldum sínum
en ferðuðust þess á milli að sið
heimskautafara á skíðum yfir
ísbreiðuna og drógu sleða með
farangri sínum. Síðan hefir ný
tækni breytt jöklaferðalögun-
um. Nú be'.ta Jón Eyþórsson
og félagar hans vélsleðum eða'.
snjóbílum til jökulferðanna en
þess á milli fljúga þeir yfir
hinar hvítu auðnir og taka
ljósmyndir af því, sem fvrir
augun ber og markvert þykir.
Þar að auki stjórnar Jón Ey-
þórsson fjölþættu athugana-
kerfi til að mæla hreyfingar
allra helztu skriðjökla og
myndast um það efni ýtarleg-
ar bókmenntir. F'yrir fáum ár-
um stofnaði Jón Eyþórsson
jöklafélagið. Starfa þar undir
forystu hans allir helztu á-
hugamenn um þau fræði.
Jöklafélagið gefur út tímarit
um jöklafræði, og birtir auk
þess við og vlð ritgerðir á er-
lendum málum um allt, sem
gerist í íslenzkum jöklarann-
sóknum. Jöklafélagið hefir
reist rannsóknarskýli á Esju-
fjöllum við rönd Vatnajökuls
í Austur-Skaftafellssýslu. Er
það ráðagerð jöklafélagsmanna
að hafa þar jafnan við hend-
ina snjóbíl og helzt tvo til að
geta hvenær sem ’nenta þykir
brugðið sér í raonsókr/rleið-
angra inn yfir Vatnajökul.
Þokar jöklafélagið sinum mál-
efnum nokkuð áleiðis með
hverju ári. Mun þar koma inn
antíðar að þekking íslendinga
á jökulbreiðum stendur jafn-
fætis kynnum landsmanna af
láglendinu og hafinu, sem um-
lykur ladið.
Jón Eyþórsson á marga vini
og velunnara um allt vegna
starfsemi sinnar í veðurstof-
unni, útvarpinu við jöklarann
sóknirnar og þá ekki sízt vegna
yfirburða sinna sem .sístarf-
andi og áhrifamikill rithöfund
ur. Jón Eyþórsson er fæddur
rithöfundur. Hann á mikið að
þakka uppeldi sínu í gáfu- ’
mannahéarði, æskukynnum við
einn hinn fjölmenntaðasta
náttúrufræðing landsins Stef-
án Stefánsson og margháttaðri
vísindastarfaemi með innlend
um og erlendum fræðimönn-
um. Allra sízt má gleyma því
að Jón Eyþórsson heflr valið
sér mikil verkefni og vaxið
með þeim. Þegar dægurflugu-
menn í xslenzkum sfjórnarstöð
um hafa látið sér finnast fátt
til um gáfur hans og starfsaf-
rek hafa mistök þeirra ekki
tafið för hans að settu marki,
Hann hefir grundvallað íslenzk
veðurfræði og rannsóknir á ís-
breiðum landsins. Þegar erlend
ir menn koma til náttúr.u-
fræðirannsókna hér á landi
le'.ta flestir þeirra til Jóns Ey-
þórssonar um ráð og fyrir-
greiðslu, Hann hefir haft for
ystu um að gefa út höfuðverk
Sveins Pálssonar. Mi-l'i þess-
ara manna er mikill skyldle'ki.
Báðir hafa þeir sannað að menn
með yfirburðahæfileika geta
að öllum jafnaði ávaxiað pund
s'tt dyggiiega og með varanleg
um árangri þó að manníélagið
hafi ekki búið þeim dúnmjúka
sæng heldur óruddar brautir
og erfiða heiðavegi.
Jón Eyfþórssion er að vtísu
sextugur en minnir miklxi
vinnu til þjóðhella. Þegar saga
hans er öll munu menn minn-
ast þess að margir eru kallaðir
en fáir útvaldir. Sagan mun
skipa Jóni Eyiþórssyni í forrétt
íslenzkra fræði-
indasæti
manna.
Jónas Jónsson
fi'á Hriflu.
Nýja sendl-
bí!astö<$in h.f.
hefur aígrelðnlis ! Bæjax-
bílaatöðinni i Aðalatr*#
1«. OpiS f.BO—22. A
atumudögam 10—18. —>
fiinai 1805,
Tvær sfarfssliíEkur
óskast í Vífilsstaðahælið. Upplýsingar hjá
yfirhjúkrunarkonunni, sími 5611 kl. 2—3.
Skrifstofa ríkisspítalanna.
Fasfeignaskattar.
Brunafrygginpri&fjöld.
Hinn 2. janúar féUu í gjalddaga fasteigna-
skattar til bæjarsjóðs Reykjavíkur árið 1955.
Húsaskattur
Lóðaskattur
Vatnsskattur
Lóðarleiga (íbúðarhúsalóða)
Tunnuleiga.
Ennfremur brunatryggingariðgjöld árið 1955.
Öll þessi gjöld eru á einum og sama gjald-
seðh fyrir hverja eign, og hafa gjaldseðlarnir
verið bornir út um bæinn, að jafnaði í viðkom-
andi hús.
Framangreind gjold hvfla ,með lögveði á
fasteignunum og eru kræf með lögtaki.
Fasteignaeigendum er því bent á, að hafa í
huga, að gjalddaginn var 2. janúar og að skattana
ber að greiða, enda þótt gjaldseðill hafi ekki
borizt réttum viðtakanda.
Reykjavík, 26. janúar 1955.
Borgarritarinn.
10 TONNA BÁTUR
BROTNAÐI í ÞOR-
LÁKSHÖFN.
TÍU íonna vélbát rak á
laiid í stóirbnimi í Þorláks-,
höfn á þriðjudagsnótíina.
Slitnaði hann upp af legunni
og rak þegar beint upp í
klappirnar, og brotnaði hami
þar í spón.
Þeíta var nýr bátur, Sand-
víkingur að nafni og í eign
manna á Sandvík í Flóa.
Hann var rúmlega árs gam-
all.
Fregn itl Alþýðublaðsins.
DJÚPUVÍK í gær.
STÖÐUGAR norðaustan stór
meira á æskuár en ellidaga Ef hríðar og stórsjór liefur verið
allt fer að líkum um heilsu hér á Ströndum síðan um
hans og starfsorku er það gæti | helgi, og ér kominn feikna mik
leg mannlífsveðurspá að hann il fönn. Er ekki annað fyrirsjá
eigi eftir að verða langlifur í anlegt en að fé.verði gefið inni
næði utan bæjar. Margsinnis I arferð hans 1936 með sænska landinu og afkasta mikilli nú um langan tíma.
Afhugað sfæði fyrirraf-
magnslínu og spenni-
sföSvar í Dýrafirði.
Fregn til Alþýðublaðsins.
FLATEYRl í gær.
HÉR voru nýlega á ferð
tveir menn frá rafmagnsveit-
um ríkisins, og athuguðu þeir
línustæði og staðsetningu
spennistöðva hér og í nágrenn
inu.
Rafveita Flateyrarhrepps
fékk nýja rafvélasamstæðu í
haust, og var hún tekin í notk
un 18. des. Voru hinar eldri
vélar orðnar algjörlega ófull-
nægjandi. Nokkrir gallar hafa
komið fram á aflvélinni, og er
það nú til athugunar hjá vtrk-
smiðju þeirri, sem vélin er frá.
og vona menn að úr rætist.
HH.