Vísir - 23.03.1917, Blaðsíða 3

V í SIR
Baráttan
nm
Konstantínópel.
NI.
Gamla enska austnrJandapólitík-
in hafði verið fjaBdsamleg Russ-
nm af því að England áleit að
róssnesk Konstantínópel væri
hætta fyrir Súesskurðinn og Ind-
land. Eftir ófriðinn 1904—05
horfði heimspólitíkin öðru vísi við.
England þurfti ekki framar að
óttast Rússa á Indlandi og á hinni
löngu leið frá Gibraltar yfir Súez
til Singapore hafði það smátt og
smátt trygt sér yfirráð yfir svo
mörgum og mikilvægum stöðum,
að heita mátti að það hefði slegið
hring um indveraka hafið. En
eftir því sem England máði meira
og meira tangarhaldi á löndunum
umhverfis Rauðahafið, kólnaði auð-
vitað vináttan við Tyrkland. í Kon-
stantínópel höfðu þýskir stjórn-
málamenn og herforingjar náð
völdum og 1903 höfðu þýskir
verkfræðingar byrjað á hinni
atiklu járnbraut, scm átti að ná
frá Hamborg, yfir Konstantínópel
og Bagdad, alla leið til persneska
flóans. Með þessu var Þýskaland
komið inn í kapphlaupið mm heims-
markaðinn og ógnaði með að ryðja
sér bramt til indverska hafsins,
sem svo að segja var orðið „enskt
haf“. Gagnvart þessari hættu tók
England hina nýju stefnu sína.
Eftir bandalagið við Frakkland
1904 komu vináttumál þes3 við
Rússland 1907. Samningurinn 31.
ágúst 1907 var svo úr garði gerð-
ur. að Rússland hætti allri fram-
sókn til indverska hafsins. Kjellen
álítur (Die politischen Probleme
des Weltkrieges, bls. 13) að hér
hljóti að hafa verið gjört ráð fyrir
að England aftur á móti héti
Rússum Dardanellasundi. Einnig
Tyrkir óttuðust þetta, og eftir
fnnd Játvarðar konungs og Niku-
lásar keisara í Reval 1908 þótt-
ust Tyrkir þess fullvissir, að þeir
hefðu orðið ásáttir um að skifta
löndum þeirra, að minsta kosti
í Evrópu. Svarið var stjórnar-
bylting Ungtyrkja.
Ymislegt virðist þó benda á að
England hafi ekki 1907 og 1908
verið fúit til að gefa Rússum
frjálsa Ieiðina til Miðjarðarhafsine
Áður en Austrríkí innlimaði Bos-
níu og Herzegóvínu höfðu það
verið undirmál þeirra Arenthals
utanríkisráðherra Austurrikis og
lsvolikys utanrikisráðherrft Rúss-
lands, að Rússland skyldi fallast
á innlimunina, ef Austurriki gæfi
sitt leyfi til að Dardanellasund
yrði opnað rúesneskum herskipum.
En Isvolsky hélt sig hafa nægan
tíma til að semja við stjórnirnar
í París og London og innlimunar-
skj&Iið 5. okt- 1908 kom eins og
þruma úr heiðskíru lofti á þeim
tima sem hann átti þess enga von.
Og þegar hann kom til London
mætti ráðagerðin um Dardanella-
sundið svo öflugri mótspyrnu, að
hann varð að snúa heim afturán
þess að hafa fengið nokkra rétt-
ing málanna. Ennfremur bendir
7
Istir og miliönir
eftir
jgharles jgarvice.
111 Frh.
get hugsað, að þið viljið gera
kvor öðrum alt til geðs og eftir-
íaetis. Vilduð þér íil dæmis gera
vilduð þér leggja mikið í söl-
úrnar fyrir föður yðar, herra
Orme?
Hún leit upp aftur og horfði
^&man í hann. Staftord reyndi
'ð brosa, en varð brátt alvarleg-
** á svipinn.
— Sjálft lífið, of honum mætti
^Crða þaðjað einhverju gagni, svar-
** hann.
Það er nú minst, sagði hún,
Við getnm öll dáið fyrir þá,
Setú við elskum, en fátt okk-
lifað fyrir þá — lifað til þess
iúta boði þeirra og banni í
Ve,in sem er. Haldið þér, að þér
gaetáð það?
~~ Já, sagði hann effcir nokkra
umhugsun. — Það er ekki sá
lilutur til, sem eg ekki vildi gera
föður míuum til geðs, en það virð-
ist nú hinsvegar, bætti hann við
hlæjandi, — að hann vilji alt á
sig leggja mín vegnu. Hann hefir
verið að vinna fyrir mér alla sína
æfi og er að því enn, held eg
helst — en þarna sé eg föður
yðar, ungfrú Falconer. Eg held
að hann sé að leit» að yður.
Ralph Falconer stóð i dyrunum
og skimaði í kring um sig; virt-
ist h&nn öllu þungbúnari á svip-
inu en hann átti vanda til. Hann
gekk í hægðum sinum til Staft'ords
og dóttur sinnar þegar bann kom
anga á þau.
— Eg vona að þér séið ekki
ftð hugsa um að fara burt frá(ckk-
»r með dóttir yðar herra Falconer,
Bagði Stafford.
Falconer hristi höfuðið og forð-
aðist að lita framan i dóttir sína.
— Sir Stefán Iangar til aðfinna
yður inn í bókastofuna, herra
Orme, sagði hann, — og mæltist
til að eg kæmi líka.
— Sjálfiagt, það er að .segja
með yðar leyfi, ungfrú!
Hann stóð npp og fanst honum
það í sömu átt, að þegar Búlgar-
ar í fyrsta Balkanófriðnum tóku
að nálgast Konstantínópel, sagði
„WeBtminster Gazette", málgagn
Greys, að nú væri tími til kominn
að gera Dardanellasand að frjálsri
alþjóðaleið. En hjá Rússum mætti
þetta megnri mótspyrnu. Það var
ekki frjáls alþjóðaleið, heldur eign-
arhsld á sundinn, sem þeir vildu.
Sennilega er þaS því fyrst eftir
að núverandi ófriður hófst, sem
England hefir tekið af skarið og
lofað Rússnm að þeir skyldu fá
ósk sína uppfylta.
Og eftir að leiðirnar til Kyrra-
hafsins lokuðust, berst nú Rúss-
land úrslitabaráttu um veg til
hafs. Þegar þýsk og rússnesk blöð
ræddu i sumar um samkomulags-
möguleika, sagði „Vossiscbe Zeit-
ung“, að hagsmuna sinna vegna
hlyti það að vera Rússlandi nóg
að fá fullan rétt til að sigla nm
Dardanellasnndið. Eins og undir-
tektir Rússa undir greinina i
„Westminster Gazette" sýna, þá
byggjast þessi nmmæli á misskiln-
ingi á afstöðu Rússa. Það var
engin hending, að Mitropanoff
nefndi „sögulegar ástæður“ í opna
bréfinu, sem getið er að framan,
né heldur að Trepoff talaði nm
hina „eldgömlu drauma“. Rúss-
land v i 11 og s k a 1 út til hafs-
ins. Það er „dogma“, grsnd-
vallaratriði í beimspólitík þess.
Eftir ófriðinn við Japan hefir það
neyðst til að velja aftur gömln
leiðina frá dögum Péturs mikla.
Konstantínópel er dranmurinn og
takmarkið — og náist það tak-
að bönd ungfrú Falconer titraði
þegar hún lagði hana á handlegg
hans og gekk burt með honnm.
— Eg ætla að leiðt yður til frú
Clausford, sagði Stafford.
— Nei—nei, það er óþarfi,|svar-
aði hún. — Héraa kemur lika sá,
sem eg hefi Iðfað næsta 'dansi.
Það var Berti, sem kom þar í
fiasið á þeim, strokinn og fágaðnr
að vanda.
— Er nokkuð alvarlegt á ferð-
*m? spurði Stafford Ralph Falco-
ner jum leið og þeir ruddu sér
braut gogn um dansendurna, sem
vor* dreifðir um alt gólfið.
— Ekki held eg það. Það er
víst .eitthvað viðvíkjandi þessu
marg nmrædda fyrirtæki, svaraði
Falconer. Herra Murray, akrif-
ari föður yðar, er nýkominn frú
London og það þarf kannskeeitt-
hvað að yfirlíta skjölin, sem hann
hafði meðferðii.
Staftord lét sem hann tæki þetta
svar gott og gilt þó að bonum
þætti það engan veginn fullnægj-
andi, því að hvað komn honum
þessi skjöl við? Þegar þeirgenga
urn forstofuna, sáu þeir að fjár-
málamennirnir höfðu safnast sam-
. ..............-- -..■ IV1
mark, þá er þýska heimspólitíkin
dauðadæmd;
21. des. 1916 kom út löng og
merkileg grein í „Frankfurtei
Zeitung". Yfirskriftin var þessi:
„S t e f n a n í s u ð a u s t u r“, og
hugsunin í stuttu máli: Á vænt-
anlegum friðarfundi mætir Þýska-
land einnig með sínar kröfur. Sem
stendur verða þær ekki teknai
skýrt iram, en aðalatriðin má les*
út úr ófriSar-landabréfinu. Á suð-
austurstöðvunnm eru úrslit ófrið-
arins skýr og óaftnrkallanleg og
hafa bent á þá leið, sem fram-
þróunin mun stefna. Þýskaland
vill ekki landvinninga, en það vill,
í sambandi við Austurríki og
Ungverjaland, Búlgaríu og Tyrk-
land, draga takmörkin milli Rúss-
lands og Mið- og Vestur-Evróp*
glöggar en pólitik nitjándn aldar-
innar tókst. Og kjarninn í fram-
tíðarpólitíkinni á Balkan verðui
að verða: Tyrkland viðurkent
stórveldi í Evrópu og Asíu og
Búlgaría leiðandi ríki á Balkan.
Þegar árið 1903 segir R o h r-
b a c h í bók sinni um Bagdad-
brautina, að hagsmunasambaná
miUi Þýskalands, Austurrikis og
Ungverjalands, Balkanrikjanna og
Tyrkjalanda í Asíu, sé „höfuð-
takmark fyrir þýska póUtík á
dögum núlifandi og næstu kyn-
slóðar". Það varð aðalleiðin fyrir
þýska landaukapólitík, sá vegur,
sem Þýskaland ætlaði að fara til
þess að ná heimsmarkáðinum. Af
því að Rússland vildi ná Kon-
stantínópel og af því að Þýska-
land v i 1 d i bindra það, þá varð
an eins og þeir biðu með óþreyju
mannsins, sem átti að koma með
hraðlestinni og þeir horfð* áFal-
coner og depluðu augunum fram-
an i hann um leið og þeir Staf-
ford gengu fram hjá þeim og
stefndu að dyrunum á bókastof-
unni. Sir Stefán tók glaðlega
undir þegar þeir börðn að dyrnm
og gekk Stafford inn á undan en
Falconer fylgdi honnm eftír niður-
lútur og þnngbúinn eins og
áður.
Sir Stefán sat þar við borð
með brefaskrín fyrir framan sigjog
fagnaði syni sinum.
— Stafford, kæri drengnrinn
minn! sagði hann. — Þú gast
ekki komið á heppilegri tíma. Ver-
ið þér kyr, Falconer! Eg vildi
helst að þér værnð viðstaddu
þegar eg segi honura þau gleði-
tiðindi, sem mér hafa borist í bréf-
um þcssnm.
Hann studdi hendinni á bréfa-
skrínið.
— Þetta er nokkurskonar Pan-
dóru askja, skal eg segja þér Staff.
Eu hér er rneir en vonin ein á
botninum — það er vissa.