Vísir - 20.08.1917, Blaðsíða 3

< iSiK
sprettur, sem ísland geymir, svo
®ð vel sé, íitheimtist fyrst og
fremst meiri vðrkkænska og verk-
hyggni en níi er almenn, svo að
vilji menn tryggja þjóðinni vöxt
og viðgang, þá er fyrsta eporið
ekki þiið, nð víkka hennar and-
Iega út ýni með eintðmsm bók-
lestri, ré heldur kenna henni alla
króka og töf'ra í þeirri list að
&fna psningum — heldar hitt,
að kenna henni að viuna sem
mest og best úr suðlmdam lands-
ine, þ. e. næringarappsprettam
þese.
Til þess að tryggja þessar um-
foættr og flýts fyrir þeim, er eng-
ina vegnr betri, en verkleg upp-
fræðsla fyrir hina uppvaxandi kyn-
slóð, en hún heimtar auðvitað verk-
vísindaskóla, rétt eins og aadleg
mentun og embættisaám þarfnast
foókmeuta- og embættismannaskóls.
Þessi verkvísindsstofnun verður að
vera ólík vanal. skólum í því, feð hún
notar ekkl bókina sem aðal leiðar-
vísi, heldmr verkið sjálft, og bök
ina r.ðeiis sam hjálp Þesskoaar,
stofuauir, nfl. teknisúir skóiar, eru
nú oiðnar mjög almennar erlend-
s og standa oft óháðir hiekólam
og þeim jafnhk, eins og TheSchoo
of Scienca Toronto, Canada 04 Tae
Technological Iustitut, Bostor, U.
S. A, — efcki að nöfea tekn-
iska skóia i Evrópu, eðaþáísam
bj.nli við háíkólana. Slík stofn-
un — þó suðvitað hiutfallslega
svo miklu minni, sem þjóðfélag
vort er mimm en íbú&tsl Bmda-
ríkjanna, cða þótt ekki sé lengra
farið en til Norðurlanda, þar sem
tekniskir skókr ern nú til — væri
óneitanlega æskilegt, að kæmist á
fót sem allra fyrst hér á íslandi
svo að eynir þessa lands, og cinnig
dætur þess, ætta kost á að Iær»,
þegar á unga aldri, frHmatriði
helstu visindagreiaa, jafnframt því
sem þau læra þær iðnir, sem þær
velja sér æfilangt. Með þvi móti
mundu þau þegar á unga aldri,
fá enn meiri áhuga fyrir og meiri
gleði af starfi sinu og að líkind-
um verða langt um færari og beíri
verkmenn, án þeas jþó að missa
virðinga fyrir bókmentuœ, eða
þeim lærdómi, sem kendur er eink-
nm við bókmentir.
Ástand þjóðarinnsr og erfiðleik-
ar, einkum stjórnmálaþrætur henn-
ar á aðra hönd, og guðfræðislegt
eða heimspskislegt grufl á hina,
hefir alt of lengi gagntekið hug
og hjörtu meginþorra heunár nám*
fúsustu sona og þar að aaki hefir
alþýð* varið miklum tima og efn-
um í að iðka sögulist og skáid-
sksp, @n nú munn þesskonar bráut-
ir að þrotum komna?, nema fyrir
örfáa menn. Þjóð þeaaa lands er
vöknuð til alvöru iifsins, sem aðr-
ar. Menn verða fyrst og fremst
að lifa, afla sér fæðis, klæða og
skýlia á því landi sera þeir byggja
og eru þá foest koronir, er þeir
þurfa sem minst til annara »ð
sækja og era fremur veifcandi en
þurfandi — geta framleitt «em
flestsr nauðsynjar sinar á sína
landi. Og menn munu alment
simdóma um það, að ísland geti
framleitt flestar naaðsynjavörujr,
og ennfremur, að beinasti og besti
vegurinn til að bæta atvinnuveg-
ina verðnr sá að stofna hérsemaílra
fyrsfc verkvísinda skóla í saibandi
við háskólann, eða homm óháðan.
Auðlegð landsins ætti að leyfa
þetta án tafar, því að ísland gef-
ur sf sér nú svo nemur alt að
100 miij. kr. árl. af fiskveiðum
og sfjdarveiðnm og af landiuulif*
um 60 þús m&nnH, en það nemur,
virt til peningii, 500 kr. á maun
á ári, 30 milj. króna og iímn þó
tæpleg® Veo Wnti ræktenlegaíarda
enn vera undir rækt.
Setjum þá avo, að stjórninni
veitist nú leyfi til að taka segj-
um 10—20 milj. kr. lán til að
hagnýfca auðlinþir íslunds — í stað
þees að gefa það í hendur útlenlra
uuðfé'aga; þá væri Iíkl. ekki úr
vegi, að sctja svo sem eina milj.
kr. á vöxtu til þess að koma upp
verkvísindastofnun. eða skóla.
Segjam ennfremur, að féð væri
fengið og stjórnin legði 1 milj.
krónu á vöxtu gegn 5°/0 á ári, þá
mætti, án þesa að seinka fyrir-
tækinu mm of, not* X/B vaxtanna,
nfl. 10 þús. krónur árlega, til að
styrkja efnil. ungl. til að Iæra verk-
vísindi á erlendam háskólum, þar
til verkvísinda skóli vor væri
kominn hér d fót. Þegar upphæðin
nemur 2 milj. kr. árl., þá nægðu
vextirnir, 90—J00 þúi. kr,, til að
byfja ofannefndu byggingn, som
sjálf ætti ekki að þurfa að koata
mikið yfir 1—lx/2 milj. kr.
Kenslan við skólann ætti að
taka yfir eftirfylgjandi greinar,
allwr verklega*:
1. Stjörnufræði og veðurfræði og
einnig athugánir jarðskjáífta
og j&rðelda og jarðsegu!-
strauma
2. Sjómannafræði og siglingar á
sæ og einnig í loftförum.
3. Jerðyrkja, kvikfjárrækt, ukur-
yrfeje, garðyrkju og skógrækt.
4. Nárougröftur og steinvinna.
*5. Byggingarlist.
6. Verkvélafræði og vélusmiði.
7. Rannsóknir og sppfyndiagar.
8. Fagrar listir.
9. Landvörn.
Setjum svo, að nsmendur væru
af íbúatölu landsins, þ. e.
fells um 900, og kennarar um 30
talsins með B000 króna launum
hver til jafEuðar á ári, þá ættu
útgjöid skólans ekfei að verða
ffir það sem ®/4 vvx anna ásamt
nemendakenslngjaidi nemur.
17. ágúst j 917.
Fr. B. Aíngrimsson.
Erlend mynt,
| Kbb.15/8 Bank. Pósth,
Sfcerl pdL 15,74 16.40 16,OQ
Fre. 50,50 60,00 60,00
Doll 3 31 3,52 8,60
354 þingmaimaslmi.
Vm þetta númer þurfa þeir aS
biðja, er ætla aS ná tali af þing-
mnnum í Alþingishúsinu í síma„
411 skjalafgreiðsla.
61 skrifstofa.
Afmæli í dag.
Elíssbet Davíðsdóttir hf.
Jóhann Ág. Jóhannsson, vélm.
Sigríður .Tónsd. hf.
foenti á glas frænda síns. „Hlátur þinn og
kaldhæðni er livorttveggja jafnheiskt og
galli biandað eins og þetta skolp, sem þú
ert að drekka“.
„Ofraun — áreynsla!11 sagði karlinn háðs-
lega. „Þú hefir aldrei unnið þér inn fimm
aura, auk heldur meira, alla þína æfi“.
„Jú, það geturðu bölvað þér upp á, að
eg heíi gert — en sannleikurinn er sá, að
eg hefi aldrei fengið eins eyris borgun fyr-
ir alt mitt strit. Nú sem stendur hefi eg
fimm hundruð dollara um vikuna og vinn
á við fjóra“.
„Vinnur hvað? —- Málar myndir, sem
enginn vill eiga, eða eitthvað í þá áttina?
Kantu að synda?»
„Það heíi eg kunnað11.
„En að sitja á hesti?“
„Beynt. hefi eg það“.
„Það gleður mig sannarlega, að faðir
þinn lifði ekki fram á þennan dag til þess
að sjá hvað djúpt þú ert sokkinn. „Ja,
faðir þinn — það var maður — sannarlegt
karlmenni frá hvirfli til ilja. — Skilurðu
það “ Karlmenni, sagði eg, og mér er
nær að halda, að hann hefði hýt/ úr þér
^llar þessar listamensku-firrur“.
„Æjá, þetta er úrættuð kynslóð", sagði
Kitti 0g stundi við.
jjEg gæti nú samt skilið þetta og látið
það afskiftalaust ef þú hefðir eitthvað upp
Jack LomlouiGIun-ícðið.
18 -
tir því“, sagði öldungurinn og var nú orð-
inn bálvondur. En þú hefir hvorki unnið
þér nokkurn skilding inn alt þitt auma líf
eða gert nokkurt ærlegt handták“.
„Eirstungur, olíumyudir, blævængi11,
skaut Kitti að honum, en það virtist ekki
sefa hann hætishót.
„Og svei! Þú ert ekkert annað engutl-
ari og ónytjungur. Hvaða myndir ætli að
þú hafir málað ? Einhverjar olíuklessur og
auglýsingaskrum, sem heldur fyrir manni
vöku á nóttunni, hafi maður veriS að glápa
á það að deginum. Ekki hefir ein einasta
mynd eftir þig komið á sýningu, ekki einu
sinni hérna í San Franciscó!11
„Og það er nú bara misminni þitt. Eina
mynd á eg þó í spilastofunni í klúbbnum
hérna11.
„Ja, mikil ósköp! Fjandans ómyndina
þá! Eða þá þessi hljóðfæralist þin! Hún
móðir þín, blessaður einfeldningurinn, eyddi
drjúgum skilding í það að láta kenna þér
hana, en þú hefir að eins gert hana þér
að leikfangi eins og alt annað og aldrei
komist almennilega niður í henni. Ekki
svo vel, að þú hafir getað unnið þér inn
fimm dollara með því að leika undir á sam-
söng. Núnú! Og kyæðin bín! Ekkert
annað en knæpuvísur og leirburðarstagl,
sem aldrei hefir „á þrykk út gengið“ og
- 14 -
engir haft yfir aðrir en drabbarar og þess
háttar flysjungar“.
„Einu sinni kom þó út kvæðabók eftír
mig — sonnettur eins og þú rnanst,11 sagði
Kitti hæglátlega.
„Og hvað varð hún þér dýr?“
„Ekki nema tvö hundruð11.
„Jájá, eru afreksverkin þá fleiri?“
„Einu sinni var leikinn eftir mig smá-
leikur á sumarhátíð klúbbsins11.
„Og hvað fékkstu fyrir það?“
„Heiður og frægð11.
„Jújú! Og þú hefir kunnað að synda,
og þú hefir reynt að sítja á hesti!“ Jón
Bellew hrinti glasinu frá sér, svo að gus-
urnar gengu upp úr því. „Hvaða gagn er
að þér hérna í henni veröld, má eg spyrja?
3?ú hefir góðan skrokk, en aldrei nentirðu
í knattspyrnu meðan þú varst á háskólan-
um, aldrei fórstu í kappróður og aldrei —“
„Eg fékst bæði við hnefaleik og skilm-
ingar — eða bar það við“.
„Hvenær fórstu seinast í hnefaleik?“
„Eg heft ekkert átt við hann síðan, en
þeir sögðu, að eg væri bezta efni í hnef-
leikamann; raunar var eg álitinn trem-
ur------— “
„Núnú, komdu því út úr þér!“
„Fremur daufgerður11.
„Latur, áttu við. Húðlatur, blóðlatur!“
„Ónei, ekki átti- eg nú eiginlega við það“.