Vísir - 01.08.1919, Blaðsíða 2

bafa fyrirliggjandi
Ullar kamba
Og
Uilarballa.
Snmarföt
handa telpnm og
drengjnm nýkomin
figiUíaco^
Fossamálið.
Óánægður „áheyrandi“ í Lögréttu.
Þeir kunna því eitthvaö illa,
þessir, sem bera hag fossafélag-
anna mest fyrir brjósti, aö and-
stæöingar þeirra telja þaö a u k a-
a t r i 8 i, hver talinn veröi eigandi
íossanna. ,,Timinn“ )>er sig sár-illa
yfir þessu, en hann hafði hugsað
sér eignarréttinn sem veiðisæla
k'osningabeitu. Og nú er kominn
einhvter „áheyrandi" af þingpöllun-
utn ( eöa úr ráðherraherberginu) i
„Lögréttu", 'sem bér sig enn aum-
iegar.
„Áheyrandi" þessi segir aö ])eir
Bjarni Jónsson frá Vogi-og Einar
Arnórsson hafi í þingræðum sin-
unt um fossamálið komist aö þeirtj
niöurstöðu, aö aöalatriöiö sé, hvort
löggjafarvaldiö eigi „aö meina
mönnum aö nota fossa sína. og ])á
sérstaklega i stærri stíl". i’etta er
auövitaö alveg rétt; og áheyrandi
segir lika, aö þaö sé alveg rétt. itn
hitt skilur hann ekki, hvers vegna
þeir Bjarni og Einar voru aö semja
iangar ritgerðir um eignarréttinu,
eöa læst ekki skilja. Ef til vill held-
ur þessi „áheyrandi", aö Klemens
Jönsson hafi liætl viö aö rannsaka
þetta atriöi fossamálsins, vegna
þess, að hann hafi taliö það ]) ý ö-
i n g a r 1 a u s t, hver teldist eig-
andi fossanna? E.ða kannske þessi
„áheyrandi" sé einmitt Klemens
sjálfur? En hvað sem ]>ví liður, ]>á
cr það rángt, aö |)etta sé ])ýðingar-
laust. þó það sé ekki aðalatriði
fossamálsins. Það er ekki ])ýöing-
arlaust, hvort ríkiö getur tekiö
vatn til virkjunar. til sintia ])arfa
endurgjaldslaUst, eöa þaö veröur
aö greiöa stórfé fyrir þaö til út-
iendra ,,spekúlanta“. „Áheyrandi'
ter líka rangt meö, ]>egar hann seg-
ir, að ])eir Bjarni Jónsson og Einar
Arnórsson hafi taliö þetta þ ý ð-
ingarlaust atriði.
Og „áheyrandi“ er skilningssljór
á fleira en þetta. Hann segir. aö
Bjarni Jónsson hafi nfl tala'ö uni
þaö. aö það væri mest um veit,
hverrtig ætti aö vernda landiö fyrir
stóriönaöi, en sami maður hafi á
þingi 1917 boriö fram frumvarp
um aö landið tæki 20 milj. kr. lán
til aö setja á stofn slíkan stóriðnað!
()g hann hafi rökstutt frv. með
])ví, aö „hin svonefndu „hvitu kol“
eru svo mikils viröi, aö nú muni
eigi seinna vænna aö gera gangskör
aö hagnýting ])eirra, einkum nú, er
vér höfum reynt, hversu dýrkeypt
])au svörtu eru.“
Þó aö þetta frv. Bjarna heföi
veriö samþykt, og 20 milj. króna
lániö tekiö til aö virkja fossa. ]).á
heföi nú varla orðið mikill s t ó r-
i ö n a ö u r úr því. HvaÖ hefir ,.á-
héyrandi“ heyrt um þaö, hve rnikið
hlutafé ,,Titans“ eigi aö verða ?
Mundi ekki vera óhætt að bæta
éinu núlii aftan viö Jiessar 20 mil-
jónir? En „hvít kol" mætti fram-
ieiða i alJstórtim stíl fyrir 20 mil-
jónir, og líklega svo mikiö, aö okk-
ur nægði í bráöina til e i g i n
þarfa. Og ]>aö eitt mun hafa vakaö
fyrir Bjarna, en ekki hitt. aö konui
á „stóriönaði" fyrir útlendinga.
„Aheyrandi" talar kunnuglega
um það, hver sé „httgsun þeirra
manna, sent ekki vilji leggjá. dauöa
hönd á fossana". Hann segir, aö
þaö sé rangt, aö ]>eir ætli aö flvtja
100 þús. manns inn i landiö alt i
einu. — Ja. — það hamlar mörgum
ilt aö gera, aö hann getur þaö
ekki. Og líklega yröi þeini ])aö
erfitt, þessuni „góðti mönnum“, að
fá alt þetta fólk. En hvaö mundi
viljanum liöa? Hefir ekki „Titan"
sótt um leyfi til að virkja alla
Þjórsá? Er ekki áætíaö, aö til ]>ess
þurfi 1 mann fyrir hver (So hestöfl,
cöa samtals to—12 þús. vinnandi
mcnn ? Myndu ekki félögin
„Sleipnir", „Oigánt" og „ísland”
þltrfa álika mannafla? — Viljann
, þarf ekki aö efa. Hitt er annaö
mál, hvort félögin gætu lirttndið
svó risavöxnum fvrirtækjum áf
staö i skvndi. F.n ]>ó aö hvert félag
þyrfti ekki að flytja inn nema 5
þús. vinnandi menn, og hygöu ])á
ekki til aö starfrækja nema 400
þús. hestöfl hvert, þá vrði þaö þó
samtals 20 þús. vinnandi menn,
sem inn yröi aö flytja með skyldu-
liði, og yrðu ])aö roo þús. manns
fað meðaltali 5 matina fjölskyldur).
Ef til vill hefir „áheyrandi"
hevrt það. sem haft hcfir verið
eflir Klemens Jónssyni hér 1 næn-
um, aö ekki þurfi nema 500 manns
til aö virkja Þjórsá og hagnýta alt
,af 1 hennar! Hann hefir þá ekki
varað sig á þvi, a'ö ]>etta hefir Kl.
J. a u ð v i t a ö aldrei sagt, ]>ví að
í umsókn „Titans" er einmitt tekið
fram,' aö einn mann þurfi fyrir
hver 80 hestöfl. — E11 nú getur
„áheyrandi" aögætt, hvoru ínegm
„ýkjurnar“ rnuni vera.
Að lokum víkur „áheyrandi" að
deilunni um eignarréttinn, og nú
er liann svo snjall, aö hann telur
]>aö sannaö, sem einmitt er um
deilt! Hann segir, aö „fossalögin"
frá 1907 viðurkenni eignarrétt ein-
staklinganna á fossum, og jafngildi
því norsku lögunum frá 1887. En
þetta-er rangt. T.ögin frá 1907 gera
aö eins ráð fyrir ]>vi, aö einstakir
menn geti átt eöa eignast fossa, en
skera ekkert úr um þaö. Önnur is-
lensk lög, eldri og yngri, eru „í
ósamræmi“ við ]>au lög, að þvt
Gnmmiboltar
stórar birgðir. -— Allar stærðir.
Nýkomnir til
Versl. B. H. Bjarnason.
sem barnsins brjósti i, bjó hip
fyrsta gleöi“. Já, eg þekti hverja
vík og hvern tánga ; og þá einkan
lega tignarlegu fjalla-eyna, Skrétð'
inn — Andey og Æðarskerið, setn
gefa af sér svo rikulegar tekjur a
hverju ári. Og nú hefir sjávarút-
gerð tekið svo stórkostlegum fram-
förum siðastliðin 10 ár; — síðan
tslendingar fengu þekking og tæki'
færí lil aö hagnýta sér auösupp-
sprettur úthafsins ; og niunu tekjm
af sjávarútgeröinni skifta miljón-
um, króna. Þótt tekjurnar komi lík'
I lega mest i sjóð vissra manna, sem
- 1 mest efni og best tækifæri liafa til
leyti aö í þeim er farið meö vatnið I „ , . , ■
J 1 ! að hagnýta ser hinar otæmandi, —
eins og enginn eigi ]>aö. Norsku
lögin frá '87 viðurkenna eignarrétt
einstaklinganna á vatninu tvímæla-
eg leyfi mér að segja : —- gullnám-
ur sjávarins meöfram ströndum ls_
, lands. — Því miöur hefir- iandbún-
laust, eins og gert er i vatnalaga- 1 „ • , , ■ . , •„ •, 1 r
; ^ . . , aðurinn ekki tekrö miklum fram
frumv. Sv. Ol. En |>að skilja sjálf- ! ... . . ■ 1 r r*:ac
; 11 ; forum ; tun og eugjar hata litio
sagt allir, nema þá þessi eini „á- :
■ 11 ' færst ut, eöa vaxrö, þau 43 ar sem
heyrandi“, að þó að allir hefðu ver- i
iö á einu máli um ]>aö i Noregi :
'887, aö vatnið væri ekki eign
einstakra manna, þá var með lög- 1
nm hægt að ákveða, að svo skyldí
vera. Og ]>etta var einmitt gert |
með vatnalögunum norsku 1887, og |
]>að skiftir engu máli, ]>ó að þau
lög séu „í ósamræmi“ við eldri lög- <
gjöf Norðmanna. En hér eru engin i
slík lög til. Löggjöfin hefir ekki
viðurkent eignarrétt einstakling- !
anna á vatni hér a landi. þó aö lög-
in frá 1907 séu hygö á þeirri röngu
forsendu, aö þaö hafi veciö gert.
En leggjum það mál í dóm ! Ef
m álfær slumen n fossafélag-
anna eru svo satmfærðir um .rétt
])eirra sem þeir láta, þá hafa þeir
ekkert að óttast?
liöin eru, síöan eg flutti af íslandx
til Vesturheims. Menn eru lier enu
aö „hjakka" með orf og ljá; og
það er sannarlega ekki stór „blett-
ur“ sem einn maður slær á einum
degi með orfi og Ijá. Ef menM
vrktu og ræktuðu tún sín hér á
íslandi 1 íkt því sem viö gerum I
Vesturheimi, gæti einn maður með
tveimur hestum og sláttuvél slegi^
eitt tún á dag, að undanteknum
þeim Stærstu, . d. á Hóhnum 1
Reyðarfirði; og væri þaM mikill
vinnusparnaður. Eg sá hér í ná'
grenni viö Reykjavík. um 20 manns
karla og konur — vera að ]nirka
hey; snúa því viö, og setja það :
smásátur. Eg er viss um aö einn
maður meö „rakstrarvél“ — hey'
*
hrífu — sem tveir hestar ganga
fyrir. og meö likum útbúnaði Qn
þeim er við höfum í Vesturheinm
hefði hæglega unnið meira og bet'
ur eh alt ]>etta fólk með handhríf'
um, og ]>aö aö eins á einum deg>
eða sama tíma.------- En. seili sagÞ
til ]>ess aö heyvitmu verkfær,rI
geröu sem fullkomnast og hest
verk. þarf aö vrkja og rækta lanó
iö, og sé þaö. gert meö dugnaöi off
Kveðja
Herra ritstjóri: —>
Þar sem eg nú býst við, að verða
| farþegi íneö Oullfossi til New York
1°. ágúst, og held svo þaðan alla
leiö, norðvestur til heimilis niíns,
sem er í Argylebygö, 5 milur suð-
austur af þofpinu Glenboro, þar
sem er pósthús mitt og verslunar-
hær, finn eg aö þaö er skykla mín, | fóöur á ]>ví landi, sem hefir ve
aö biöja yöar heiðraða hlaö. Vísir, ] álitiö óbrúklegt og ónýtt til hey^
aö flytja niitt innilegasta hjartans ræktunár. Ef íáglendiö alt hér 1
þakklæti til hinna mörgu landa nágrenni viö Reykjavik, ])aö se,tl
minna liér, sem hafa tekið mér • ekki er fjarska grýtt, væri
meö opnum örnnim; og hefi eg ; yrki, og sáö í það góö;i teg»,1<l
veriö hjá þeim sem harn í foreldra af grasfræi og höfrum, seni mæÞ1
höndum. slá græna, ]>egar þeir væru hún1
Þaö var sannarleg ánægja fyr-
ir mig að heimsækja æskustöðv-
*ar mínar í' Reykjarfirði og Fá-
framsýni, mun þa' saunast,
hægt er1 að rækta gras eða grip‘l
rið
skrúðsfirði, ]>ar sem eg var fæddur
og uppalinn. ;,Þar sem fyrst eg
feldi tár, og fyrst mitt gladdist
hjarta“. Og „])ar sem móðurhönci-
;.ð ná' fullri hæð, — og mætti þa
hrúka ]>a sem heyfoður -— '
myndi fóðurforðinn verða metrn
alt Iteviö, af öllum túnuni og e°^
| qO,
unt sem ræktuö eru með gonil'1
ófullkomnu aöferöinni.
franr
ví^
Þesst
vauþekking eöa
in Iilý, hjúkrun fyrst.mér léöi, þar j kvæmdaleysi meö endctrbæ:111'