Vísir - 14.12.1939, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Sími: 4578.
Ri itstjórnarskrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
29. ár.
Afgreiðsla:
HVERFISGÖTU 12.
Sími: 3400.
AUGLÝSINGASTJÓRI:
Sími: 2834.
289. tbl.
Sjóorusta við
Uruguay.
Graf von Spee í orustu við þrjú bresk
herskip. - - Graf von Spee lagði á fiótta
í hlutlausa höfn.
s
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
jóorusta mikil hófst í gærmorgun við strendur
Uruguay í Suður-Ameríku, er þrjú bresk her-
skip höfðu elt uppi þýska vasa-orustuskipið
Graf von Spee. Fékk breska flotamálaráðuneytið til-
kynningu um sjóorustuna á miðnætti síðastliðnu.
Orustan stóð í f jórar klukkustundir og þótt Graf von
Spee sé nýrra og fullkomnara skip en hin og hafi stærri
fallbyssur, tókst að valda miklum skemdum á því, og
neyddist það að lokum til að leita hælis í hlutlausri höfn,
Punta Carreta, sem er nokkurar mílur frá Montevido.
Það voru bresku herskipin Achilles, Ajax og Exeter,
sem lögðu til atlögu við Graf von Spee, sem nú liggur
fyrir akkerum á ytri höfninni í Punta Carreta.
Af áhöfn Graf von Spee biðu 36 menn bana en, 60
særðust. Orustan var háð 20 sjómílur undan Punta
Del Este og sáust skotblossar og reykur úr landi, þar
sem menn söfnuðust saman á ströndinni.
Exeter varð fyrir skemdum og varð að hætta skot-
hríðinni, en hin bresku herskipin — sumar fregnir
herma, að þau hafi verið f jögur — eltu Graf von Spee
þar til hann sigldi inn á ytri höfnina.
*»- —•
Þýski sendiherrann í Uruguay f ór út í herskipið, þeg-
ar eftir komu þess, og voru hinir særðu svo fluttir á
land, og lagðir á sjúkrahús í Montevideo.
Aðalritari forsetans í Uruguay, Richaldone, hefir
skýrt frá því, að miklar skemdir hafi orðið á Graf von
Spee ofan þilja, og megi gera ráð fyrir, að herskipið
verði mánuð í höfn í Uruguay.
í Berlín hefir ekkert verið tilkynt enn sem komið er
um sjóorustuna.
BRESKUR KAFBÁTUR SÖKKVIR ÞÝSKUM KAFBÁT OG
SKÝTUR TUNDURSKEYTI Á ÞÝSKT BEITISKIP.
Breska flotamálaráðuneytið tilkynnir, að breski kafbáturinn,
sem sá til ferða Bremen, en notaði ekki aðstöðu sína til að
sökkva því, þar sem það hefði verið ólöglegt athæfi, — hafi
sökt þýskum kafbát. Ennfremur hafi hann skotið tundurskeyti
á þýskt beitiskip á Norðursjó. Nánari tilkynningar um þetta
eru væntanlegar.
BRETAR MISSA 1375 SMÁLESTA TUNDURSPILLI.
YFIR 120 MENN FARAST.
Þá tilkynna Bretar, að tundurspillirinn „Duchess‘‘ 1375 smá-
lestir að stærð, hafi farist af völdum áreksturs við annað her-
skip, sem ekki skemdist.
Af áhöfn „Duchess“ komust að eins af 1 yfirforingi og 22
undirmenn, af alls um 145 manns.
Fiiinar hafa
skemdum á
valdið
Hur-'
laiiKkliraiiiiiiiii.
Gagrnálilaup Ffnna.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS — Khöfn. í morgun.
Helsingfors-fregnir herma, að finskir flugmenn hafi gert loft-
árásir á Murmansk-járnbrautina, sem er Rússum mjög mikil-
væg vegna herflutninga. Er brautin sögð eyðilögð á kafla og er
talið, að það hafi þær afleiðingar, að Rússar geti ekki flutt að
nægilegt lið til þess að halda áfram af krafti sókn sinni í áttina
til Uleá-borgar, sem þeir virðast leggja hina mestu áherslu á.
1 fregnum frá vígstöðvunum er sagt að Finnar liafi gert
mörg gagnáhlaup og tekið mikið herfang af Rússum. M. a. hafa
Finnar náð allmörgum skriðdrekum.
Frá Petsamovígstöðvunum berast fregnir um, að margir
rússneskir hermenn hafi frosið í hel.
Eftir fregnum frá Moskva að dæma sækja Rússar enn fram
á austurvígstöðvunum.
Þýska stórskipið Bremen,
um 51.000 smálestir, er nú
komið heilu og höldnu til
Þýskalands. Skipið naut leið-
■agnar þýskra hernaðarflug-
véla yfir Norðursjó, segír í
þýskri tilkynningu, sem
komU í veg fyrir árásir ensks
kafbáts. Bretar hafa alt aðra
sögu að segja af þessu, þ. e.
að enskur kafbátur hafi
komist í skotfæri við Brem-
en, en kafhátsforinginn ekki
viljað skjóta tundurskeyti á
skipið þar sem það hefði
verið hrot á alþjóðalÖgum
(að náðast á farþegaskip í
rúmsjó, þegar öryggi far-
þega og skipshafnar skipsins
sem sökt er er ekki fyrir
hendi). Segjast Bretar ekki
vilja brjóta alþjóðahernaðar-
lög, eins og Þjóðverjar geri,
en tilgangurinn með því að
heyja stríðið sé að koma þvi
til leiðar, að alþjóðalög verði
haldin. - NRP.-FB.
Norski Rauði Krossinn sendir
hjúkrunarleiðangur til Finnlands
Viðskifti Þjóðverja
við Ungverja og
Rúmena.
RÚMENAR SELJA ÞJÓÐ-
YERJUM 10.000 SMÁLESTIR
AF OLlU TIL YIÐBÓTAR
K.höfn í morgun.
Einkaskeyti frá United Press.
Frú Bukarest er símað, að
Clodius, þýski viðskifta-samn-
ingamaðurinn, fari þaðan til
Budapest, til þess að semja við
ríkisstjórnina í Ungverjalandi,
um aukin viðskifti við Þjóð-
verja. Eru ýms Vandamál við-
skiftalegs eðlis óleyst milli Ung-
verja og Þjóðverja.
Rúmenar hafa fallist á að
selja Þjóðverjum 10.000 smá-
lestir til af olíu.
K.höfn í morgun.
Einkaskeyti frá United Press.
Rússneska útvarpið ákærir
Breta, Frakka og Tyrkja um að
liafa dregið saman mikið her-
lið í Tyrklandi, undir stjórn
Petains, franska herforingjans
heinisfræga. Tilgangurinn með
þessum liðsafnaði er að nota
hann gegn Rússum, segir rúss-
neka útvarpið.
Fyrir nokkuru bárust frögn-
ir um liðssafnað Rússa og
Tyrkja við landamæri Sovét-
Rússlands og Tyrklands, en þær
fregnir voru bornar til baka.
íbúatala Noregs
4 miljónir eftir
4 ár.
Samkvæmt útreikningum
liagstofunnar er íbúatala Nor-
egs nú um 2.936.000 Haldi fólk-
inu áfram að fjölga næstu ár
svo sem verið hefir, kemst
ihúatalan upp i 4 miljónir 1943.
NRP.-FB.
Myndun samsteypu-
stjórnar í Svíþjóð.
Stokkhólmi, 13. des. — FB.
Gustav V. Svíakonungur lief-
ir i dag skipað nýja ríkisstjórn,
sem er samsteypustjórn. Mesta
athygli vekur sú breyting, að
Sandler utanríkismálaráðherra
i fráfarandi ríkisstjórn á ekki
sæti í nýju stjórninni, en í lians
stað kemur Giinther sendiherra
Svíþjóðar í Osló. Jafnaðar-
mennirnir, sem kyrrir urðu í
stjórninni eru: Per Albin Hans-
son forsætisráðherra, Skjöld
landvarnaráðherra, Wigfors
fjiármálaráðherra, Möller fé-
lagsmálaráðlierra og Eriksson.
Úr bændasambandinu Westman
dómsmálaráðherra og Bram-
strop landbúnaðarráðherra. Ný-
ir menn í stjórninni eru: Frá
hægri flokknum Bagge prófess-
or, kirkju- og kenslumálaráð-
herra, Domöe jarðeigandi versl-
unarmálaráðherra, frá frjáls-
lynda þjóðflokknnm, Anders-
son landhúnaðarfræðingur,
samgöngumálaráðherra. Ráð-
lierrar án umráða yfir sérstök-
um stjórnardeildum eru Berg-
quist (var í stjórninni) forstj.
og Quensel ráðherra.
(Helge Wedin.
Hjúkrunardeild Norska Rauða
Krossins, sem fer til Finnlands,
mun leggja af stað þangað milli
jóla og nýárs, undir stjórn Jo-
han Holst prófessors. Það er
svo ráð fyrir gert, að deild-
in geti haft uncíir höndum 5Ö
særða menn í rúmum. Allur út-
búnaður verður af fullkomn-
ustu gerð. Þá mun Knud Nic-
lausen yfirlæknir taka við af
Holst prófessor.
Dómsmálaráðuneytið norska
hefir skipað nefnd til þess að
annast flóttamenn frá Noregi.
Hélt nefndin fyrsta fund sinn í
gær til þess að ráðgast um
skipulagningu starfsins í þágu
flóttamannanna.
Undanfarna daga hafa marg-
ir Norðmenn látið skrásetja sig
sem sjálfboðaliða í her Finn-
lands. Tvær nefndir hafa ver-
ið skipaðar til þess að greiða
fyrir sjálfboðaliðum. — Norski
yfirherforinginn liefir upplýst,
að þeir sem bundnir séu lier-
skyldu í norska hernum megi
undir engum kringumstæðum
ganga i her nokkurs erlends
ríkis.
Aðalbardagarnir á finsku
vígstöðvunum eru nú norður-
frá. Rússar eru sagðir undirbúa
mikla sókn til Botniska flóans
í áttina til Uleáborgar. Reuter-
fréttastofan tilkynnir, að ]>að
sé óhemjulið, sem Rússar dragi
að sér hvarvetna til vígstöðv-
anna.
Kafbáturinn, sem menn vita
ekki deili á, hefir sökt þýsku
skipi, Bolheim, í Botniska fló-
anum. Skipstjórinn og tveir
menn aðrir af skipshöfninni
biðu bana, Talið er, að kafbát-
úrinn sé rússneskur. - NRP.-FB.
Norsk Hydro hefir afhent
finska sendiherranum í Osló
100.000 kr. til hjálpar finsku
þjóðinni. - NRP.-FB.
f
Jón Jónsson
fyrv. alþm.
frá Sióradal
andaðist í nótt að afstöðnum
uppskurði. — Æfiatriða hans
verður nánara getið siðar.
Háskólafyrirlestrar
M. Voillery ræðismanns.
ií
veramar
Þriðji fyrirlestur M. Voillery
franska ræðismannsins, um
Frakkaveldi var ítarlegur og
fróðlegur sem liinir fyrri og
fjallaði um Tunis og franska
Sahara. Lýsti ræðismaðurinn
þjóðum þeim, sem þessi lönd
byggja, landslagi og atvinnu-
háttum, gerði grein fyrir inn-
og útflutningi, og tengslum
þessara landa við Frakkland. Á-
gætar myndir voru sýndar til
skýringar. Fyrirlesturinn var
fjörlega fluttur og féll áheyr-
endum ágætlega i geð.
■ftSbW:
Paul Reynaud, franski fjár-
málaráðherrann hefir tilkynt,
að fjármálaráðherrar Bretlands
og Frakldands hafi gengið frá
samningum um fjárhagslega og
viðskiftalega samvinnu Breta
og Frakka, og er þessi aukna
samvinna tveggja stórþjóða svo
mikil, að eins dæmi ei'u i sög-
Unni. Tilgangui'inn er að tryggja
Bandamönnum sigur í styrjöld-
inni. - NRP.-FB.
Islensk fyndni VII.
fslensk fyndni, tímarit Gunn-
ars Sigurðssonar frá Selalæk,
kom á bókamarkaðinn í dag,
VII. bindið. Hefir það inni að
halda 150 skopsagnir (með
myndum) og hefir Gunnar
sjálfur safnað þeim og skráð.
Sögurnar eru margar fyndn-
ar og frásögnin lipur og skemti-
leg. fslensk fyndi liefir aflað
sér mikilla vinsælda og mxxn
þetta bindi enn auka þær.