Vísir - 10.07.1945, Blaðsíða 3

Þriðjudaginn 10. júlí 1945
VISIR
3
Viðskipti Islendinga verð
við Ameréku fyrst
4*2' iéhtB tntirkaöuBr ítgr™
is' BgBt&siss9 áslt?BisíiB3M9 aíuröéw9
Viðial við Thor Thors, sendiherra í Washington.
áfra
@

or Thors sendiherra
veitti blaðamönnum
viðtal í gær í bustaS for-
sætisráðherra og rædcli viS
þá um starfsemi sendiráðs-
ins í Washmgton. Hefir það
haft ærið verkefm með
höndum, svo sem auðsætt
er af skýrslu sendiherrans,
sem fer hér á eftir:
Inngangur.
Við komum liingað lieim
laugardaginn 23. júní að
morgni, eftir mjög fljóta
ferð og þægilega frá Wasli-
ington. Við vorum aðeins 8
klst. í loftinu yfin hafið og
vorum 10 Islendingar alls í
flugvélinni, en er við komum
til Keflavikur, biðu þar aðr-
ir 10, sem héldu áfram til
'Stokkhólms. Svona eru nú
samgöngurnar orðnar. Ég
minnist þess, að er ég kom
síðast lieim, fyrir 3 árum,
mun ég hafa verið fyrsti Is-
lendingúrinn, sem t'laug á
milli iieimsálfanna, en nú er
þetta orðið daglegur viðburð-
ur, og ékki tekur lengri tíma
íið fara flugleiðis til Vestur-
heims en bílferð frá Reykja-
vík til Akureyrar teluir
venjulega.
Ég mun dvelja hér um
rúman mánaðartíma, en kona
mín og börn munu verða hér
um 2ja mánaða skeið.
Það er indælt að vera kom-
inn lieim. Okkur bregður
mikið við að koma hingað í
liið svala loftslag eftir hitana
í Washington, sem nú eru
með versta móti, 35—40 stig
daglega, og rakinn eftir því-.
Það er hreinasta unun að
nnda að sér hinu tæra lofti
hér.
Lok Evrópu-
styrjaldarinnar.
Það var að vísu mikill
fögnuður hjá Bandaríkja-
þjóðinni, er Þjóðverjar gáf-
ust skilyrðislaust upp. En
cngin hátíðahöld fóru þó
l'ram, þar sem öllum var
ljóst, að hér var aðeins náð
áfanga á leiðinni til fullkom-
ins sigurs yfir fasistaríkjun-
um. Truman forseti flutíi
þjóðinni boðskapinn um upp-
gjöf Þjóðverja, en forsetinn
hvatti þjóðina til að leggja
allt fram, unz endanlegum
sigri væri náð. Hann sagði,
að kjörorðið væri áfram:
„Vinna — vinna — vinnn“.
Bandaríkjamenn eru stað-
ráðnir í að halda áfram sókn
sinni og spara livorki manns-
líf né fjármuni fyrr en jap-
anska fasistaríkið cr endan-
lega og varanlega þurrkað út.
I því sambandi má geta þess,
að kostnaður Bandaríkjanna
af ófriðnúm hefir numið,
skv. nýlegum tölum, 275 l)ill-
jónum dollara, en það er
nægilegt til þess að byggja 9
sinnum aftur alla vegi í
Bandaríkjunum. Styrjöldin
við Japani er eigi aðeins hern-
aður, heldur einnig barátta
andstæðra lífsskoðana, bar-
átta lýðræðisins í heiminum
| gegn einræði og undirokun
fjöldans. Ekkert orð e”r
I Bandaríkjamönnum eðli-
legra, tamara og hjartfólgn-
.ara en frelsi, og l'relsisþráin
er og verður einlægasti og
sterkasti þátturinn í lyndis-
einkunn hvers Bandaríkja-
manns og aðaleinkenni þjóð-
arinnar í heild. Þctla er skilj-
anlegt, þegar þess er gæl-t,
að í Bandaríkjunum býr sam-
safn allra þjóða heimsins,
fólk, sem þangað hefir farið í
frelsisleit og flest hefir fund-
ið frelsið. Bandarikin hafa
með þessu fólki byggt upp
ríkasta og að mörgu leyti far-
sælasta þjóðfélag Veraldar-
innar og þar með sannað, að
bandalag þjóða þarf ekki að
vera neitt fjarlæg hugsjón,
ef þjóðirnar ná að kynnast
hver annarri og auka frið-
samlegt samstarf og við-
skipti.
Enda þólt Bandaríkin eigi
ennþá í hrvllilegri styrjöld,
hefir þó sigurinn í Evrópu
breytt viðhorfinu að ýmsu
leyti og snýr þetta einnig að
,okkur íslendingum. Lok Ev-
rópustyrjaldarinnar þýddi
fyrir íslendinga fyrst og
fremst það, að hafið var nú
l'rjálst til friðsamlegra ferða.
Stríðsmenn íslands — sjó-
mennirnir — gátu nú farið
óáreittir leiðar sinnar og ís-
land þurfti eklci að förna
fleiri mannslífum í þágu
sigursins. Við það, að skipa-
fylgdirnar féllu niður og
slcipin gátu siglt beint leiðar
sinnar, styttist tíminn um
meira en lielming og afköst
skipanna jukust að sama
skapi. Skipin þurfa nú ekki
að vera nema 11—12 daga á
milli heimsálfanna í stað 26
—30 daga undanfarið. Af-
leiðingin af þessu er sú, að
eitt mesla vandamál okkar
er nú levst. fsland hefir næg-
an skipakost til flutninganna
til og frá Vesturlieimi. öll
styrjaldarárin var skijia-
skorturinn það vandamál,
sem erfiðast var að ráða
fram úr. Stjórn Bandaríkj-
anna hefir alltaf sýnl stór-
kostlegan velvilja í því að
lcvsa þella vandamál okkar
og við höfum fengið skip
eins og við þurftum. Árið
1942 flutlum við til landsins
um 90 þús. smálestir af vör-
,um frá Bandaríkjunum og
Kanada. Árið 1943 um 85
þús. smálestir og árið 1944
um 84 þús. ^iálestir, en is-
lenzku skipin hafa aðeins
(getíað annast um flutning
nokkurs hluta þessa mangs.
Fyrstu 6 mánuði þessa árs
höfum við flult frá Vestur-
heimi um 62 þús. smálestir,
ien alls liefir okkur verið
lieilið um 90 þús. smálest-
um af vörum þaðan á þessu
ári. Við erum því búnir að
flytj.a á fvrra helmingi þessa
árs meira en 2/3 af þvi vöru-
magni, sem okláir er ællað
nú í ár. Þetta er ineiri flittn-
ingur en nokkurntíma fyrr á
styrjaldarárunum og með
þeim leiguskipum, sem
Bandaríkjastjórnin liefir
lánað okkur, getum við
THOR THORS.
meira en annað flulningi á
vörum þeim' sem við fáum
nú í ár frá Bandaríkjunum,
og geta því islenzku skipin
siglt ti.l Evrópu, ef stjórn
Eimskipafélagsins óskar
þess. Eft það má augljóst
vera, hversu erfitt hefir ver-
ið um útvegun skipa, þegar
annars vegar er litið á liinar
gífurlegu hernaðarþarfir og
þess er hinsvegar gælt, að
handamenn hafa misst af
hernaðarástæðum um 5 þús-
und skij), samtals um 21
inilljón smálesta.
Vöru-útvegun.
Hvað snertir vöru-útvegun
mun viðhorfið einnig breyt-
ast. öll styrjaldarárin má
heita að hverjum hlut hafi
verið úthlutað af stjórnar-
völdunum. Fyrst og fremst
þurfti forgangsleyfi til þess
að fá vöruna framleidda, og
síðan þurlti útflutningsleyfi.
Nú er smám saman verið að
afnema l'organgsleyfin, en út-
flutningsleyfi þarf ennþá.
Þetta þýðir það, að cinstök-
um íyrirtækjum er sett í
sjálfsvald, í hvaða röð þau
sinna viðskiptunum, og velt-
ur því mikið á góðum sam-
böndum í viðskiptalífinu. f.n
ekkert er þó hægt að gera
fyrr cn stjórnarvöldin hafa
veit útflutningsleyfi. Lyktir
Evrópustyrjaldarinnar auka
vöruskortinn, þar sem Ev-
rópa liefir nú opnazt, hungr-
uð og klæðlítil og í rústuni.
Ekki er annað. sjáanlegt, en
að verulegustu leyti verði
þessar þarfir að ílytjast frá
Ameríku, því þess cr langt
að bíða, að iðnaður og at-
vinnulíf í Evrópulöndunum
rétti við og enginn þarf að
ætla, að einstök smáríki í Ev-
rópu séu nema að litlu leyti
aflögufær. Mér sýnist því al-
veg augljóát, að nauðsynjar
Islendinga hljóta a. m. k. ár-
ið 1946 að verulegustu leyti
að koma frá Bandaríkjunum
og Canada. Eg er enn fremur
þeirrar skoðunar, að eftir að
styrjaldarástandinu lét.tir,
munu talsverð viðskipti hald-
ast við Bandaríkin. Hversu
mikil þau verða, fer að vísu
að verulegu leyti eftir því,
hvort stjórn Bandaríkjanna
villgreiðafyrir sölu á íslenzk-
um afurðum í Bandaríkjun-
um á þann hátt, að fastar
siglingar með íslenzkum skip-
um megi haldast. 1 Banda-
ríkjunum er opinn markaður
fyrir niðursuðuvörur, sildar-
mjöl, ull og gærur, síldarlýsi
og hraðfrystan fisk, en sala
á tveim síðastnefndu vöru-
tegundum er að miklu leyti
háð því, hver verður verzl-
unarslefna Bandaríkjanna
eftir stríð. En þegar við at-
hugum, að í Bandaríkjunum
búa 130 milljónir manna, er
augljóst, að ekki þyrfti mik-
ið að lara fyrir á markaðn-
um þar jafnvel allri lram-
leiðslu Islendinga á lirað-
frystum fiski. Ég held, að
það sé mjög heillavænlegt
fyrir Islaiid, að halda áfrarn
á friðartimum sem víðtæk-
ustum viðskiptum við Banda-
rikin. I tveim heimsstyrjöld-
um liöfum við orðið að sækja
bjargir okkar vestur um haf,
og það væri illa farið, ef viðj
enn á ný gleymdum þeirri
reynslu, sem styrjöldin hefir
gefið osS.
íslendingar
í Bandaríkjunum.
Eins og kunnugt er, hefir
mikill fjöldi Islendinga sótt
vestur um haf á styrjaldar-
árunum, einkum kaupsýslu-
menn og alls konar námsfólk.
Ýmsir kaupsýslumannanna
jeru nú að flytja sig heim, en
iþau tvö fyrirtæki, sem aðal-
jlega hafa séð um innkaup á
mestu nauðsynjunum, sem sé
Ólafur Johnson og S.I.S.,
munu starfrækja skrilstofur
sínar áfram vestan hafs.
Stúdentarnir eru lika farnir
að koma heim að afloknu
námi, og þeir munu nær all-
ir staðráðnir í því, að lála
Island njóta starfskrafta
sinna. Islenzku stúdentarnir
hal’a yfirleitt getið sér góðan
orðstir, en þó upp og niður,
eins og gerist og gengur.
Sumir þeirra hal’a skarað
fram úr, en ýmsum gengið
misjafnlega, en hingað virð-
ast aðeins hafa borizt fregnir
um afrek stúdentanna og
! virðast þær hafa valdið mis-
'skilningi. Nær undantekning-
'arlaust hafa íslenzku stúd-
éntarnir stundað nám sitt af
> kappi, og kerfi liáskólanna í
Bandaríkjanna er á þann
! veg, að stúdentarnir verða
daglega að rækja skyldur sín-
Fyrsía síld
berst á land.i
Frá fréttaritara Vísis.
Sigíufirði í morgun.
Fjusta síldin barst á
!and á Siglufirði í morg-
un. Voru það 140 mál, sem
voru lögð inn í íshús Ósk-
ars Halldórssonar.
Síld þessi veiddist stutt
út af Siglufirði. Þá fengu
bátar á Húnaflóa dálítið
af síld í gær. Stinson-flug-
téi h.f. Loftleiða er nú
byrjuð sildarflug.
ar.annars hellasl þéir úr lest-
inni. Próf eru miklu tíðari
við háskólana í Bandaríkjun-
um en annars slaðar, og gefst
stúdentunum þvi ekkert svig-
j rúm til þess að fresta ástund-
[un námsins eftir hentugleik-
um sínum. Stúdentunum héf-
[ir verið vingjarnlega tekið af
kennurum við háskólana og
'námsfélögum þeirra og hafa
þeir yfirleitt notið þess að
‘ vera Islendingar.
Eg hefi æfinlega mætt milc-
illi velvild í störfum mínum
og fyllsta skilningi á þörfum
Islands. Stjórn Bandaríkjr
anna hefir metið lil fulls, að
! við Islendingar léðum þeim
! land okkar lil hernaðar-
j aðgerða og hafa sýnt okkur
margs konar greiðasemi á
móti. Nægir þar að benda á
tiltölulega ríflegri úthlutun
á nauðsynjavörum og alls
! konár varningi en riokkur
! önnur j)jóð hefir fengið á
stríðstíiminum, nægan skipa-
kost, — t. d. höfum við nú
í ár fengið 10 aukaskip til
landsins í viðbót við þau 3
skip, s'em við höfum á fasfri
leigu. Síðasta greiðviknin
Framli. á 6. síðu.
Bandaríkin ætla aS þreíalda nt-
ílntning sinn eítir stríð.
Stórfyrirtæki landsins stækka útílutningsdeildir sínar.
Bandaríkjainenn ætla ad: sölu á ameriskum vörum i
þrefalda útflulning sinn eft- heimalöndum sinum.
ir stríð, miðað við úiflutn-
inginn fyrir stríð. Mikill
Iíin miklu iðn- o’g verzl^^SíyMaíí hefir það eftir
| unarfynrtæki Bandankj- Wa]1 JStree[ Journai, að
anna eru um þessar mundir Radio Corporation of Am-
að vmna að undirbunmgra erica (RCA) sem er citt
iyrirætlunum a þessu sviði, sfærsta fyrirtæki á sinu, svið
i segir í Daily Mail nýlega. -
Þau áætla að fyrsta árið eft-
ir að slríðinu verður lokið
muni útflutningurinn kom-
ast upp í 10 milljarða doll-
þrisvar meira en ár
ora
i heiminum, ætli sér að
byggja verksmiðjur í ýms-
um löndum.
Bandaríkjamenn eiga
miklar inneignir í ýmsum
i • , • *• löridum og þær á að not til
! ^ ,°Tllv'in;Tkl vci:ðl að vinna 'lönd í samkeppn-
halchð i þrju eða fjogur ar. innj um markaðina. Talið er
Næstum livert storfyrir- að þeSsar inneignir nem nú
læki í landinh stækar nú út_' um 20 milljörðlim dollara,
flutningsdeild sína, sum tvö- en það.er. 5Ó% meira en ár-
eða þrefalda þessar deildir. j jg 1941.
Blöð í Bandarikjunum birtaj Liklegt er einnig talið, að
auglýsingar frá þessum fyr- Bandaríkjaménn kaupi mun
irtækjum, þar sem auglýst1 nieira frá öðrum löndum til
er eftir sýlumönnum er geti a ðörfa kaupmátt þeirra og
talað mörg Evróputugumál.
Sum fyrirtæki liafa gegið
svo langt, að þau liafa kost-
að málanámskeið fyrir
starfslið sitt, til þess að fá
siðan úr þeirra liópi sölu-
ménn, sem senda megi um
viða veröld. Menn eru ráðn-
ir frá ýmsum löndum, t. d.
Tyrklandi, Indlandi o. fl.
löndum með það fyrir aug-
um, að þeir taki síðan að sér
að fyrirtæki í Bandarikjun-
uni veiti öðrum þjóðum að-
stoð við innflutning þang-
að.
Loks segir í frásögn Dailv
Mail, a® Westinghouse-fé-
lagið, sem framleiðir alls-
konar rafmagnsáliöld, ætli
sér að hafa á liendi innflutn-
ing allskonar varnings, jafn
véla, vínlegunda og vefnað-
arvöru.