Vísir - 31.10.1947, Blaðsíða 4

4
VISTR
Föstudaginn 31. 'október 1947
VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi: BLAÐADTGÁFAN YÍSÍR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hairannsóknir.
píldveiði virðist vera að glæðast hér í Flóanum, og ef
að líkum lætur þarf ekki að óttast beituskort á kom-
andi vetri. Sæmilegur afli hefir fengizt í reknet, en talið
er að svo mikið síldarmagn hafi komið í net, sem lögð
voru í Herdísarvík, að netin hafi sokkið. Sannar það, ef
rétt er, að verulegt magn síldar hlýtur að vera á miðun-
um, en sjómenn telja, að síldarganga sé nú að koma, en
ekki að fara.
Ástæða er til að rannsaka gaumgæfilega, á hvern hátt
nýta má síld þessa, þannig að hún skapi þjóðarbúinu sem
mestan arð. Faxasíld var söltuð á áruijum fyrir stríð,
seldist auðveldlega og þótti góð vara. Mætti vafalaust vinna
henni stærri og betri markað, en þá var fyrir hentli, ef
full áherzla væri á það lögð.
Þótt síld hafi veiðzt hér í Faxaflóa á flestum haust-
mánuðum og fram eftir vetri, hefir tiltölulega lítið verið
um veiðina sinnt. Helzt hafa menn reynt að afla síldar
til beitu. Á síðasta vetri aflaðist óvenjulegt síldarmagn hér
í innfjörðunum — aðallega Kollafirði — og var þá grip-
ið til þess ráðs, að flytja síldina til Siglufjai’ðar til vinnslu
í ríkisverksmiðjunum. Slíkir flutningar eru dýrir og á
allan hátt óheppilegir. Stefna ber að hinu, að koma upp
smáum verksmiðjum liér við Flóann, sem unnið geta
nxarkaðshæfa vöru úr síldinni, en ein slík verksmiðja er
þegar fyrir hendi á Akranesi og aði-ar í byggingu. Afköst
þessara verksnxiðja þurfa ekki að vera mikil. Ber þar tvennt
til. Annai’svegar er síldveiðin ekki svo mikil, að því er
ætla nxá, að smáar verksmiðjur hafi ekki nokkurn veginn
undan, en auk þess geymist síldin mun betur í þróm á
haustmánuðum en um sumartímann norðan- og austan-
lands.
Skortur mun vera á hæfilegum nótum til veiðanna, með
því að flestar þær nætur. sem fyrir hendi eru, reynast of
stói-riðnar. Blönduð millisíld veiðist aðallega hér í Fló-
anum, en sama er nú sagan við ísafjai’ðardjúp, en þar
er veiði mikil um þessar mundir. ðlætti sem dæmi nefna,
að einn ísafjarðai’bátanna hefir veitt um 5 eða 6 þúsund
mál á hálfum mánuði, en það mundi þykja góður afli
á sumarmánuðum noi’ðanlands, ekki sízt á síðustu sumr-
um, þegar þetta magn hefir þótt mikil og góð veiði. Af
öllum flotanum, sem veiðarnar stunduðu í sumar, mun tí-
undi hlutinn hafa aflað yfir sex þiisund mál. Þótt síld sú,
sem nú veiðist, sé ekki jafn feit og gengur og gerist um
sumai’síld, er þétta gott búsílag í öllum gjáldeyrisskort-
inum.
I sambandi við síldveiðarnar hér i Flóanum og víðar
hér við land, virðist ærin ástæða til að rannsaka göngur
síldarinnar betur en gert hefir verið. Talið er, að síldin
haldi sig í Austfjörðunum allt árið um kring, og um nxai’gra
ára skeið var slík síld flutt ísuð á Þýzkalands-maykað og
seldist þar fyrir prýðilegt vei’ð. Slíkan auð má þjóðin
ekki láta ónotaðan, en til þess að nokkur trygging fóist
við veiðarnai’, verður nákvæm i’annsókn að fara á undan,
og rnætti þá svo rejmast, að slíkur tilkostnaður boi’gaði
sig margfaldlega. Arni Friðriksson fiskifræðingur hefir
þráfaldlega livatt til þess, að ríkið keypti og starfrækti
hafrannsóknaskip. Algerlega hefir verið undir hælinn lagt,
hvort hafrannsóknirnar yrðu stundaðar eða ekki, en flest
árin hefir það verið gert á strandgæzluskipunum eða á
togurum. Slíkt ér ekki fullnægjandi. Fullkomið hafrann-
sóknaskip ’getur eitt komið að fullum notum.
Engin þjóð á hag sinn svo undir útveginum sem ís-
lenzka þjóðin. Einu útflutningsverðmæti, sem teljandi eru,
eru sjávarafurðir. Bregðist þær, bregzt einnig kaupgeta
þjóðarinnar. Þrátt fyrir þetta hefir útvegurinn ekki ver-
ið styktur að neinu ráði af því opinbera, en þvert á móti
hafa þungar byrðar verið á hann lagðar á sama tíma og
Norðmenn hafa verðlaunað og styrkt fiskútflutning sinn.
Ólíkt höfumst við að og eru þó misjafnir hagsmunir í húfi.
Mættum við það læra af Norðmöimum, að vanrækja ekki
hafrannsóknir hér við land svo herfilega sem gert hefir
verið.
Kaupfélcgin hafa hafí þann
innflutning, sem þau hafa
getað aflað sér.
Útvarpsumræður fór fram
á þriðjudagskveld um við-
skiptamál eða skiptingu inn-
flutningsins milli kaup-
manna og kaupfélaga.
Kommúnistar liöfðu kraf-
izt þessara umræðna og kvað
Sigfús Sigurhjartarson þá
njóta þar þeirra réttinda,
sem þingsköp veita. Væri
svnd að segja, að kommún-
istar nevti ekki þeirra rétt-
inda, sem hið vestræna lýð-
ræði veitir, en hið austræna
neitar um, enda er rétl hjá
þeim að nota frelsið. Það er
ekki að vita nema þeir yrði
að taka við skipunum sem
aðrir, ef svo skyldi fara ein-
hvern tíma, að hinir raun-
verulegu húsbændur þeirra
tæki hér völdin.
Sigfús gat þess, að kaupfé-
lögin flyttu inn helming mat-
vörunnar, en vill, að þau fái
helming af öðrum innflutn-
ingi lika. Hafa aðrir en kaup-
félög flutt inn meira af öðr-
um varningi, en það er vit-
anlega að nokkuru leyti af-
leiðing þess, hivaf kaupfélög-
in eru staðsett og hverjir eru
skiptavinir þeirra — margir
nauðugir viljugir. Hinsvegar
hafa kaupfélögin alls ekki
flutt inn fyrir öll þau leyfi,
sem þau hafa fengið síðustu
ár og mörg leitað til kaup-
manna, af því að SÍS hefir
brugðizt þeim. Var þetta upp-
lýst við útvarpsumræðurnar.
Annars vita það allir, sem
við verzlun fást, að kaupfé-
lögin liafa notið margvislegra
fríðinda og forréttinda um-
fram kaupmenn, en ódugnað-
ur félaganna lýsir sér aftur
í því, að þau skuli ekki vera
búin að leggja undir sig alla
verzlun í landinu, vegna
hinnar góðu aðslöðu sinnar.
Yfirleitt var málflutning-
ur Sigfúsar eins og við er að
búast úr þeim herbúðum,
rangfærslur og lagfæring á
staðrevndum, til þess að láta
hlut kaupfélaganna og SÍS
sýnast sem verstan, rógur
um verzlunarstéttina og þar
fram eftir götunum. En það
var auðveldlega hrakið af
öðrum ræðumönnum.
Annars kom það meðal
annars fram, að KRON —
fyrirtækið, sem Sigfús stjórn-
ar —virðist ekki hafa liags-
muni kaupenda fyr.st og
fremst í liuga eða reyna að
fara sparlega með gjaldeyr-
inn, því að í einni af deildum
þess fást bollapör, sem kosta
um 100 kr. og í annari eru til
sölu postulínsvasar og gler-
kýr, sem kosta allt að 1000
kr. stykkið. Virðist KRON
þar hafa hugsað um að liagn-
ast sem mest, án tillits til
þess, hvers félagsmenn
þörfnuðust. Má gjarnan bæta
því við hér, að þegar leitað
var til bóksala um að hætta
að selja svonefnd hasarblöð,
var forstjóri KRON, Isleifur
Högnason, liinn eini, sem
neitaði að láta sina verzlun
liætta þeim viðskiptum. Síð-
ar fékk liann þó liirtingu fé-
lagsmanna í KRON fyrir
þessa ágætu ráðstöfun á
gjaldeyri þeim, sem félágið
fékk tíl umráða.
Vilja bílaferj-
ur á SA-landi.
Þingmenn úr kjördæmum
suð-austurlands vilja að
ferjur verði settar á Horna-
fjörð og Berufjörð.
Bera þeir fram uni þetta
tíll. til þál. er hljóðar svo:
„Alþingi ályktar að skora
á ríkisstjórnina að láta frám
fara atliugun á því, hvers
konar ferjur muni bezt
lienta til flutninga yfir
Hornafjörð og Berufjörð.
Skal athugun þessari Jokið og
áætlun gerð um kostnað ferj-
anna fyrir næsta reglulegt
Alþingi."
Samhljóða till. var fram
horin á síðastá þingi. Segir
svo í greinargerð, að mikil
tálmun sé að Ilornafirði og
Berufirði, svo að nauðsyn sé
að fá góðar bílferjur á þessa
tvo firði.
Sforza á heim-
leið.
Sforza greifi utanríkisráð-
herra Ítalíu, er verið hefir í
Bretlandi að undanförnu,
heldur nú heimleiðis.
Hann liefir rætt við brezka
ráðherra og segist alls staðar
hafa mætt riiiklum skilningi
hrezkra stjórnmálariianna á
örðugleikum ítala.
BERGM
Má senda gjafir erlendis frá?
„Toni“ hefir ritaS Bergmáli
bréf og er reiöur yíir íram-
komu islenzkra yfirvalda i garö
þeirra, sem eru svo lánssamir
(eöa ólánssamir) aö fá sendar
smágjafir frá vinum og ætt.
ingjum, 'er búa erlendis. Þetta
mál var lítillega ræft hér í s. 1.
viku, en ööruvísi á málinu tek-
ið. Ætti þvi enginn aö ýfast
yfir þessu tílskrifi, sem hljóðar
svo:
„Saklausir líða“.
„Vill Bergmál ekki gera syo
vel aö minnast á þaö í dálkum
sínum, hvort ekki sé unnt aö
draga dálítiö úr þvi, aö sak-
lausir líöi fyrir seka viövíkjandi
smágjöfum frá vinum og ætt-
ingjum erlendis? Allir menn,
sem einhverja ábyrgðartilfinn-
ingu hafa, skilja, aö vöru-
skömmtun er nauösynleg nú, og
einnig, aö strangt eftirlit verð-
ur aö hafa með þeim, sem af
blindri eigingirni og skamni-
sýni reyna aö fara í kringum
--------------4----------------
skömmtunina og baka meö því
vfrivöldunum og þjóðirini meiri
örðugleika en nauösynlegt er.
En tilgangsleysi sumra ráöstaf-
ana, sem hið oinbera hefir gert,
er hverjum manni svo augljóst,
að eríitt er aö trúa því, að slíkt
sé þarflegt.
Eitt lítið dæmi.
Svo að nefnt sé dæmi: Reyk-
vísk kona á dóttur, sem gift er
Bandarikjamanni og dvelur
vestra. Dóttirin sendir móöur
sinni tvenna Nylon-sokka til
þess aö gleðja hana, því aö hún
veit, aö slikt er munaöarvara á
íslandi. Þéssi gjöf er keypt fyr_
ir ainerískt fé, sem Bandarikja-
þegn hefir unniö sér inn þar
vestra. Þegar sendingin kemur
er viötakanda gert að skyldu aö
afhenda skömmtunarseöla fyrir
upphæöinni, sem áætluö er af
yfirvöldunum.
Vantraust á vilja yfirvaldanna.
Flestum hlýtur að vera ljóst,
að slik ráöstöfun sem þessi er
Á L
vel til þess fallin að vekja
gremju og jafnvel vantraust á
vilja eöa getu viökomandi yfir
valda til þess aö vera réttlát i
gerðum sínum gagnvart ein-
staklingum. Heíir hún því öfug
áhrif á víð þaö, sem sennilega
er til ætlast, því aö vilji ókúg-
aðra manna til að framfylgja
löguin og reglum byggist að
sjálfsögöu á þvi, að þeim sé
Ijóst, að lögin séu réttlát og að
þeirra sé gætt af sanngirni.
öllum augljóst.
í staö þess er í þessu tilfelli
hverjum manni Ijóst, að enginn
gjaldeyrir sparast, svartur
markaöur ekki fyrirbyggður, og
ekki er hægt að koma i veg fyr-
ir, að enginn eigi fleiri pör af
sokkum en annar, meðan ekki
er bannað meö öllu aö gefa
slíkar gjafir. Vegna þess, aö
þetta er ekki einsdæmi heldur
eitt af mörgum, finnst mér
nauðsynlegt, aö það sé athugaö
nánar, hvort slík smámunasemi
borgi sig.“