Morgunblaðið - 03.03.1918, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐH
fjörðinn. En ná var svo hvast að
að ekki virtist tiltöknmál að róa
yfir fjörðinn, enda ekki mörgnm á
að skipa vegna þess að einhverjir
þnrftu að hngsa um heyið, og svo
var báturinn lítill. Langafi þinn var
alveg ráðþrota. Hann mátti helzt
engan mann missa frá heyþurkun
og allra sízt hesta. Það gat lika vel
verið alveg þýðingarlaust að senda
mann landveg. Amma þín gat verið
dáin áður en maðurinn kæmi aftur.
Og langafa þínum þótti vænst um
haná — næst reítunum sínum.
Þá var það að Nonni bauðst til að
róa yfir fjörðinn og sækja læknirinn.
Eg held að langafi þinn hafi ekki
gert sér neina grein fyrir Jwi 1
hvern háska Nonni stefndi sér með
þessu. Hann klappaði að eins á öxl-
ina á honum og sagði:
— Jæja, farðu þá, Nonni minn,
í guðs nafni og ef þú getur náð i
læknirinn þá máttu kjósa þér ein-
hvern hlut úr eigu minni.
Þetta heyrði eg með mínum eig-
in eyrum að hann sagði og mér
varð létt um hjartaræturnar því að
eg hélt að hann mundi efna orð
sín og eg vissi hvað Nonni mundi
kjósa.
Nonni fór og náði í læknirinn
þótt ekki geogi það greitt vegna
þess að hann ætlaði ekki að þora
að leggja út á fjörðinn með Nonna.
— Og ömmu þinni batnaði bráð-
lega.
Svo leið nú og beið fram yfir
göngur og sláturtíð. Afmæli langafa
þíns var um það leyti. Hann var
þá vanur að fá sér ofurlitið i staup-
inu og svo gerði hann enn. Hann
var orðinn ofurlítið hýr og þá minti
hann Nonna á það, sem hann hafði
lofað honum.
Nonni sá að nú var annaðhvort
að hrökkva eða stökkva, herti því
npp hugann og sagði eins og var.
Hann kaus ömmu þína.
Eg ætla ekki að lýsa skelfingar-
svipnum, sem fyrst kom á langafa
þinn. En svo breyttist skelfingin í
ofsareiði. Það er ekki rétt að segja
þér hvað hann sagði þá, en mér
datt ekki annað í hug, en að hann
mundi drepa Nonna. Til allrar ham-
ingju voru ekki fleiri við en við fjög-
ur, og engir aðrir vissi hvað fram
fór. Eg stóð í hnipri af hræðslu
að hurðarbaki, en amma þin fleygði
sér upp i rúm og ætlaði að springa
af harmi. Hún sá nú að hverju fór
og það sáum við öll. Nú var öll
von úti. Sá litli vonarneisti, sem
vaknaði um haustið þegar Nonni
lagði líf sitt i hættu fyrir ömmu
þina, hafði nú sloknað til fulls.
Ef vont gat versnað, þá varð lang-
afi þinn enn reiðari er hann sá hvað
amma þin tók sér þetta nærri. Hon-
um varð það þá ljóst að Nonni
hafði náð ástum hennar. Hann réði
sér ekki lengur fyrir bræði, hrækti
framan í Nonna og skipaði honum
að fara fiurtu og koma aldri fyrir
sín augu framar..........
Anna gamla þagnaði um hríð og
lézt vera að laga koddan sinn, en
eg heyrði eitthvert undarlegt hljóð,
eins og hún hefði fengið hiksta. Svo
heyrði eg að hún vafði sokknum ut-
an um hnykilinn, stakk honum und-
ir koddann og hallaðist svo upp við
herðadýnu.........
— Já, Nonni fór og hann kom
ekki aftur. Eg leitaði hans alt kvöld-
ið, en fann hann ekki. Svo liðu
margir dagar og eg fór ekki frá
ömmu þinni. Hún lagðist veik og
lá lengi við dauðann.
Nokkru seinna frétti eg það, að
Kristján á Ingunnarstöðum hefði byss-
una haos Nonna og segði að hann
hefði gefið sér hana að skilnaði.
Eg kunni ekki að skrifa og var því að
hugsa um að koma boðum til Krist-
jáns og spyrja hann hvort hann
vissi hveit Nonni hefði farið, en eg
kom mér ekki að því. Mér fanst
þetta líka hálf undarlegt. Nonni hafði
ekki kvatt mig, en kvattjKristján og
gefið honum byssuna. Og byssanhafði
ekki sézt hjá Kristjáni fyr en nokkr-
um dögum eftir að Nonni fór. Þó
vissi eg að Krisján hafði haft ágirnd
á henni.
Það var góð tið um haustið og
auð jörð fram eítir öllu. Menn fóru
að taka eftir því að það var óvenju-
iega mikið af hröfnum uppi hjá
Langholti og þar í grend. Langafi
þinn hélt að þar mundi einhver kind
hafa lagst afvelta og hann fór því
að leita. Hann var ekki mjög lengi
í burtu, en hann kom aftur með
þau tíðindi, að hann hefði fundið lík
Nonna.
Piltarnir voru Iátnir sækja það um
kvöldið. Mér var sagt að það væri
svo hræðilega útleikið, að bezt væri
að eg sæi það ekki. En eg fór samt
að sjá það. —
Þú ert of ungur til þess að eg
lýsi þvi fyrir þér, hvernig það var
útlits, en oft hefir sú sýn haldið fyr-
ir mér vöku nm æfina. Og þá vissi
eg einnig hvernig Kristján hafði kom-
ist að bysstmni. Hann hafði tekið
hana en skilið Nonna eftir..........
Amma þín hafði verið glöggskygnari
en eg á mannkosti Kristjáns.
Eg forðaðist hann eftir það, og
hafði einsett mét að fara buitu —
eitthvað langt í burtu, til þess að
gleyma hörmum mínum. En amma
þín bað mig að yfirgefa sig ekki fyr
en hún dæi — því að hún hélt þá,
að hún mundi eiga skamt eftir ólif-
að. Eg lofaði því, og hefi efnt það,
þótt hún lifði lengur en eg bjóst
við. Sorgin er líka léttari þegar tveir
bera hana, og eg veit það, að það
hefir orðið okkur til góðs að við
skildum ekki.
Þessi sviplegi atburður hafði litil
áhrif á langafa þinn, nema eg hejd
að hann hafi orðið enn harðlyndari
en áður. Þremur árum seinna lét
hann ömmu þína giftast afa þínum,
sem var valmenni, þótt henni gæti
aldrei þótt vænt um hann.
Kristján á Auðunnarstöðum varð
ólánsmaður. Það var eins og alt
gott forðaðist hann eftir þetta. Nokkr-
um árum seinna komu þeir Ingunn-
arstaðapiltar úr fiskiróðri í vondu
vsðri að haustlagi. Bátnum hvolfdi
hérna skamt undan landi og Kristján
druknaði en hinir komust af. A
Þorranum um veturinn fanst lík hans
rekið hérna rétt hjá naustinu. Menn
vissu að það var lik hans, — fötin
þektust — en höfuðið vantaði. —
Anna gamla dó í vikunni milli
Jóla og nýjárs.----------
*
Arni Ola.
— ■»----------
Með þessum dómsúrskurði var aðal-
bjarginu velt úr vegi algerðrar bann-
lagastefnu.
Samkvæmt þessu áttu nú bann-
ríkin sem voru kölluð »þur*, kost
á því að gerast »alþur«. Og ekkl
einungis rikitt heldur einnig þau hér-
uð innan »votu< ríkjanna sem sam--
kvæmt lögheimild hafa sett hjá sér
bannreglHgjörð. — Bandaríkin eru
talin 48. Af þeim voru 26 orðin þur-
En af hinum 2543 héruðum Banda-
ríkjanna er sagt að einungis 355
leyfi áfengisverzlun.
Fullkomið aðflutningsbann í
meiri hluta Bandaríkjanna.
Allsherjarþingið undirbýr
alríkisbann.
„íslenzka bann- Andbanningar hafa
stefnan eins- Jöngum haldið því
dæmi . fram> að islenzka bann-
stefnan væri einsdætpi í heimslög-
gjöfinni. — Út af þessu skrifaði eg
grein, er birtist í ísafoid 7. júlí
1917, þar sem eg sýndi fram á að
bannstefnan í* Bandaríkjunum væri
alveg sú sama og hér. Setti eg
þar þýðingu úr grein um afstöðu
bannmálsins þar vestra, er staðið
hafði i einu merkasta tímariti Banda-
rikjanna. Hafði sú grein verið rit-
uð seint á árinu 19x6, og tók af
allan efa um þetta. — Er mér því
ánægja að geta nú lagt fram nýj-
ustu fréttir af bannmálinu í Ame-
ríku, svo skýrt sem þær sanna ofan-
nefnda ísafoldargrein.
Heimildirnar að þessum fregnum
vestan um haf, hefir Davíð Ostlund
sent i bréfi til blaðsins »Bjarma<
(ritað 10. júlí 1917) og síðan fram
að síðustu áramótum i blaða-úrklipp-
um. Úr »Bjarmabréfinu* hefir
»Tíminn« flutt útdrátt 23. febr. sl.
Baunmálið I Frá því er bann
Bandaríkjunum stefnan Jjóf gang sinn
tN írsins '9I7- árið 1851, og þar til
i ársbyrjun 1917, gátu bannríkin
ekki bannað aðflutning áfengis, er
einstakir menn pöntuðu sér. Strand-
aði þetta á alrikislöggjöfinni. Þessi
innflutningur til einstakra manna
var auðvitað verstur þröskuldur á þeim
vegi, að bannlögin kæmu að gagni
og að þeirra yrði gætt sem skyldi.
— Bannmenn komu þvi á alríkisþingi
1913 fram lögum, sem kend eru
við Webb-Kenyon, er gáfu einstök-
um rikjum rétt til að »þurka« sig
algerlega, sem kallað er. En þessi
lög komu ekki til framkvæmda strax
vegna þess að andbanningar héldu
málinu til dóms og sögðu að lögin
færu í bág við stjórnarskrá alrikis-
ins. Og það var ekki fyr en 8. jan.
1917 að úrskurður hæstaréttar féll,
og var hann á þá leið að lögin riðu
ekki i bág við stjórnarskrána. —
Árið 1917. Arið sem leið hefir
verið hið langsigursæl-
asta ár fyrir bannstefuuna í Ameríku,
sem upp hefir runnið siðan húnf
hófst. Skulu hér nefndar helstu ráð-
stafanirnar banninu í vil.
1. Hæðstaréttardómurinn sem áð-
ur er nefndur.
2. Mánuði eftir að þessi dómur
úrskurðaði að »alþurkun< rikja riði
ekki i bág við stjórnarskrána, sam-
þykti alrfkisþingið hið svonefnda-
Reed-frurovarp. Þar sem Webb-Ken-
nyon lögin voria að eins hcimildarlöf
fyrir »alþurkun« þá gjöra Reed-lögin
bannrikjunum að heinni skyldu að
hafa algjört bann. Frá 1. júlí 1917
er allur aðflutningur áfengis til hinna
þurru ríkja stranglega bannaður.
Blöð og rit sem hafa nokkrar aug-
lýsingar um áfengi er og póststjórn-
inni b^nnað að flytja inn í þessi
ríki. Sektir fyrir brot á lögum þess-
um eru 1000 dollarar eða 6 mán^
fangelsi eða hvorttveggja.
3. í »votum« ríkjum má ekki
selja áfengi á neinum stað innan ý
milna (enskra) frá hermannabúðum.
Og engum hermanni má selja áfengi.
Öllum vinsölustöðum á ofannefnd-
um svæðum er því lokað.
4. Hinn 8. sept. var öllum
whiský-verksmiðjum í Bandarikjun-
um lokað. Stendur það að minsta
kosti á meðan á stríðinu stendur.
Kaupir stjórnin allar whiský-birgð-
irnar og breytir i suðuspritt.
5. í desember gaf alrikisstjórnin
út bann gegn tilbúningi á öli, sem
hefir í sér meira áfengi en 28/4%.
Gekk bannið i gildi 1. jan. 1918.-
Aður var áfengi i öli frá 3 til 7%.
6. Hinn 10. des. 1917 feldi hæsti
réttur Bandaríkjanna dómsúrskurð,
þar sem rikjunum er gefinn réttuf
til að hanna einstökum mönnum
hafa áfenga drykki' vörslum sinum■
7. Og siðast en ekki síst kemuf
það, sem Will. Jennings Bryan kaflaf
»merkustu lagasamþyktina á heifl1
öld<, en það er samþykt sem alrík’
isþingið gerði 17. des. s. 1. Það ^
breyting á stjórnarskránni viðvikjí0^1
alrikisbanni, sem kveður svo á, ^
jajnskfóti og ",36 riki hafi aðhy^
pessa breytingu, pá skult Bandariktft
>alpurkuð< að ájengum drykkjn111,
Þetta frumvarp hafði öldungat*el
alrikisþingsins samþykt i ágústnl
s. 1. með 6 5 atkv. gegn 20, °S “
samþykti þjóðþingið það me^ j*
atkv. gegn 128. — Atkvæðin
þannig á ríkin, að frá 24
ríkjutn
voru
allir fulltrúarnir með frumvarP