Morgunblaðið - 04.03.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Það fer jafnan svo fyrir bæjar-
stjórn Reykjaviknr, að hiin borgar
mikið gjald fyrir litið erfiði. Hér
eru lögregluþjónar. Þeim er launað
svo illa, að þeir verða að vera vika-
drengir. Og hjáverkin verða svo
mikil, að þeir sjást sjaldan, þá er
þeirra er þörf. Þeir eru hafðir í hinu
og öðru »snatti« út um hvippinn
og hvappinn. Það er von að lög-
reglan í bænum verði góð með þessu
mótii
Hér er að eins um eitt málefni
bæjarins rætt, og það varðar alla.
Því að ef allir gerðu hreint fyrir
sínum dyrum, þá þyrfti eigi það
bjástur, sem nú er, með öku- og
sand-karla.
Bærinn leggnr árlega fram stórfé
tíl viðhalds og þrifnaðar. Það sér
Óvíða stað. Að minsta kosti fer jafn-
an svo, að komi snjókorn úr lofti,
þá er hálka um allar götur.
Það þýðir svo Htið þótt blöðin seu að
minna á þetta. Vanalega kemur slik
umkwörtun eftir dúk og disk, eða
þá að henni er alis ekki gengt.
Hálkan hefir verið aðal umræðu-
efnið hér i bænum ár eftir ár. Og
hún hefir altaf farið versnandi eftir
þvi, sem ibúum fjölgaði og minna
var skeytt um göturnar.
En hví skal ekki hverjum húsráð-
anda gert skylt að gera hreint
fyrir sínum dyrum? Það má þó ekki
minna vera, þar sem gangstéttir eru
komnar, heldur en hver og einn
reyni að halda þeim gangstéttum
eins vel við og unt er. Falli snjór
á þær og þverskaflar, er ekki við
góðu að búast, nema þvi að eins að
sköflunum sé mokað burtu.
Nú er þannig ástatt að enginn
hugsar um það að gera hreint fyrir
sinum dyrum. Það er bærinn sem
á að gera alt saman. En bærinn
hlýtur að hafa heimild til þess, að
heimta það, að hver og einn geri
hreint fyrir sínum dyrum, bæði sum-
ar og vetur, og þá er ekki annað
en eftiriitið sem á stendur.
Setjum nú svo, og það er víst —
að bærinn greiði mörg þúsund kr.
árlega fyrir þrifnað. Og þó kemur
ekkert að haldi. Væri nú ekki nær,
að gera hverjum það að skyldu —
alveg eins og hverjum húseiganda
er gert að skyldu að hann eigi bruna-
stiga — að hann ætti einnig öll
áhöld til þess að moka burtu snjó
af götunum við hús sín og varna
þess að þar komi klaki.
Sá er þetta ritar, á fleiri en eitt
hús í borginni. Hann hefir jafnan
haft það að venju að gera hreint
fyrir dyrum húss síns, en litla þýð-
ingu hefir það haft, vegna þess að
í næstu tröð er snjóskafl, troðinn
og frosinn.
Það verður mörgum ókunnugum
atð spyrja, hvers vegna við höfum
gert gangstéttir hér i bænum, þar
sem ekkert sé uni það hugsað, að
hverjum notum þær koma. Því að
litt er fyrir það gefandi, þótt þurum
fótum verði gengið um þær á sum-
ardegi. Sumarið er stutt hjá okkur,
en veturinn langur. Og kostum við
einhverju fé til þess, að bæta úr
Samanburður
á þvi, hve mikið fékst i Reykjavik af nokkrum utieridum vörum fyrir kjöt,
ull og smjör fyrir stríðið, og hve mikið fæst nú.
YorS 4 100 ktr. Fyrir 1 kjöttnnnn Fyrir 100 kg. af Fyrir 100 kg. af
(112 kg.) hv. nll nr. 1 smjon
Fyrir Fehr. Fyrir Febr. Munnr Fyrir Febr. Mnnnr Fyrir Febr. Munur
striðið 1918 striðið 1918 af striðið 1918 af stríðið 1918 af
kr. kr. kg- kg- hundr. kg. kg. hnndr. kg- kg- hnndr.
Rúgmjöl 16,50 62,00 366 183 60 909 468 + 49 1158 806 + 30
Haframjöl 26,00 84,00 232 135 ú- 42 577 345 + 40 735 595 + 19
Hrisgrjón 8/4 27,00 116,00 224 98 -4- 56 556 250 + 55 707 431 — 89
7« 25,00 100,00 242 113 --i- 53 600 290 + 52 764 500 + 35
Hveiti 19,05 85,71 317 132 -4- 58 787 338 + 57 1003 583 — 42
Kaffi óbrent 136,00 190,00 44 60 + 36 110 153 + 39 140 263 + 88
Export 90,00 180,00 67 63 -i- 6 167 161 + 5 212 278 + 31
Syknr höggvinn 46,00 140,00 131 81 + 38 326 207 + 36 415 357 -4- 14
Sáldsyknr 42,00 125,00 144 91 -ú- 37 357 232 + 35 455 400 -r- 12
Steinolia 24,67 58,67 245 193 • + 21 608 494 + 19 770 852 + 11
Athugasemd við töfluna.
Verðið á útlendu vörunum i töflunni hér að framan, bæði fyrir striðið og nú i febrúar, er lægsta verð
í stórkaupum hjá tveim kaupmönnum hér i Reykjavik, Jóni Jónssyni frá Vaðnesi og Páli Gislasyni í Kaupangú
Verðið á kjötinu er það, sem Sláturfélag Suðurlands borgaði bændum, að meðtaldri uppbót, haustið 1913 (kr.
60,41 fyrir 112 kg.) og haustið 1916 (kr. 1x3,34 tyrir 112 kg-) fynr x. flokks dilkakjöt. Uppbótin fyrir 1917
er enn ekki ákveðin, og varð því að miða við verðið 1916. Ullarverðið, sem reiknað er eftir, er fyrir 1 kg. kr,
1,50 fyrir striðið og kr. 2,90 nú, en smjörverðið er verð á 1 kg. af rjómabússmjöri fyrir striðið kr. 1,91 og
gangverð nú hér i Reykjavik kr. 5,00.
Gærur eru ekki taldar, þær voru í sama verði 1916 og 1913, en hafa nú loks hækkað að mun; en
hverju sú hækkun nemur, getur Sláturfélagið enn ekki gefið upp. Tólg og mör er heldur ekki talið, af þvi að
bændur hér syðra nota það mest heima.
Þótt kjöt hafi hækkað i verði um 88 af hundraði, og ullin um 93 af hundraði, þá fæst þó nú, eins og
taflan ber með sér, tæplega helmingur af kornvörum á móti jafnmiklu af kjöti og ull, samanborið við það, sem
fékst fyrir stríðið. En kjöt og ull eru aðalsöluvörur sveitabænda. Og nú þarf að láta tvöfalt meira af þessum
vörum fyrir kornvörurnar heldur en fyrir striðið. Fyrir afkomu einstaklingsins er þetta mjög tilfinnanlegt, og
fyrir landið í heild sinni nemur viðskiftatjónið á þessu sviði sakir ófriðarins stórfé.
Þegar öll kurl koma til grafar mun það koma í ljós, að sveitabændur biða ekki siður afskaplegt tjón af
striðinu en kaupstaðarbúar, ef ekki breytist til stórbatnaðar um verð á landbúnaðarafurðum. Og þó að almenn-
ingur í kaupstöðunum verði enn ver úti en sveitirnar, er það eins fjarstætt að tala um »bændagróðann« eins og
ef sveitabændur miðuðu ástandið við sjávarsíðuna við það, að einstöku menn þar hafa stórgrætt við stríðið.
Embættismenn og barnakennarar eru þær stéttir, sem hafa orðið tiltölulega harðast úti, því að dýrtiðar-
uppbótin er smávægileg í samanburði við kostnaðaraukann við framfærið. Kaupmannastéttin er bezt farin. Vör-
ur hafa sifelt hækkað í verði. ötulir kaupmenn hafa þvi til þessa stöðugt grætt við stríðið. Fjölskyldumennr
sem hafa fyrir mörgum að sjá, eru harðast leiknir. Einhleypt fólk, sem hefir, ank fæðis, tvöfalt hærra kaup eo
áður og meira, þarf ekki að spara við sig. Og þeir einstöku menn, er verulega hafa grætt við striðið, geta
borist mikið á, en það mega menn ekki láta villa sjónir fyrir sér um afkomu landsmanna í heild sinni. E. Bf..
þörfum vetrarins, þá skyldi eigi gefið
hálfu meira fé i staðinn.
Það sem mest skortir hér er
»organisation«. Við eigum engan
duglegan »organisator«, og vantar
okkur þó þann mann framar öllu
öðru. Okkur vantar duglegan, óhlut-
draqan mann, mann, sem kann að
meta meira heill bæjarins, en sinn
eigin stundarhagnað.
En kvað um það. Óliklegt er,
að stundarhagnaður einstakra manna
geri sig svo heimakominn, að þeir
gái einskis annars. Sá sem vill sitja
að völdum, verður að gæta þess, að
breyta samkvæmt samvizku sinni,
en ekki i samræmi við eigin hags-
muni eða upphefð.
Mönnum kann nú að virðast, sem
hér sé farið lengra en efnið leyfði.
En svo er ekki. Sá sem kann að
safna um sig fjöldanum og kann að
vinna úr honum beztu efnin, verður
sigurvegari.
Þessa hefir aldrei verið gætt i
»pólitik« þessa bæjar. Þvi fer sem
fer. Hér greiðum við, borgararnir,
krónur tugum þúsunda saman, ár
eftir ár, án þess að bafa hugmynd
um það, að slikt er að eins eyðslu-
fé — skattur, sem legst á okkur
fyrir það, að við trúum öðrum of
vel fyrir því að fara með fjármál
bæjarins.
Hðfnin
i Vestmannaeyjum.
Svo sem getið var um í blaðinu
fyrir nokkru, gerði ofveður mikið i
Vestmannaeyjum þriðjudaginn 19.
febr. Slitnuðu þá 16 vélbátar upp
og rak á land, og eitt danskt segl-
skip rak einnig á land. Um atvik
þetta ritar Skeggi 23. febr. á þessa
leið:
»Þriðjudagsmorguninn gerði hér
austanveður mikið, þó ekki meir en
svo, að önnur slík og meiri, koma
öðru hvoru. Gerðist þá órólegt
mjög á höfninni og skemdir á bát-
um. Dönsk skonnorta, sem liggur
á hðfninni, sleit festar að framan-
verðu, sneri við það og gerði ónæði-
samt bátum sem i kringum hana
voru; var með naumindum að húo
slyppi við að reka á land. Önnuf
skúta »Dreki«, var líka vant við
komin, festarnar í ólagi og margif
bátar i kring. Varð að hleypa bátn-
um á land, með því að hann hélsf
ekki við á festunum. Bátar seto
voru í leiðinni fyrir honum, voru í
mikilli hættu meðan hann fór hjá
þeim, en bátverjar fengu afstýf*.
skemdum. Mátti það heita vel **
sér vikið í þvílíku óveðri.
Sumir aðstandendur báta kon3flSt
i þá, til að verja þá skemdum, var®
að hleypa sumum á land, en aðrif
voru fluttir inn að bryggju og vatð'
ir þar með nákvæmni. Alls rak
land 16 báta á þriðjud. auk þrr88!a
sem fluttir voru inn að bryggiu»
einn á miðvikudagsnóttina. Nokkr-
ir bátarnir eru töluvert skemdifr
sumir frá sjóferðum um títna- r'
sök var til að meira hefði orðið um
skemdir úr þvi sem komið var.
Suma báta sem ekki rak á lan r
bar úr réttu lægi og varð hj011
ruglingur á öllu á höfninni.
nokkrum formönnum með harð eog^
einu að bjarga bátum sinum, lé
sjálft að það mundi ekki tkaast.