Morgunblaðið - 14.03.1918, Blaðsíða 2

2
MORGTJNBLAÐIÐ
Símfregnir.
Eftirfarandi skeyti hafa borist »Við-
skiftablaðinu* frá »Central News*
og hefir það góðftislega leyft oss að
birta þau.
London 12. marz.
Við loftárás, sem gerð var á Paris
i gærkvöldi, biðu 100 menn bana,
þar af 66 vegna eiturgufu úr sprengi-
kúlunum. íbúarnir urðu mjög ótta-
slegnir og þyrptust niður í neðan-
jarðaf járnbrautargöngin og hlutu
79 menn meiðsli þar af.
London 12. marz.
Það er opinberlega tilkynt að
brezkar flugvélar hafi varpað smá-
lest af sprengjum á Cobleuz.
Fjárhagur Tyrfcja.
Hann kvað vera í meira lagi bág-
borinn. Óhemju ósköp hefir verið
gefið út af seðlum, og þegar þar
ofan á bætast allir þeir seðlar, sem
falskir eru og mikið er gefið út af,
þá er ekki að furða þó viðskiftin
verði fremur ótrygg. Svissneskur
ferðamaður sem nýlega kom til
Konstantinopel segir svo frá þvi, að
á sumum peningaseðlunum sé mynd
af Kut el Amara og undir henni
standi: »Þe?si borg er Tyrkja til
eilifðar. Þökk sé hinum hraustu her-
sveitum vorum og okkar mikilsmetnu
bandamönnum<.
Sami maður segir, að i hvert sinn
sem stjórnin sé í fjárþröng, en það
sé eigi sjaldan, þá leiti hún til Þjóð-
verja um lán. Þjóðverjar gefa stjórn-
inni þá leyfi til þess að gefa út enn
fleiri seðla og »lofi« að kaupa þá
að ófriðnum loknum — þegar Mið-
rikin hafi sigrað.
Skipum sökt.
Af ásettu ráði ér ekki getið um
það í Bretlandi né Frakklandi hvaða
skipum kafbátum Þjóðverja tekst að
sökkva. Það er aðeins tekið fram i
opinberum skýrzlum vikulega hve
mörgum skipum stærri — eða minni
— en 1600 smálestir hafi verið
sökt, en eigi meira. Er það gert
til þess að gefa Þjóðverjum eigi
neinar upplýsingar fram yfir það sem
þeir kunna að vita um það hvaða skip-
um sökt er.
En í amerikskum blöðum fær mað-
ur stundum að frétta um það þá er
stórum skipum er sökt. Svo segir
t. d. »Public Ledger« i Philadelphia
frá þvi, að i janúarmánuði hafi þýzk-
ur ‘kafbátur sökt brezka »Cunard-
linu« skipinu »Andania«. Bar það
13,400 smál., var smíðað árið 19x5!
hinni sömu skipasmíðastöð og smíð-
aði »Mauritania«. A annað skip
jafnstórt og frá sama félagi, kom kaf-
bátur tundurskeyti í sama mánuði,
en talið var*að skipið mundi bjarg-
ast. Það hét »Aurania«, farþegaskio
og gat flutt 2550 farþega yfir At-
lanzhaf.
í brezka þinginu var nýlega gerð
fyrirspurn um það, hvort satt væri,
að farþegaskipi hefði verið sökt i
Ermarsundi, og öðru sem var á
leið milli írJands og Liverpool. Dr.
Macnamara varð fyrir svörum og
kvað það satt vera. Af skipinu,
sem var á leið yfir Ermarsund til
Frakklands hefði annar hvor maður
bjargast, en af hinu skipstjóri einn.
Það skip hefði flutt 400 nautgripi
og 200 kindur. Öðru skipi, sem
flutti 156 nautgripi, 361 kind og
139 svín, hefði ennfremur verið
sökt skamt frá Liverpool hinn 26.
janúar.
Þá var og um líkt leyti sökt
ameríkska herflutningaskipinu »Tus-
cania* og öðru skipi er »AUamance«
hét. —
I amerísku blaði frá 8. febrúar er
þess getið, að Þjóðverjar hafi haft
óvenjulega fáa kafbáta til hernaðar
i vetur, eða samtals 12—18. En
búist er við því, að Þjóðverjar muni
fjölga kafbátunum þegar líður á
vorið, og telja Ameríkumenn að þeir
geri það til þess að granda herflutn-
ingaskipunum þaðan að vestan. Segir
svo í þessari fregn, 'að Þjóðverjar
muni í mesta lagi geta haft 30 kaf-
báta til hernaðar. En þar með eru
eigi taldar »varphænurnar« eða hinir
minni kafbátar, er eingöngu leggja
tundurdufl.
Kafbátarnir eru sérstaklega að verki
norðan og sunnan við írlandshaf.
Hafa bæði hernaðar kafbátar og-»varp-
hænur* verið á sveimi rétt fyrir
framan Mersey — hafnarborg Liver-
pools. Og stóru afríkönsku skipi,
er »Apapa« hét, var sökt í desem-
bermánuði þegar það átti að eins
40 mílur ófarnar til Liverpool.
Hinir stærstu kafbátar Þjóðverja,
er sögur fara af, eru vopnaðir nýj-
um 15 sentimetra fallbyssum og eru
þær miklu harðskeytari heldur en 15
sentimetra fallbyssur þær, er beiti-
skip Þjóðveija voru vopnuð með
fyrir ófriðinn. Hinir nýjustu kaf-
bátar hafa tvær fallbyssur af þessari
stærð, aðra í stafni og hina í skut.
Þess hefir verið getið að 5000
smálcsta kaf-beitiskip hafi sézt, en
engar áreiðanlegar fregnir eru um
það og eigi hefir þýzka flotastjórnin
heldur látið ueitt frá sér heyra, er
bent geti til þess, að slíkir risa-kaf-
bátar hafi verið smiðaðir.
En auk þeirra kafbáta er nú hafa
verið taldir, hafa Þjóðverjar smíðað
allmarga, sem eingöngu er ætlað að
skreppa frá Belgiuströnd til Eng-
lands. Þeir kafbátar eru hvergi
nærri svo stórir sem hinir algengu
hernaðar-kafbátar og þeir eru svo
litt vopnum búnir, að þeir eiga fult
í fangi með það að fást við vopnuð
kaupför. Þessir kafbátar voru upp-
haflega smlðaðir til þess að sendast
suður til Miklagarðs, meðan banda-
menn höfðu herinn á Gallipoliskaga
og voru þeir hafðir svo léttir og
litlir að hægt væri að flytja þá með
járnbrautarvögnum alla leið frá Þýzka-
landi og þangað suður.
Hitt og þetta.
Mjólkurskortur afskaplegur er um
þessar mundir i Vinarborg. Bænd-
ur hafa orðið að skera kýr sínar
vegna fóðurskorts. Erlend blöð segja
að suma daga berist ekki nema
10—15 þús. litrar af mjólk til bæj-
arins, en ibúar munu vera nærri 2
miljónir manna.
Heldur deyja, en gejast upp. Ame-
ríkskur blaðamaður getur þess ný-
lega i blaðagrein, að þýzkur fyrir-
liði hafi skotið sig sjálfan á vcstur-
vigstöðvunum þegar hann sá, að all-
ir menn hans gáfust upp. Hann
vildi heldur deyja heldur en lenda í
fangelsi.
Wilhelmshaven.
Fyrir tæpum sjötíu árum var þar
eyðiströnd sem nú er Wilhelmshaven,
hin mikla flotahöfn Þjóðverja við
Norðursjó. Vikin, þar sem höfnin
var gerð, hét þá Jade Busen og lá
undir Oidenburg. Það var mörgum
árum áðnr en Kílskurðurinn eða
»keisaraskurðurinn« var gerður. Danir
áttu þá Slésvík og Holstein. Hanno-
ver var þá sjálfstætt konungsríki og
Prússar höfðu hvergi öpna leið að
hafi nema á einum stað við Eystra-
salt og urðu þó að eiga það undir
Dönum að þeir kæmust út á rúm-
sævi. En það sá Prússakonungur
að slíkt gat eigi gengið til lengdar.
Háhn fór því þess á leit við stór-
hertogann af Oldenburg, að hann
seldi sér fjórar fermílur af eyðiströnd-
inni umhverfis Jade Busen. Stór-
hertoginn félst á það að selja og
kaupverðið var 500.000 Thaler.
Þar með var eigi öllu lokið, Hanno-
ver vildi ógjarna að Prússar næðu
þarna fótfestu og gerði alt sem það
gat til þess að koma i veg fyrir það
að fyrirætlanir Prússa næðu fram að
ganga. Bannaði það flutning á efni-
viði til hafnarinnar með járnbrautum
slnum og þess vegna urðu Prússar
að flytja alt sjóveg í kring um
Danmörk.
En þrátt fyrir þetta gáfust Prúss-
ar eigi upp, og i seytján ár voru
þeir að smíða höfnina og borg þar
umhverfis. Náttúran sjálf lagðist
líka gegn þeim og sjórinn braut oft
mánaðarstarf á einum sólarhring,
Ea að lokum var höfnin fullger og
borgin reist. Höfnina vígði Vil-
hjálmur konungur 1869 í viðurvist
margra brezkra liðsformgja.
Þetta varð upphaf að sjóveldi
Þjóðverja. Smámsaman óx floti
þeirra og Wilhelmshaven stækkaði.
Skipasmíðastöðvar, þurkviar, skipa-
viðgerðarstöðvar og járnsmíðastöðv-
ar þutu þar upp.
Nú er höfnin í tvennu lagi —
gamla'og nýja höfnin, og eru þrjú
hliðin þangað inn, en traustar víg--
girðingar á báðar hendur.
„Tuscania“
Fyrsta herflutningaskip
Bandarikja sem sökt er.
Þess hefir verið getið bæði í sim-
skeytum og öðrum fregnum hér í
blaðinu, að amerikska herflutninga-
skipinu »Tuscania« var sökt í febrúar--
mánuði skamt undan írlandi.
Nákvæmar fregnir hafa eigi kom-
ið af þessum atburði, en eftir því
setn ameríkskum blöðum segist frá,
hafa verið 2397 menn á skipinu, og
af þeim druknað 210, en margir af
þeim sem kornust í land, voru mjög
þjakaðir, eins og nærri má geta,
þar sem sumir höfðu fengið 3 stunda
volk i vetrarköldum sjónum.
Hersveitir þær, sem voru með
skipinu, voru eigi fullæfðar. Hefir
vist átt að æfa þær austan hafs. En
af því leiddi aftur, að eigi var eins
góð regla á eins og skyldi. Her-'
mennirnir voru elgi nógu vanir við
það að hlýða heraga, og þess vegna
fór svo að alt komst i uppnám á
skipinu, þá er það var skotið tund-
skeyti. Menn ruddust í bátana —-
alt of margir í suma — og svo
lenti alt í handaskolum, þegar bát-
unum var rent niður. Kollsteyptust
margir þeirra áður enn þeir komo
í sjóinn, sumir stungust beint á
stefnið, og enn aðrir komu með
fleygiferð niður á menn, sem börð-
ust um í sjónum. Biðu margir við
það bana, sem annars mundu hafa
bjargast, því að skipið flaut í tv*r
stundir eftir að það var skotið.
»Tuscania« var ásamt öðrum skip'
um í herskipafylgd. KafbáturinO;
sem grandaði því, skaut á það tveinxo1
tundurskeytum. Misti hið fyrr3
skipsins og rendi rétt fyrir framaIJ
stefni þess, en annað tundurskeyt$
hæfði það framarlega. Segir svo