Morgunblaðið - 14.04.1918, Side 4
4
MORGUNBLAÐIÐ
þó áður verið öruggur um sig á
strætum og gatnamótum. Morð og
rán þekktust þar eigi öðruvísi en
sem glæpir, drýgðir einstaka sinn-
um. Nú er það daglegt brauð.
I staðinn fyrir þjóðastríð er nú
komið þjóðfélagsstríð í Austur-Ev-
rópu, og þótt heilbrigð skynsemi sé
því miður eigi smitandi, þá er heimsk-
an það.
Sjávar-grænmeti.
Það er leitt hvað Island getur
framleitt lítið af grænmeti þótt alúð
sé lögð við að rækta það i görðum,
en leiðara er þó hitt, að menn skuli
alveg ganga fram hjá því grænmeti
er vex hér óræktað bæði vetur og
sumar. Það er grænmetið í fjörun-
um, söl, markjarni og annar fjöru-
gróður.
I io. tbl. »íslendings« ritar Stein-
grímur læknir Matthíasson um mjöl-
drýgindi í hallæri og birtir þar kafla
úr bréfi frá bónda nokkrum i Norður-
Múlasýslu. Og vegna þess að það
verður aldrei of rækilega brýnt fyr-
ir mönnum að nota fjörugrösin, þá
leyfum vér oss hérmeð að birta
þennan bréfkafla.
» . . . Siðastliðið ár hefi eg oftar
en einu sinni séð i blöðunum, að
hugsandi menn hafa ráðlagt sjávar-
fólki, að nota söl og marjukjarna
(markjarna vil eg kalla) til manneldis,
en þeir hafa eigi minst á, hvernig
ætti að brúka þessar jurtir, nýjar eða
þurrar eða útbleyttar, líkt og fjalla-
grös, að því siður hvaða gildi þær
hefðu.
Nú í janúarmánuði, þegar altfylt-
ist af hafís, en nóg var i fjörunni
af fjörugrösum, datt mér í hug að
menn mættu varla við því, að ganga
á matnum, svo að eg tók mig til
og náði i nokkuð af markjarna og
fekk konu minni til að matbúa. Að
vísu þekti eg enga aðferð við það,
en eg þvoði kjarnann og saxaði hann
siðan eins og fjallagrös. Þvinæst
lét eg í pottinn einn þriðjung af
þessu, móti tveim þriðjungum af
haframjöli. En kveið nú fyrir, að
alt yrði ónýtt vegna óiundarbragðs,
eða einhverra mistaka, því grautur-
inn varð fyrst laufgrænn, en síðan
döknaði hann og varð brúnleitur. En
niðurstaðan varð sú, að af honum
fanst ekkert óvanalegt bragð, en tölu-
vert meiri suðu þurfti þessi grautur
en venjulegur hafragrautur.
Eg fullyrði að grautur, svona til-
búinn, er ágætur matur, að minsta
kosti með mjólk, og jafnvel hvern-
ig sem maður vill neyta hans. Þetta
ern þau mjöldrýgindi, sem vert væri
að ræða um af þeim, sem færir
væru að tala um slíka hluti. Mikill
kostur er við að afla sér kjarnans
fram yfir fjallagrös, að hann er auð-
jenginn, jafnt vetur og sumar . . .
Sérfriður
Russa og Miðrikjanna.
Hinn 3. marz voru séifriðarsamn-
ingar Rússa og Miðríkjanna undir-
skrifaðir. Neyddust Rússar til þess
að undirskrifa samningana, þótt þeir
hefðu eigi ætlað sér það (sbr. um-
mæli Trotzkys að ófriðnutn væri
lokið, en friður eigi saminn fyr en
síðar). Hinn 20. febrúar hafði Maxi-
malistastjórnin haldið næturfund í
Petrograd og flestir ráðherranna, eða
þjóðfulltrúanna, sem þeir nefnast,
höfðu fallist á það að halda uppi
ófriði við Þýzkaland og verja Petro-
grad.
En Tcheremissov hershöfðingt,
sem hafði verið kvaddur þangað til
þess að gefa upplýsingar um her-
málin, hélt þá tveggja klukkjstcnd.a
Len'n
fyiirleslur og sýndi fram á það, að
Rússar gætu eigi varist lengur með
vopnum, vegna þess að allur agi
væri úr hernum. Það var engin
minsta von til þess að hermennirn-
ir vildu hlýða Krylenko fyrst þeir
vildu ekki hlýða Kerensky. Fekk
Tcheremissov sýnt fulltrúunm fram
á það, að það mundi þýðingarlaust
að reyna að mynda nýjar »rauðar
hersveitirs og þess vegna var það
samþykt um morguninn að vinna
þegaf að því að fá fiið við Þjóðverja.
Þeir Lenin og Trotzky voru eigi
sammála. Lenin hafði altaf haldið
því fram, að friðarsamningar yrðu
að gerast í Brest Litovsk; með því
áleit hann að Rússar mundu fá
bjargað eins miklu og unt væri að
bjarga og þá mundu aðrar þjóðir
fara að dæmi Rússa. En Trotzky
hélt því fram að stjórnbyltingar i
Vesturlöndunum stæðu rétt fyrir
dyrum.
Meðan þeir deildu um þetta, héldu
Þjóðverjar stöðugt áfram með her
sinn inn í Rússland. Lenin og
Trotzky urðu ásáttir um það að
verja Petrograd. En þá sendu Þjóð-
verjar Rússum ályktarorð og þegar
stjórnin í Petrograd fór að íhuga
hverju hún skyldi svara, dró Trotzky
sig i hlé. Margir hugðu að hann
gerði það til þess að láta óánægjuna
með samverkamenn sina magnast, til
þess svo að gr pa í taumana þegar
tími væri til kominn að velta Lenin
úr sessi. En það hefir víst eigi ver-
ið ætlun hans, eða þl a.ð hann hefir
eigi t eyst sér til þess þegar á átti
að herða, vegna þess að æsingar tóku
að magnast gegn honum fyrir það
að hann hefði dregið friðarsamning-
ana á langinn, þannig að Rússar
sættu miklu veiri friðarkostum held-
ur en þeir hefðu getið fengið í
fyrstu.
Sendinefnd Finna,
sem íerðaðist á fund stjórnanca á
Norðurlöndum til þess að fá þær
m
Palohcrmo, lsndbúnaðarráð.
Gripenber^, stjórnarráð.
Paasikivi, bankastjóri.
til þess að viðurkenna sjálfstæði
Finnlands og hina nýju finsku stjórn.
Garros og Marchal.
Hinir nafnkunnu frönsku flug-
menn Garros og Marchal, sem Þjóð-
verjar höfðu handtekið, hafa nú kom-
ist á burt úr Þýzkalandi og til Hol'
lands.
Það var Marchal sem flaug yfir
Berlín i fyrrt og ætlaði til Rúss-
lands, en lenti heldur snemma og.
féll í hendur Þjóðverji.
Quebec-brúin.
Eitthvert hið mesta verkfræðinga--
afrek, er sögur fara af, er brúin yfir
St. Lawrencefljótið hjá Quebec. Hún
var fullsmíðuð hinn 20. september
1917. Tvisvar sinnum hafði brúin
brotnað í höndum verkamannanna
og íbúarnir i Quebec og þar í grend
voru sannfærðir um það, að aldrei
mundi takast að brúa fljótið á þess-
um stað. En verkfræðingarnir gáf-
ust eigi upp, og nú er brúin kom-
in.
Menn geta gert sér nokkra hug-
mynd um það hve mikið vatnsfall
Lawrencefljótið er hjá Quebec,
þegar menn gera sér grein fyrir því,
að þar hefir sameinast alt afrensli
úr vötnunum Superior, Huron,
Michigan, Erie, Ontario, George og
Champlain. Þeir sem þurftu að
ferðast frá Lewis, sem er sunnan
fljótsins, og til Quebec, sem er
norðan við það, urðu annafr-
hvort að fara á ferju, eða þá að
leggjt leið sína um Montreal, en
það er 160 milna vegur milli borg-
anna, því að fram til þessa hefir
engin brú verið á fljótinu fyrir neð-
an Montreal. Atta járnbrautir liggja
upp með fljótinu beggja vegna, en
engar brýr voru fyrir þær yfir fljót-
ið. Á sumrin urðu menn því að'
ferðast yfir það á ferjum og á vetr-
um á sleðum. En vor og haust
var það oft lengi að fljótið var 6-
fært fyrir isreki.
Menn sáu því að það var nauð-
synlegt að brúa fljótið, og brúin
þurfti að vera svo sterk, að hún
þyldi þyngstu járnbrautarlestir og
svo hátt undir hana, að skip gætn
siglt þar, þvi að Montreal er aðal-
hafnarborg i Kanada, nema á vet-
urna, þvi að þá leita skipin annað-
hvort til Halifax eða Portland.
Fyrsta brúin yfir fljótið var nær
fullger fyrir 10 árum, en þá hrundi
hún. Brúin var smíðuð þannig að
við bæði lönd voru gerðir tröll-
auknir brýberar, sem hvíldu á steypt-
um grunni. Eru á þeim tvær álm-
ur og er sú mikið þyngri er að
landi veit, til þess að jafnvægið rask-
ist eigi þá er miðbitinn er settur í
brúna. Sá biti hvílir á báðum álm-
um brúarberanna, er beygjast fram
yfir fljótið.
Brúin var sem sagt nær fnllger
og var verið að reyna burðarmagn
brúarberanna. Var settur 9000 smá-
lesta þungi á þá álmu syðri brúar-
berans, er fram yfir fljótið náði.
En hann þoldi eigi þungan og brotn--
aði. Fórust þar 82 verkamenn.