Morgunblaðið - 03.03.1919, Blaðsíða 2

2
MOKGUNBLAÐIÐ
Úr loftinu.
London 1. marz.
Friðarsamning-amir.
„Daily Mail“ segir að störfum
friðarráðstefnunar miði nu svo
drjúgum áfram, að undirnefndirn-
ar muni bráðlega geta lagt fram
skýrslur sínar fyrir tíu manna full-
trúaráð stórveldanna fimm. En bú-
ist er við, að það gefi almennum
fundi friðarráðstefnunnar skýrslu
um miðjan marzmánuð.
Foch marskálkur á að birta Þjóð-
verjum niðurstöðu bráðabirgða-
friðarkostanna íTreves.Þessi bráða-
birgðafriður nær til hermála á sjó,
landi og í lofti og til fjárhags-
ákvæða, og verður tekinn upp í
hina endanlegu friðarsamninga,
sem einnig ná til landaskiftinga.
Hernaðarskilyrðin hafa nú að
miklu leyti verið gerð kunn, án
þess þó, að þau séu opinberlega
stafest, og er svo frá þeim gengið,
að Norðurálfunni er trygður frið-
ur og fyrirbygðar árásir af hendi
Þjóðverja á ókomnum tímum.
Kröfur Dana.
Nefnd er farin frá Danmörku til
Parísar til þess að bera fram kröf-
ur Dana um Norður-Slésvík.
Von Lettow hershöfðingi,
scm stýrði hersveitum Þjóðverja í
Austur-Afríku, er kominn til fíott-
erdam og með honum lítilshátt-
ar lið og um 200 aðrir borgarar,
aðallega konur og börn. í dönsku
símskeyti er sagt, að bann ben
Bretum vel söguna „fyrii um-
jjyggju og kurteisi“ við sig og
sína.
Allsherj arverkfall yfirvofandi
í Þýzkalandi.
Óháðir jafnaðarmenn-og Wparta-
cus-f 1 okkurinn leggja sig alla fram
í öllum verksmiðjum Berlínar tiþ
þess að fá verkamenn til að bind-
ast. samtökum um allsherjarverk-
fall.
Meirihl uta-ja fnaðarmenn haí'a á
hinn bóginn sent gætna ræðumenn
úr einu herbergi í annað í verk-
smiðjuuum til þess að firekja
kenningar þeirra bæði með eggj-
unum og með því að tala til skyn-
semi verkamanna.
Árangurinn er sagður undra-
verður.
%
Járnbrautarlestir komast nú því
að eins milli Berlínar og "V\ eimar,
íið þær taki stóra króka á sig, og
Danzleikur
íþtóltafélags Reijtjavikur,
verður hald nn i I >no
lauga daginn attunda þessaj mánaðat^kiukkan há f-aíu.
Félagar vitji aðgornumiða í klœðabúð Arua & Bj.-tjrna
jy r timtudagö^vö.d
og sýni félagsskineini snt uti leið.
Skemtinefnctin,
er því haldið leyndu, um hvaða
brautir þær fari.
Látinn vísindalnaðm•.
Majór Graeinc Gibson, úr lækna-
deild brezka hersins, dó í Abbe-
ville, og varð hann píslarýóttur
vísindanna. Hann hafði að eins ný-
fundið inflúenzusóttkveikjuna með
aðstoð tveggja annara lækna, en
tók veikina við tilraunir sínar og
varð hún honum að bana.
Réttarfarið
i Reykjavik.
j.
Með lögum 2G. okt. 1917 var ný
skipuu gerð á bæjarfógetaembætt-
inu í Reykjavílc og gekk hún í gildi
1. apríl síðastliðinn. Þó að eigi sé
liðið fult ár síðau, liafa þegar kom-
ið fram svo miklir gallar á hinu
uýja fyrirkomulagi, að óhugsandi
er, að það geti haldist til frambúð-
ar. Skifting embættisins hefir vcrið
gerð af liandahófi og alls eigi sett
undir þann lekann, scm til stóð að
úr yrði bætt.
Bæjarfógetaembætinu var skift í
tvent vegna ]>ess að ])að var orðið
umsvifamesta embættið á landinu.
Störfin, sem bæjarfógeti átti að
framkvæma sjálfur, voru orðin svo
mikil, að ]>au þóttu einum manhi
ofvaxin. Lögregluumdæmi Reykja-
víkur var orðið (irisvar sinnum
fólksfleira en stærstu iögsagnar-
umdæmi önnur á landinu. En störf-
in vori^ ]>ó hlutfallslega enn þá
meirij en álykta má af fólkstölunni.
T. d. komu árið 1913 36% allra al-
nvennra lögreglumála á landinu á
Reyltjavík, en 40% árið 1914. í lolc
])Css árs fengu bannlöghi fullnaðar-
gildi og óx þá tala þessara mála úr
15?) upp i 284, á árinu 1915. Aukn-
ingin kom iill á Reykjavík og 192
af þessum málnm komu fyrir rétt.
þar, oða mcira en tveir
þ r i ð j u h 1 u t a r.
Ófriðurínn kom og' liafði cnda-
skifli á verzlunarhögunum, með
aðstoð landstjórnarinnar. Reykja-
vík varð vörmippsátur fyrir alt
landið og tollþjónustau færðist öll
hingað. Tolltekjur bæjarfógetans í
Reykjávík urðu afarmiklar sein-
asta árið sem embættið var óslcift,
og mun það einnig hafa flýtt fyrir
breytingunni. Og skrifstofueftirlit-
ið fór sívaxandi.
Það var því ekkert tiltökumál,
j)ó. að þessu embætti, sem m. a.
hafði til meðferðar helmingi fleiri
iögreglumál en allir aðrir dómar-
ar á landinu til samans, nálega alla
tollheimtu og afgreiðslu allflestra
skipa, væri skift. En við skufting-
una hefir svo óhönduglega t.ekist
til, að flestöll störfin, sem bundin
voru vi(5 persónu bæjarEógeta
sjálfs, eftir gamla fyrirkomulag-
inu, hafa fylgt öðru embættinu
nýja, en sárfá hinu. Öll dómsmalin
eru enn á höndum eins manns. Það
er eftir sem áður að eins einn mað-
ur, sem hefir vald til að setja rétt
í því lögsagnarumdæminu, er licfir
m. a. til meðferðar tvo þriðju hluta
allra lögreglumála á landinu.
Að vísu hefir stofnun liígreglu-
stjóraembættisins dregið úr störf-
um þeim, sem gamla embættinu
fylgdu. En þau sförf eru aðallega
eftirlitsstörf, sem luegt hefði verið
að trúa duglegum fulltrúa fyrir.
Tilraunin, sem liíggjafarvaidio miÍTÍ
hafa ætlað sér að gera í þá átt, að
skifta persónulegu störfumtm á
tvo menn. hefir alls ekki iútt
markið.
í sumum atriðum liefir breytúig-
iu orðið til skemda frá því sem áð-
ur var. Síðan lögreglueftirlitið var
lagt í bendur lögreglustjóra, hefir
bæjarfógetinn engan lögregluþjón
sjáifur, en verður að „fá þá lánaða“
líjá lögreglustjóra í hvert sinn sem
á þarf að halda. Má nærri geta,
hversu haganlegt það sé oft og tíð-
um. Hins vegar er lögreglustjóra
svo lítið vald gefið, að hann má
ekki einu sinni kveða upp úrskurði,
scm nauðsynlegir eru við rannsókn
mála þeirra, er hann hefir til með-
ferðar, hvað þá að hann megi setja
rétt. Nci, ])að verður að fara lil
bæjarfógeta og fá úrskurðinn þar,
t. d. ef nauðsynlegt þykir að leita
á manni, scm grunaður er um að
hafa eitthvað óleyfilegt í fórum
sínum.
Lögreglulið bæjarins hefir aldrei
]>ótt nein fyrirmynd, en um það
mega bæjarbúar kenna sjálfum sér.
Bæjarstjóruin liefir alla tíð numið
við neglur sér fjárframlög öll til
lögregluhalds, störfiu hafa verið
svo illa launuð, að eigi hefir verið
hægt að velja um menn, cn oft orð-
ið að taka þá, sem eigi liafa verið
vandanum vaxuir. Og nýlega befir
bæjarstjórnin látið eftir sig dæmi,
sem saunar þetta. Lögreglustjóri
hafði farið fram á hækkað fram-
lag til lögreglulisins, og gerir áætl-
un um hversu mikið fé þurfi alls.
En bæjarstjórnin veitir að eins tvo
þriðjuhluta.. Þó var upphæð sú,
sem uin var beðið, ekki nærri cins
há og sú, sem sama hæjarstjórn
fleygði út ‘í kartöflufyrirtækið
nafntogaða í sumar, er gaf 155
króna tekjurnar. 1 sjálfu sér er það
ófært, að bæjarstjórnin geti sett
stjórn iögreglumálanna þannig
stólinn fyrir dyrnar, og veitti ekki
af lagalieimild fyrir því, að hægt
æan-i að skylda hæjarstjórnina tii
að greiða svo mikið til lögroglu-
lialds, sem lögreglustjóra þykir
þurfa. Ilins vegar ætti lögreglu-
aðstoð sú, sem bæjarfógeti ])arf á
að bahla, að vera greidd af opin-
beru fe cn ekki bæjarins, alveg- eins
og ríkiis greiðir ])óknnn hrepp-
stjóra, en ekki sveitirnar.
W
II.
Um nýár voru þrír ársfiórðungar »
liðnir síðan nýja fyrirkomulagið
gekk í gildi. En breytingin, sem
verða átti til bóta, sýndi litla fram-
för. Agaleysið var hið sama í bæn-
um sem áður. Og' umsvifamesta em-
bættið á laiidínu var til eftir sem
áður, og undir sama nefni og áður„
Árið 1918 voru störf þau, sem bæj-
arfógetinn í Reykjavík varð að
framkværna sjálfur, meðal annars
]>essi: 47 réttarhöíd í bæjarþingí,
99 í sjódómi, 57 í gestarétti og 127
í aukarétti. Upp vorn kveðnir dóm-
ar í 196 málum. auka allra úr-
skurða, skiftafundir haldnir 28,
auk allra uppskrifta. Og í lögreglu-
rétti fór fram 241 réttarhald. Ef
skýrslur um tölu ofantaldra rnála
á öllu landinu sama ár væru til
semanbnrðar, mætti sýna hlutfallið
milli þess og höfuðstaðarins. En töl-
nr ]iessar einar ættu þó að geta
sýnt, að svo miklum störfum hefir
verið demht á nýja embættir, að
lítt er liugsandi, að eimr maður geti
afkastað þeim á Jiessum rúmum 300