Morgunblaðið - 23.03.1919, Blaðsíða 1
'Surmudag
23
saaarz 1919
M0R6DNBLAÐIÐ
6. argangr
130
tðlublað
Ritstjóraarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finscn
lsafoláarp;«ntMui8j»
AigndMwcíaif ar. 6W
LeikféloQ Ret/kjavfhur.
Skuggar
leikrit 1 4 þáttum, eftir Pál SteingrímsKon,
verður leikið sunnudaginn 23. marz kl. 8 síðdegis
/ siðasfa sinn.
Aðgöngumiðar seldir i Iðnó í dag kl. io—12 og eftir 2 með venju-
legu verði. ,
Primusklúbbwinn
fösíudag 28. marz i iðtió.
Réttarfarið
í Reykjavik
í Morgimbl. 1G. þ. m. ritar hr.
lÖgreglustjóri Jón Hermannsson
alllanga grein um skifting bæjar-
fógetaembættisins í Rcykjavík, og
vill ósanna ýmislegt af ummælum
Morguublaðsins um þetta mól, er
tekið var til athugunar í blaðinu
3. þ. m.
Aðalefni greinar hr. J. H. er að
sýna fram á, að skifting embættis-
ins hafi farið fram að mjög vel
athuguðum málavöxtum, og að Inin
liafi eigi verið gerð til þess að jafna
á tvo menn störfum þeim, sem áð-
ur hvíldu á bæjarfógeta persónu-
lega, heldur tii hins, að aðgreina
umboðsvald og dómsvald, í sam-
ræmi við tillögur Jaunamálanefnd-
arinnar. Rekur hann að nokkru á-
lit þingnefnda þeirra, er um málið
fjölluðu, til stuðnings þessari kenn-
ingu sinni.
f sjálfu sér or það nú engin sönn-
un fyrir því að fyrirkomulagið á
skiftingunni hafi hepnast vel, að
launamálanefndin hafi lagt undir-
stöðupa. Og enn þá rýrari verður
hún, er það kemur í ljós, að frum-
varpið sem frá ]>inginu kemur, er
alls ekki í fullu samræmi við til-
lögur launamálanefndarinnar. Skal
að gefnu tilefni, farið út í sögu
málsins, á grundvelli sömu heim-
ikla sem lir. J. H. notar, sem eru
álit launamálanefndarinnar og
þingtíðindin.
Gísli Sveinsson og samflytjendur
hans að frumvarpi til laga um
skiftinguna færa fram sem á-
stæðu fyrir frumvarpinu að
það sé orðið ofvaxið einum manni,
að þjóna embættinu, og að það
sé orðið svo argsamt og ofhlaðið
störfum, að engin' Jeið sé til annars
en skifta því, svo sem líka hr. J.
H. teluir fi’am í grein sinni. Enn-
fremur segja þeir: „Sjálfgefið virð-
ist, að embættinu verður að skifta,
að minsta k o s t i í t v e n t.‘ ‘ *
Hvers vegna? Ætli það sé ekki
vegna þess að persónuleg störf bæj-
arfógeta séu orðin ofvaxin einum
manni, fremur en af hinu, að skrif-
Btofufólkið sé orðið of margt.
Plutningsmenn virðast. því hafa
haft augun opin fyrir því, að skifta
þyrfti cmbættinu einmitt vegna
persónulegra anna bæjarfógetans
sjálfs, því öðru vísi verða, Orð
þeirra ekki skilin, en frumvarpið J
sem frá þeim kemur bætir samt.
sem áður lít.ið sem ckkert úr þessu.
^tærsti málaflokkurinn sem þeir
filka undan embættinu eru tolla-
Letuvbreyting vor.
Xaupirðu góðan hlut,
mundtt hvar bú fékst hann
Sigxirjón Pétursaon.
málin, en þeim hafði bæjarfógeti
ekki komið nærri, sbr. álit. allsherj-
arnefndar Nd., og því hvorki haft
áhuggju né umsvif fyrir, enda segir
forsætisráðherra svo nm frumvarp-
ið„ að með því sé litlu cða engu
létt af hæjarfógetaembættinu, og
telur að um það eitt mundi muna
að lögfeglustjórastarfið væri tekið
uiidan því.
Állsh.nefndirnar hreyta frum-
varpinu samkvæmt þessu og tala
svo mörg fögur orð um að láta hið
nýja skipulag vera í samræmi við
launanefndartillögurnar að vænta
mátti, að svo yrði. En hvernig
verða svo framkvæmdirnar t
Launanefndin . skiftir verkum
milli dómarannna (lögmanna)) og
þeirra, sem með umboðsvaldið fara
(sýslumanna) og teJur þar til verka
hinna síðamefndn þessi mál m. a.:
L ö g r e g 1 u s t j ó v n, þ. e. liið al-
mennna eftirlit með að lögunum sé
hlýtt, eftirgrenslun lögbrota og
rannsóknir til undirbfinings saka-
mala og lögreglumála; sýslumönn-
um sé falið, að setja grunaða menn
í liöft, og hafa þá í haldi, þángað
til |>eir verða leiddir fyrir dómara,
taka lögregluskýrslur af vitnum og
grunuðum mönnum og taka á móti
sektum í almennum lögreglumálum
og útkljá slík mál til fulls, ef lög-
ákveðið hámark sektar fer eigi
fram úr 200 kr„ 0g kærandi, ef
nokkur, er samþykkur, en ella sé
málinu skotið til lögmanns." Þá
er talið: Skiftamál, fógetagerðir,
uppboðsmál, notaríalgerðir, skatt-
heimta, gerðir allar við skipströnd,
lögskráning skipshafna, heilbrigð-
ismál, leyfishréfaafgreiðsla alls-
konar, tilnefning mats- og skoðun-
armarma, vegabréfaafgreiðsla, eft-
irlit með fé ómyndugra, borgaraleg
hjónavígsla og hjónaskilnaðarmál
Kaupirðu góðan hlut,
þfe mundu hvar þú fékat hann
Sigurjón Pétursson.
o. fl., o. fl. Menn beri nú þetta sam-
an við lög alþingis og' reglugerð
stjórnarráðsins um skiftingu bæj-
arfógetaembættisins og athugi hve
samræmið er dásamlegt. Hvað ömi-
ur atriði þc'ssa máls snertir, t. d.
launakjörin, er samræmið álíka
mikið. Nefndin leggur til, að toll-
vörður, sem í Rvík sé jaínframt
„sýslumaður“ (þ. e. lögreglustjóri)
skuli eigi hafa föst laim, heldur
hundraðsgjöld fyrir tollvörsluna,
og hyggur, að með því móti verði
starfið svo lavlnamikið, að
lögfræðingur sæki mu það.
Þetta, t. d. er í dálítið undarlegu
samræmi við þá framkvæmd, að
lögin gera ráð fyrir tveimur lög-
fræðingum við lögreglustjóraem-
hættið og þeim ákveðin föst íaun,
en samkv.launanefndartillögum var
það ekki sjálfsagt, að nokkur lög-
fræðingur þyrfti að vera við lög-
reglu- og' tollmálastjórnina. Það
yrði yfirleitt of langt mál að telja
upp öll dæmi sem sýnt geta ósam-
ræmið, sem orðið hefir í þessu máli
og ljóslega sést við samanburð á
launanefndartillögvlnum og marg-
nefndum lögum. Að frágangurinn á
málinu hafi verið fyrirmynd að
öðru leyti, skal eigi farið út í hér,
en benda mætti á, að eigi hefði það
spilt neinu þó minst hefði verið á
í Jögum eða reglugerð, hvar eigi
óverulegur flokkur mála, eins og
fátækramálin ættu heima eftir
skiftinguna, en fyrir því sést eng-
inn stafur. Vér getum því alls eigi
viðurkent að það hafi ofmælt verið
að skiftingin hafi verið gerð af
handahófi, og þó að lagðar séu til
grundvallar tillögur launamála-
nefndarinnnar, þá verða lögin
hvorki fugl né fiskur fyrir því.
Hér skal enginn dómur á það
lagður, hvort stefna sú, sem tekin
KaupirCn góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst b.ans
Sigurjón Pétursson.
er upp í áliti nefndarinnar sé rétt
eða hvort hún hæfi okkar Iiögum.
En vegna þess að menn gætu ætl-
að það af grein hr. J. H. að öll
nefndin- hafi verið cinhuga í þessu
máli, þá þykir rétt að geta þess, að
tveir af þremur lögfræðingum, sem
í nefndinni voru, þeir H. Daníels-
son yfirdómasri og Skúli lieitinu
Thoroddsen sjá sér e k k í fært að
leggja með breytingu í þessa átt,
þó þeir viðurkenni að greiniug um-
boðsvalds og dómsvalds sé í sjálfu
sér æskileg.
Margt það, sem hr. J. H. vitnar
í, úr álitum þingnefnda í málinu
og ræðum þingmanna um það, virð-
ist bera þess ljósan vott, að þing-
menn geri sér aðra hugmynd um
framkvæmd laganna, en orðið hef-
ir. Nefndin í Ed. telur það mikils-
vert, að aðskilja lögreglustjóra-
starfið frá hinum e i g i n 1 e g u
dó m a r a s t ö r f u m, og Jón
Magmisson forsætisráðherra telur,
að um það eitt myridi muna, að
lögreglustjórnin væri skilin frá
bæjarfógetaembættinu. Berum nú
þetta saman við eftirfarandi klausu
úr áliti meiri hluta launanefndar-
innar um lögreglumálin, sem er
þannig: „Auk þess mundu þau
flestútkljáð* á þann hátt, er
bent er á að framan (nfl. af „sýKslu-
manni“, þ. e. lögreglustjóra), án
þess þau þyrftu að koma fyrir dóm-
ara.“ í þessum meiri hluta er .Tón
Magnússon, þáverandi bæjarfógeti
eini lögfræðingurinn, og virðist
auðsætt, að þegar liann talar um að
létta lögreglustjórninni af bæjar-
fógeta, þá hafi verið átt við eitt-
hvað mikið rneira en eftirlit með
lögregluþjónnnum, og að taka á
móti skýrslum ]>eirra o. þ. h. Ann-
ars virðist skilningur lir. J. H. á
orðinu „lögreglustörf“ vera dálítið
einkennilegnr, þar sem hann segir,
að engin lögreglustörf fylgi bæjar-
fógetaembættinu nýja, og að það
þess vegna þurfi einkis lögreglu-
liðs með. Manni gæti eftir þessu
dottið í hug, að lögreglust jóri byggi
öll mál til dóms, en því mun fjarri
fara. En liitt vajri óneitanlega í
hetra samræmi við launanefndar-
álit og orð þingmanna, töluð og
skrifuð, að svo væri um hnútana
búið að dómarinn þyrfti minna á
aðstoð lögreglunnar að halda, en
raun ber vitni.
Það er ekki lögð nein áhersla á,
í greininni frá 3. þ. m„ að dómara-
störfin hafi verið venju fremur
mikil síðastliðið ár. En það var ver-
ið að gera samanburð á jiví, sem
var fyrir skiftinguna og nn er, og
var því sjálfsagt,, að taka, það tíma-
bil sem liðið var frá skiftingunni,
* Leturbréyting vor.
Kaupirðu góðan hlut,
þá munðu hvar þú fékst hann<
Sigurjon Péturssún.