Morgunblaðið - 30.11.1922, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Stúdentaráð Háskólans
efnir til hátíðahalds föstudaginn 1. des.
Dagskrá:
Kl. li/4. Almennur stúdentafundur í Nýja Bíó.
Erindi flytja: Próf. dr. phil. Guðm. Finnbogason og stud.
jur. Jón Thoroddsen.
Kl. 2-21/a. I. Rektoi- Háskólans, próf. dr. phil. Sig. Nordal talar
af svölum Alþingishússins.
II. Lúðrasveit Reykjavíkur leikur nokkur lög undan og
eftir ræðunn:.
III. Sala happdrættismiða Stúdentaheimilisins hefst.
Ki. 6. Almenn skemtisamkoma í Nýja Bíó. Til skemtunar verður:
I. Landlæknir G. Björnson: „Hvern'g ísl. þjóðin varð til“.
II. Símon Þórðarson og Óskar Norðmann, tvísöngur: Nekkr-
ir Gluntar. — Halldór Halldórsson aðstoðar.
III. Nokkrir stúdentar lesa frumsamin kvæði.
IV. Guðm. Thorsteinsson syngur gamanvísur o. fl. t
Ki. 9. Dansleikur stúdenta og aðrar skemtanir í Iðnó.
Aðgöngumiðar að skemtuninn: í Nýja Bíó kl. 6 verða seldir í
bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar og ísafoldar, og 1. desember
í Nýja Bíó eftir kl. 3 e. h. og kosta kr. 2.50.
V. B. K
Siðasti dagup útsölunriar
en i dag.
Verslunin
Björn Kristjánsson.
Frá Italiu.
ZA-SAL’
Við eigum von á saltfarmi í janúar næstkomandi. — Þeir sem
þurfa að fá sjer salt í vetur ættu að tala við okknr nú þegar.
Þórður Sweinsson
C o

A _
B. S. & B. B. S. & B.
Til viðbótar
okkar góðu og fjöibrevttu birgðum af allskonar skófatn-
aði höfum við nú með e. s. »Botnia« enn fengið ýmsar
tegunöir, svo sem: ECvenskó, Inniskó, kvenna,
karla og barna: Barna-lakkskó, o. fi o. fi.
Gjörið svo vel að kynna yður verð okkar og gæði var-
anna, áður en þjer kaupið yður annarsstaðar á fælurna-
B. Stefásisson & Bjai*nar.
B. S. & B. Laugavey 22. A. B. S. & B.
London, 4. nóv.
Eftir allan gauraganginn sem
ver'ð hefir í ítalíu síðustu viku,
virðist nú svo, sem kyrð sje að
komast á þjóðina aftur og alt
að færast í lag eftir Facistabylt-
inguna. Sjást þegar ýms merki
þess, að þjóðin muni ætla að sætta
sig við breytinguna, og að margir
hafi trú á því, að Mussolini takist
að koma lagi á ýmislegt það, sem
aflaga hefir farið í stjórn lands-
ins undanfarin ár.
Kaupþingin ópnuð.
í ■ fyrradag voru kaupþingin
opnuð aftur og höfðu þá verið
lokuð í viku. Og þá urðu þau
óvæntu tíðindi, að gengi lírunnar
batnaði. Flestir höfðu haldið, að
stjórnarfarsrósturnar mundu hafa
óholl áhrif á peningamarkaðinn
og að líran mundi hrapa niður á
bóginn, að minsta kosti fyrst í
stað, en þetta varð öfugt. Sterl-
ingspundið lækkaði úr 108 lírum
niður í 102, og önnur mynt lækk-
aði tilsvarandi. Bendir þetta eigi
einungis á, að stjómin hafi til-
írú hjá þjóðinni, heldur einnig
orlendis.
Vegna-undanfarandi óáranar er
dýrtíð'n orðin afarmikil í ítalíu
og atvinnuvegirnir á heljarþröm-
inni. Skattarnir eru orðnir svo
þungir, að hvorki einstaklingar
eða atvinnufyrirtæki rísa undir
þeim, og afleiðingin hefir orðið sú,
að fyrirtækin hafa lagt árar í hát.
Dg almenningur hefir átt afar
örðngt uppdráttar, bæði vegna
lágra launa og þó einkum vegna
atvinnuleysis.
Nýja stjórnin telur fyrst og
fremst nauðsyn á því, að dregið
vrrði úr útgjöldum ríkisins, svo
að hægt verði að lækka tolla og
skatta. Þeir sjeu orðnir svo háir,
að ómögulegt gje að búast við því,
að hægt sje að rjetta við atvinnu-
vegina og draga úr dýrtíðiuni fyr
en þeir sjeu lækkaðir. Fyrsta
verk stjórnarinnar var það, að
neita útborgunum á ýmsum gjalda
liðum, sem eldri, stjórnin hafði
tekið upp, og jafnvel að neita að
greiða upphæðir, sem samþyktar
höfðu verið af þinginn og teknar
upp á fjárlögin. Hefir þetta vakið
megna óánægju þeirra, sem fyrir
því hafa orðið, og þykir brot á
landslögum. Mussolini hefir einnig
sagt upp fjölda af starfsfólki á
skrifstofum ráðuneytisins og öðr-
um opinberum stofnunum, og seg-
ist geta komist af með miklu
færra fólk en þar sje. Og fleira
hefir hann gert til spárnaðar,
hvort sem varanlegt gagn verðnr
að eða ekki. Fyrsta sparnaðinn
sýndi Mussolini í verki, þegar
konungur'nn kvaddi hann til Róm
frá Mílanó, til þes,s að ræða um
myndun ráðuneytis. Var það
látið fylgja hoðinu að sjers.ök
járnbrautarlest skyldi vera reiðu-
búin til að flytja hann á ákveðn-
um tíma frá Mílanó. Mussolini
svaraði: „Jeg skal koma til Róm
og tala við konunginn, en jeg
kem þangað ekki í aukalest. Jeg
kem í þriðja flokks vagni eins
og jeg er vanur“.
i
Róstur enn.
Þegar Mussolini hafði tekið við
stjóminni ljet hann það boð út
ganga til Faseista-hersins, að nú
mætti hver halda heim til sín.
Urðu flestir við þeirri áskorun.
En þó fór svo hjer sem oftar,
að það er hægra að kveikja hál
en slökkva það. Ýmsir af hin-
mn gömlu fylgismönnum Musso-
lini vilja enn halda áfram upp-
teknum hætti og fara um landið
með ránum og brennum. Verður
Mussolini sjálfur að senda ber til
þess að hafa hendur í hári. hinna
fornu fylgismanna sinna. í fyrra-
dag fóru nokkur hundruð manna
stelan'di og rænandi um Neapel;:
rændu þejr söluhúðir og- hrutu og
brömluðu, þangað til her stjórn-
arinnar tók þá fasta, og tók af
þeim þýfið. I Parma hafa ver'ð
bardagax þessa viku milli Fas-
cista og Kommúnista og höfðu
hinir síðarnefndu betur. Sömule’ð-
is hafa orðið upþot í San Lor-
erze-hverf;nu í Róm. En þessi
uppþot hafa dottið niður jafn
skynd'lega eins og þau byrjuðu
og virðist nú alstaðar friður í
nánd.
IJpprunalega er Fascista-hreyf-
ingin sprottin litaf Fiume-mál'nu.
Þegar stórveldin ákváðu, að að-
skilja Fiume frá ítalíu, hófust
þjóðernissinnarnir handa og börð-
ust um hríð fyrir innlimun Fiume
í Ítalíu, með skáldið d’Annunzio
í bioddi fylkingar. Með Rapallo-
samningunum gengu Italir þó að
því, að Fiume skyldi verða sjálf-
stjórnarríki, og samningurinn hef-
:r verið samþyktur af þingi ítala
og hefir því laga gildi. Aður en
Mussolini varð forsætisráðherra
barðist hann eindregið gegn sam-
þykt Rapallo-samninganna og
krafðist þess, að Fiume yrði inn-
limuð. En það er hægra að gefa
heilræðin en halda þau, og nú
virðist Fiume-málið einmitt ætla
að verða fyrsta málið sem verð-
ur stjórn Mussolini til vandræða.
D’Annunzio og fygismenn hans
hafa sem sje ekki beðið hoð-
anna þegar Fascijsta-stjórn var
komin í Italíu, og eru nú að
nndirbúa byltingu í Finme og
vilja innlima bofgina í ítalíu.
Áður var þetta ekki hægt, vegna
þess að fyrverandi ítalskar stjórn-
i.r hafa hafnað slíku ráðabruggi,
til þess.að halda friði Við banda-
menn. Fascistarnir skilja alls
ekki og vilja ekki skilja, að
gerðir samningar þnrfi að hafa
nokknrt varanlegt gildi, og kalla
nú Rapall^-samnirigfnn ' „gamla
skræðu“ sem sjálfsagt sje að
brenna, og krefjast þess af for-
ingja sínum, Mussolini, að hann
noti nú völd sín til þess að inn-
lima Fiume.
En Mussolini getur ekki orðið
við þeirri kröfu. Hann hefir sýnt
það þegar, að hann vill hafa góða
s; mvinnu við bandamenri, og í
shrifum þeim er hann sendi sendi-
herrum stórveldanna, er hann
hafði tekið stjórn, ljet hann þess
getið, að hann „mundi ekki gera
neitt það, sem stofnað gæti vin-
áttunni milli ítala og þeirra í
hættu“. Þau loforð mun hann
ætla sjer að halda, þó það verði
ti! mikilla vonbrigða fyrir sam-
herjana hans gömlu.
- o—--------
Erl. síinfregnir
frá frjettaritara MorgtmblafMiis,
Khöfn 28. nóv.
Englendingar óánægðir.
„Sunday Times“ ræðst mjög
eindregið á bandalag það, sem
verið hefir á milli Englendinga,
Frakka og ítala; segir að Eng-
land hafi aðeins af því haft skömm
og skaða.
Khöfn 29. nóv.
England slitið stjórnmálasambandi
við Grikkland.
London: Herrjetturirin í Aþenu
hefir dæmt til dauða helsta mót-
stöðumann Venizelosar, Gunaris
fyrverandi forsætisráðherra; enn-
fremur foringja íhaldsmanna,
Streatos, 3 aðra ráðherra og yfir-
mann herforingjaráðsins. Hefir
dauðadómunum . þegar verið full-
nægt. England hefir því slitið
stjórnmálasambandi við Grikkland
og sendiherra Breta í Aþenu er
farinn til Lausanne og mætir þar
Curzon utanríkisráðherra. Fjár-
hagshjálp Englands til Grikkja
er úr sögnnni.
------o------
Bamalt dq nýtt.
Ef til vill rekur lesendnr Mbl.
minni til þess, að í sumar lenti
í orðasennu milli mín annarsvegar
hjer í Mbl. og J. J. og Tryggva
ritstjóra í Tímaiiiun hinsvegar.
Tilefnið var það, að J. J. taldi
mig hafa hnuplað hugmyndum og
tillögum frá samvinnumönnum um
f.vrirkomulag á strandferðum hjer
við land — kvað það, sem nýti-
lcgt var í mínum tillögiun lánað
frá þeim, en afbakáði annars og
umsneri því, sem jeg hafði sagt
og kvað mig hafa haldið því
fram, sem mjer hafði aldrei í
hug komið. Jeg neyddist til að
mótmæla þessu. Eri þá reis hvert
liár á höfði J. J. og óneitanlega
lyftust þau einnig á höfði fyrv.
klerksins. Þeir svöruðu í Tíman-
um með útúrsnúningum og flækj-
um og skutu sjer á hak við auka-
atriði og gersariilega óskyld efni.
1 lok þessarar deilu gerði jeg,
fólki til skemtunar og skýringar
á J. J„ ofurlítil drög til lýsingar
á honum og starfi hans við Tím-
ann, og nefndi til sönnunar um-
mæli sjera Arnórs Arnasonar í
Hvammi, er hann hafði haft á
síðasta Sambandsfundi um nyt-
semi Tímans og þá um leið starfs
þeirra, sem í hann skrifa. Ritstj.
Tímans svaraði þessari mannlýs-
ingu í fjarveru J. J. mjög of-
látungslega og hafði í heitingum
um það, að jeg „yrði látinn jeta
ofan í mig ummælin, sem jeg
hefði eftir sjera Arnóri, sem
hann hafði verið látinn jeta ofan
í sig á Sambandsfundinum“. Og
um eitthvert annað „ofan-í-át“
ræddi hann. Með þessu lauk deil-
unni. En jeg beið eftir því, að
þetta yrði meira en málæðið tómt
hjá ritstj. Tímans.
Þau rök liggja til þess að þetta
er riijað hjer upp, að nú mjög
nýlega hafa birtst lijer í hlað-
inu'tvær greinar eftir sjera Arnór
í Hvammi. Onnur þeirra tekur
svo greinilega öll tvímæli af um
það, að jeg hafi ekki farið með
neitt fle!pur um sjera Arnór og
að hann hafi ekki tekið eitt orð
aftur af því, sem hann sagði á
Sambandsfundinum, að það er nú
bert orðið, að Tíminn stendur
eftir gersamlega berstrípaður í
ösannindahjúpnum einum. Og er
það vitanlega ekki í fyrsta sinni,
að hann hefir ekki annað í að
fara en þá skykkju.
Sjera Arnór neitar því, að hann
hafi tekið eitt orð aftur á Sam-
bandsfundinum. Það vissu meun
raunar áður, þeir, er manninn
þekkja, En Tíminn hefir sagt,
að mig minnir, oft, og með mikl-
um fjálgleik og prestlegum al-
vörusvip, að hið gagnstæða hafi
átt, sjer stað. Nú er það mjög
lærdómsríkt að taka eftir því,
hVað í þessu felst: Svo gersam-
lega er hlaðinu sama um hvað
það segir, að það hikar ekki við
að endurtaka sömu ósannindin
upp aftur og aftur um þjóðkunn-
an mann andlegu stjettarinnar
íslensku, og svo töm ern því ó-
sannindin, að það notar þau sem
vopn í ritdeilu við mann, sem
ek.kert hafði gert' því, annað en
að segja því satt, Það mun vera
einsdæmi að nokkurt blað hafi
e:ns oft reynt að nota þá aðferð,
sem þarna er höfð: að ætla að
slá sannleikann * til jarðar með
því, sem er mótsetning hans. Og
þegar það er ennfremur athugað,
að Tíminn lætur reiði sína bitna
á þeim, sem einn margra manna
hafði hreinskilni og djörfung til
ao segja aðstandendum hans til
syndanna og finna að því, sem
aðfinsluvert var, þá verður sök-
in enn þyngri hjá blaðinu, óheil-
indin meiri, skortur ábyrgðartil-
finningarinnar enn augljósari.
Þetta, sem nú hefr verið sagt
hjer, er ekki skrifað í neinni
sigurvímu, þó jeg hafi í grein
sjera Arnórs fengið sönnun fyrir
rjettmæti máls míns en jafn gilda
og góða sönnun fyrir rangmæli
og ósannindum Tímans, heldur af
hmu, að velgerningur er og skylda
að henda mönnum á, að varlega
skuli þeir trúa því, er Tímino
gæðir þeim á. Vitanlega hefir
það oft verið brýnt fyrir mönn-
um og rök færð fyrir. En sjald'
ar mun hafa boðist ágætara tæ^1'
færi en þetta til þess að sýj):l