Morgunblaðið - 01.07.1928, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
7
h. f.
hefir ávalt fyrirliggjandi:
Leiðarbækur og kladdar.
Leiðarbókarhefti.
Vjeladagbækur og kiaddar.
Farmskírteini.
Upprunaskírteini.
Manifest.
Fjárnáinsbeiðni.
uestarjettarstefnui.
Víxilstefnur.
Skuldalýsing,
Sáttakæiur.
Umboð.
Helgisiðabækur,
Prestþjónustubækur.
aóknarmannatal.
Fæðingar- og skirnarvottori.
Gestabækur gistihusa.
Avisanahefti.
Kvittanahefti.
Þinggjaldsseðlar.
Reikningsbækur sparisjóða.
Lántökueyðublöð sparísjóða.
Þerripappir i '/i örk. og niðursk.
Allskonar pappír og umslög.
hankabrjefsefni í kössum.
Nafnspjöld og önnur spjöld.
Prentun á alls konar prentverki,
hvort hcldur gull-, sllfur- efla lit-
prentun, eða ineð svðrtu elngðngu, er
hvergl betur nje fljótar af hendl Ieyst.
Simi 48.
h. f. :
Richmond
Mixtnra
er yóð og ódýr.
Dósin kostar 1.35.
FoBBt allatadar.
StrauhoHar.
Straujárn í settum
Straujárn, sjerstök
... Straujárnshöldur
Pressujárn
Boltatungur
JÁRNVÖRUDEILD
JES ZIMSEN
Beli Knn
böSull Austur-Evrópu.

Sikkiiaði.
E! þjer kaupið súkkulaði,
Þá gætið þess, að það sje
111 a - snkknlafli
eða
^iallkðnn-súkknlati
Dönsku
>Kelvin.“
herskipin nota

•Í2lí?;***oo»«ooooo«o»
*•**•••••••••••••••(
I I
Hreins vðrur
M«t aHstaðar.
* *«
o a
« *
* e
a c
« a
e a
c f
• *
0 *
• 4
t I
♦ 4
»**?n••*•****••*•*••«*
<■ ****«*»••••••••••
Þeir voru fatnir að' gleymast
flestir af hinum viðbjóðslegu
stjórnarbyltingarmönnum, sem
skaut upp úr blóðugum vígvöll-
um Evrópu, eins og eitruðum
höggormum á næstu árum eftir ó-
friðinn mikla, þega’r sú frjett
barst út, að Bela Kun hefði verið
tekinn fastur í Vínarborg skömmu
fyrir 1. maí síðastliðinn. Þetta
holla verk rjettvísinnar vakti þó
talsverðan úlfaþyt með og móti.
Kommúnistarnir í Vín ákváðu, að
lcggja leið sína fram hjá fangelsi
því, er Bela Knn sat í, er þeir
gengu kröfugöngu sína J. maí. —
Sovjet-Eússland gaf út mótmæli
gegn handtökunni og hótaði að
frelsa, hann með ofbeldi, ef það
kæmi til mála, að framselja hann
til Budapest. 1 Ungverjalandi
vakti handtakan mestu æsingar
og stjórnin ljet ekki af að gera
Austurríki á hendur kröfur um að
framselja hann.
í Vín sitja nú rjettarfarsfræð-
ingar og dómarar til þess að íhuga,
hvort Bela Kun skuli skoðast sem
pólitískur fangi eða blátt áfram
glæpamaður. Bela Kun var nefni-
lega tekinn fastnr fyrir það að
hafa komið til Austuríkis án leyf-
is og undir fölsku nafni og rekið
þar hættulega starfsemi mánuð-
um saman. Hann hafði komið sjer
fyrir í afskektum borgarhluta í
Vín. Húsnæðið var tekið á leigu
undir annars manns nafni, en lög-
reglan komst á snoðir um, að þar
vnr ekki alt með feldu, og leigj-
andinn var látinn koma fyrir rjett.
En dómarinn þekti hann þegar frá
fornu fari. Leigjandinn^ var eng-
inn annar en Bela Kun sjálfur.
En liver er þá þessi Bela Kun,
sem hefir tekist að vebja svona
mikla athygli? Lítill og luralegur
náungi af Gyðingaættum af sams-
konar manntégund, sem mikið er
af í Budapest, sköllóttur, úteygð-
\ir og eyrnastór. Það er ekki nema
á byltinga og ófriðartímum, að
slík skriðkvikindi af manni koma
fram í dagsbirtuna. Fyrir ófriðinn
var Bela Kun auðvirðilegur blaða-
snápur og komst jafnvel þá undir
manna hendur.
í lieimsstyrjöldinni var hann
tekinn til fanga af Rússum og
fluttur með öðrum stríðsfcngum
til Tomsk í Síberíu. Meðan á rúss-
nesku stjórnarbyltingunni stóð,
hóf Bela Kun lífsferil sinn, er
hann hefir haldið síðan.Tfann gaf
sig fram við rauðu valdhafana og
bauðst til þess að mynda herdeild
af stríðsföngum, en þeir hlupust
allir undan merkjum, svo að einir
átta voru eftir þegar til vígvall-
arins kom.
Síðan ltemur liann fram sem
þátttakandi í stríðsfangaþingi í
Moskva og þar tókst honum að
áviuna sjer traust Lenins. Bela
Kun lagði það nú fyrir sig að
vinna að útbreiðslu kommimism-
ans, sem virðist einkum liafa bor-
ið árangur hjá löndum hans í
TJngverjalandi. Þegar svo Karolyi-
stjórnarbyltingin braust út í Buda-
pest, flýtti hann sjer þangað undir
fölsku nafni, ríkulega útbúinn með
rússneskum mútupeningum.
Á nýársdag 1919 reyndi Bela
Kun að koma af stað stjórnar-
byltingu í Budapest eftir rúss-
neskri fyrirmynd, en það mistókst.
Þegar liann varð uppvís að til-
rauninni var liann tekinn fastur,
lúbarinn og settur í fangelsi.
Ungverska stjórnin sagði af sjer
í örvæntingu þegar hinir smán-
arlegu friðarsamningar urðu kunn-
ir og Ijet skeika að sköpuðu með
ríkið. Og Bela Kun gekk á lagið
og gafst þarna óvænt tækifæri til
þess að gera síðari villuna verri
hinni fyrri. Jafnskjótt sem hann
slapp úr faíigelsinu myndaði hann
framkvæmdarstjórn eða ráð með
26 mönnum og voru 18 þeirra
Gyðingar. Nú liófst í Ungverja-
landi ógnaröld, sem ekki gaf eftir
fyirmyndinni rússnesku. Þaulæfð-
ir böðlar, svo kallaðir Lenins-
sveinar, voru útvegaðir frá
Moskva, þegar þörf þótti að stilla
nokkuð í lióf tölu borgaranna í
Budapest. Aðalsmenn svo hundr-
uðum skifti og mikilsliáttar menn
voru drepnir í almenningsfangelsi,
þar sem þeir urðu að þola pynd-
ingar. Meðal þeirra má nefna
forsætisráðherrann Al. Wekerle,
hershöfðingjann Hazay barón,
prinsinn Ludvig Windisch-Graetz
og fleiri. Prestur einn, Wohlge-
muth að nafni, sem hjelt þakkar-
guðsþjónustu fyrir það, að hinni
rauðu harðstjórn væri lokið, var
tekinn í kirkjunni, er messan var
nýbyrjuð og hengdur í trje einu
við kirkjudyrnar. í heila fjóra
mánuði var Bola Kun ótakmark-
aður einvaldur í Ungverjalandi.
Þegar honum var steypt úr völd-
um, flýði hann til Austurríkis. —
En Austurríkismemi leyfðu hon-
tim að fara til Þýskalands og það-
an fór hann óáreittur til Rúss-
lands.
í Moskva fjekk Bela Kun hinar
bestu viðtökur og Sovjetlierrarnir
ábváðu að lauua honum starfsémi
sína í þágu kommúnista í Ung-
verjalandi með því að fela homtm
yfirstjórn Tjekunnar á Krím. Auk
þess var honum falið það einka-
hlutverk að bæla niðttr þær óeirð-
ir, sem her Wrangels bafði í
frarnmi gegn kommúnistum og
siða borgarana þar, sem voru bols-
ttm ótrúir.
Formaður Rauða. krossnefndar-
innar, dr. Georg v. Lodygenski
ltefir sagt, frá hinum hryllilegu at-
höfnum, sem Bela Kun beitti sjer
fyrir, á þeim skelfingartímum,
sýtn lutnn fór með völdin á Krtm.
Hamt virtist gera það að takmarki
sínu að uppræta borgarastjettirn-
ar að fullu og öllu. Tala þeirra
mauna, sent hinir rauðu herrar
ijetu taka af lífi í stjórnartíð ltans,
nemur milli 60 og 70 þitsundum.
f Tlieodosín ljet Bela Kun skjóta
7-t00 manns, í Simferopol 12000,
í Sebastopol 10.0000, Kertsch 6000,
í Jaffa yfir 5000, þar á meðal þrjá
lækna og 17 hjúkrunarkonur
Rauða krossins. í sjúkrahúsi borg-'
arinnar Alupka voru 272 sjúkir
menn og særðir, dregnir hver á
fætur öðrum út fyrir lilið sjúkra-
hússins og skotnir niður. Hinir
dauðadæmdu voru oft fluttir í
hópum, um 3—4 hundruð manns
í einu, og sallaðir niður með vjel-
bvssum.
Þegar Bela Kun ha'fði gert Krím
að einum alsherjar kirkjugarði,
svo að heita mátti, var hann kall-
aður aftur til Moskva. Þótti þeim
háu herrum. liann sennilega hafa
gengið helst til langt. Rússneski
rithöfundurinn Sehmelev, sem
dvaldi á Krím um stund, meðan
Bela Kun fór með völdin, álítur
að tala skotinna og hengdra
nemi 120 þúsundum. í Sebastopol
voru liðsforingjarnir hengdir á
strætum borgarinnar og vegfar-
endum gafst að líta búkana hang-
andi í trjánum.
Hin dýrslega grimd Bela Kun
var í Moskva talin sönnun þess,
live frábæra kommúnista hæfileika
bann hefði til að bera, og það
þótti fráleitt að láta þessa hæfi-
leika ónotaða. Árið 1924 skýtur
honum upp á ný og er hann þá
formaður fyrir útbreiðslustarfsemi
kommúnista í öðrum löndum. —
Hann hafði nefnilega áður sýnt,
hve fær hann var á því sviði, þeg-
ar hann kom á fót útbreiðsluskóla
kommúnista í Ungverjalandi, sem
hann hafði stuðning af til þess
að koma af stað stjórnarbyltingu
í Budapest. Starfsemi Bela Kun í
Moskva. fyrir útbreiðslu kommún-
ismans, var að mvnda og koma1
skipulagi á hinar svonefndu „al-1
þjóðadeildir." En þessar deildir
eða hópar áttu síðan að fara til
þeirra landa, þar sem vænta mátti,
að byltingarkennigar kommún-1
ismans fjelli í góðan jarðveg. Það j
i er einkum Suðaustur-Evrópa og,
j Ballcanskaginn, sem hann virðist i
. liafa beint athygli sinni að. Laun-
I morð og óeirðir liafa verið daglegt
I brauð á Balkanskaga undanfarið
j og þvkir enginn efi geta á því
. leikið, að það sjeu ávextir af
i ,.alþjóða“ starfsemi Bela Kun. Og
j óeirlðirnar voru einskonar inn-
gangur að því, sem síðar átti
að koma.
Að Bela Kun valdi Vín sem mið-
stöð starfsemi sinnar, bendir á
það, að hann hefir haft huga á
Balkanskaganum. Frá fornu fari
liggja hinir sýnilegu og ósýnilegu
þræðir í stjórnmálum Balkanskag-
ans til Vín, þar sem ýmiss fjelög
frá Balkanríkjunum hafa aðsetur
sitt. Innan um þennan marglita
mannahóp, þar sem flestir erU
þannig. að þeir hafa ekkert að
missa en alt að vinna, er það
slciljanlegt, að maður eins og Bela
Kun geti fundið margan vilca-
dreng með tilstyrk rússneskra
peninga. Þegar tekist hefir að ráða.
fram úr brjefum þeim, er lúta að
útbreiðslustarfi kommúnismans
og tekin voru hjá Bela Kun, er
líklegt, að þaS sannist, að hand-
tekning Bela Kun hafi hina mestu
þýðingu fyrir friðinn í Suðaustur-
Evrópu og Balkanskagánum í
framtíðinni.-
(G.H S.T.)
Margar
tegundir af
barnasokkum
nýkomnar.
Einnig mikið
úrval af
kvenbolum
úr silki, uíl
og baðmull.
I
ÍHAR 158-1958
Allskonar mm ■ m *
lOUUUIOI verda seldEr ad elns
i dag.
Verslun
igill lacobsei i.
Til Þingvalla
daglega
með Steindórs
þjóðfrægn
Bick-bifreiðum
Pantid far I tima.
smábátamótorar ávatt
fyrirliggjanði hér
á staðnum.
C. Proppé.
x> oooooooooooooooo
Brunatryggingav
Sími 254
Sjóvátryggingar
Sfmi 542
JOCOOOOOOOOOOOOOOO
Rowntrees
Coco
er
ljúffengast og
heilnæmast.