Morgunblaðið - 26.11.1929, Blaðsíða 3

M O R O f N' K l M H í)
8
|
JpftorgnMblaðtð
Btofnandl:'Vllh. Flnaen.
tllseíandl: FJelas 1 ReykJaTtk.
fflstatjðrar: Jön KJartaneeon.
Valtýr Stef&nason.
AusltainKaatJörl: B. Hafber*.
ðkrifatofa Auaturatrœtl S.
9Imí nr. 600.
Atacl?alnBackrifatofa nr. 700.
SciBaaaimar:
Jön KJartanaaon nr. 74S. •
Vaitýr Stefánaion nr. 1IS0.
H. Hafberar nr. 770.
AakrlftasJald:
Innanlanda kr. 2.00 & ■aknutli.
— .nlanda kr. 2.60 - ---
aölu 10 aura aintakiö.
Erlendar símfregnlr.
FB. 24. nóv.
Frá París er símað:
Clemenceau andaíist í nótt.
Clemencean.
Myndin tekin skömmu áður en
iiann dó.
I FB. 25. nóv.
Frá París er símað: Andlát
"Clemenee'au hefir vakið þjóðar-
sorg í Frakklandi. í gær söfnuð-
ust menn í þúsimdatali saman fyr-
seti Frakklands og ráðherrarnir
ir utan bústað Clemenceau. — For-
gengu í skrúðfylkingu fram hjá
líkbörunum. Fjöldi samhrygðar-
skeyta hefir komið frá ýmsum
löndum.
Frakknesk blöð hylla minnmgu
'Clemenceau, minnast þau einkum
starfsemi hans á ófriðarárunum.
Poincaré hefir skrifað um Cle'-
menceau og sagt: Clemenceau
bjargaði Frakklandi í heimsstyrj-
•öldinni.
Clemeneeau hafði óskað þess, að
útför sín færi ekki fram á kostnað
Tiins opinbera. Samkvæmt ósk hans
verður' hann jarðaður i kyrþei á
landareign sinni i Bretagne.
Líkle'ga liefir jarðarförin farið
íram í dag.
Ófriðurinn í Austurálfu.
Frá Harbin er símað: — Her'
iRússa hefir hertekið Chahainor og
Manchuli. Tólf rússnesltar flug-
vjelar hafa skotið á aðalstöð kín-
verska hersins í Hailar, en fót-
göngtilið siðan hertekið Hailar. —
Tólf þúsund kínverskir hermenn
ern fairnir og særðir. Kínverski
herinns e*r á nndanhaldi. — Her
Rússa hefir umkringt Muling fyrir
vestan Pogranichnaya.
Þýsku landflóttamennimir.
Ráðstjórnin rússneska og stjórn-
í Þýskalandi semja um leyfi
handa þýsk-rússnesku bændunum
til þess að flytja frá Rússlandi.
Samt halda rússnesku yfirvöld-
in áfram að senda hændurna til
heimkynna sinna.
Líflát liggur við ef rússneskir borg
arar hverfa ekki heim frá útlönd-
um er stjómin kallar þá.
Frá Moskwa er' símað:
Ráðstjórnin rússneska hefir á-
kveðið, að ef rússneskir borgarar,
sem starfa erlendis í þjónustu ráð-
stjórnarinnar, neiti að fara heim
til Rússlands, þá ve'rði eignir
þeirra gerðar upptækar og heim-
ilt að dæma þá til lífláts.
Sannleikspostulinn.
„Leitið sannleikans“, sagði hann,
„og haldið leitinni áfram, þó að
hún fjarlægi ykkur kjötkötlun-
um“. Bn hann gleymdi að geta
eins í „fjallræðu“ sinni: „Þið
megið bara ekki vera svo barna-
legir að blína á það, þó að jeg
standi nú báðum fótum í jötu
—. fóðurgeyminum mikla. Það eV
sem sje hægara að kenna heil-
ræðin en haida þau; þið vitið það
náttúrlega!‘ ‘
Það gekk sú saga hjer um bæ-
inn í heilt ár, að Jónas frá Hriflu
væri altaf að ganga eftií Pálma
Hannessyni um að taka að sjer
rektorsembættið, eli Pálmi myndi
ófánlegur með öllu. Þótti ýmsum
þetta ekki ólíklegt, enda ljet Pálmi
það í veðri vaka við hvern sem
var, að slíkt kæmi sjer ekki til
hugar. Síðast nú í ágústmánuði,
er hann var á förum til útlanda,
sagði hann kunningja sínum, að
einn af Mentaskólakennurunum
ætti að verða re'ktor — og nafn-
greindi kennarann. Leið svo og
beið, uns nöfn umsækjenda voru
birt í hlöðunum; kom þá í ljós,
að P. H. var einn umsækjendanna,
en alls ekki sá kennari, er hann
nefndi.
Það er svo að sjá, að heVra
Pálmi Hannesson hafi farið all-
einkennilega leið til þess að „leita
sannleikans“ í þetta sinn, er hann
fullyrðir hvað eftir annað hluti
móti betri vitund.
Bn hvað hefir nú manninnm
gengið til þess að liaga sjek svona?
Hefir hann ætlað að sníkja sjer'
samúð annara með því að reyna
að telja mönnum trú um, að hann
væri rekiim í rektorsembættið ? —
Heldur ósennileg tilgáta, það. En
hvað hefir þá gengið að mann-
inum 1
Fyrra fimtudag, har svo við,
að aðalfundur var haldinn í Stú-
dentafjelagi Reykjavíkur — og sjá,
Pálmi Hannesson e¥ þar kominn
og vill verða kosinn formaður
fjelagsins. Er nú eklci þarna
nokkur skýring á fyrri framkomu
mannsins? Á næsta stúdentafje-
lagsfundi á undan var einmitt til
umræðu það mál, er mjög varð-
aði framkomu Pálma, setning hans
í rektorsembættið. Maðurinn er
sjálfur staddur á þeim fundi — til
andsvara, að menn hjeldu. Ó-nei,
hann steinþagði, og fór >á he'rfi-
legustu hrakför, sem enn hefir
verið farin á fundi stúdenta.
Skyldu nú margir hafa ætlað,
að slíkum herra væri það sjálfum
áhugamál að koma sem minst
við sögu stúdenta fyrst nm sinn.
En hvað skeður? Sami maðurinn
tranar sjer fram á næsta fundi
sömu manna og heimtar að verða
Tormaður þeirra — öldnrmennið
orðlaus! Sami maður, seta á
hinum fundinum hafði ekki getað
kreist upp úr sjer eitt einasta orð
■ til andsvara ákúrum þeim, er hann
sætti þar!
Er nú ekki þarna fengin sönnun
fyrir „sannleiksleit‘ ‘ mannsins,
sem við skólasetningu kunngerði
það kennurum Mentaskólans, að
sannleiksljós sitt væri svo skært,
að þeir gætu fe'ngið glýju í aug-
un! Er það ekki hann sjálfur og
eniginn annar, sem heimtað hefir,
að hann yrði rektor Mentaskólans
— hann, sem alt heimtar? Auð-
vitað — „biygðunarlausum best,
að lifa.“
Nýfundnir hellar
í Noregl
í Ranefjorden í Norður-Noregi
liggur lítið sveitaþorp, sem kallað
er Mór. Það er fæstum kunnugt,
að þar í grend eru stærstu hellar í
Evrópu. í Rövasdalnnm liggur einn
fegursti kalksteinshellir Norður-
evrópu, Grænuhlíðarhellir. Fáir
eru þeir se'm komið hafa í þennan
he'lli, aðeins örfáir menn úr ná-
grenninu og jarðfræðingar, sem
hafa mælt hann og rannsakað.
Hann er 1220 metrar á lengd, og
var til skamms tíma álitið, að hann
væri lengsti hellir í Norður-
evrópu.
En nú er komið í ljós, að and-
spænis þe'ssum helli í Rövasdaln-
um, eru tveir gríðarstórir hellar,
Larshellir og Lappahellir, sem
tæplega tugur mann hefir enn
augum litið. Þeir eru hvorugir
rannsakaðir að nokkrum mun,
en óhætt er að gera ráð fyrir,
að þeir sjeu að minsta kosti 3000
metra langir hvor.
Larshellir er ne'fndur eftir Lars
Björneset bónda í Rövasdalnum,
sem fann hann fyrir nokkru. Út-
lendur hlaðamaður', sem gekk í
hellinn, ásamt aðstoðarmönnum
sínum, eftir tilvísun Lars segir
svo frá ferðalaginu:
Larshellir.
— Þegar við höfðum úthúið okk-
ui með ljóskerum, ljósmyndavjel-
um, köðlum, vistum -og magnium-
ljósum, lögðum við af stað áleiðis
til Larshellisins. — Það e'r ekki
hlaupið að því að finna hellis-
munnann, því að opið er' svo lítið,
að ótrúlegt má þykja, að svo mikill
hellir sje fallinn á bak við það.
Það er engin furða, að hellarnir
hafa ekki fundist fyr, en á okkar
tímum. Þeir eru á afrjett, þar sem
engin umferð er, og Rövasdalur'-
inn er fámeún sveit, enda þótt
fögur sje. Hjer í dalnum var hin
ódauðlega saga Hamsuns, „Gróin
jörð“ (Markens Gröde) tekin á
kvikmynd.
Það væri ekki kostnaðarsamt að
ryðja til í hellismunnanum, þann-
ið að auðvelt yrði að lromast niður
í hellinn. En eins og munninn er
nú frá náttúrnnnar hendi, er það
miklum ierfiðleikum bundið að
komast niður í hellinn. Það olli
okkur líka, mikillar fyrirhafnar'
3
. Foss í GrænuhlíðarheHi.
að komast me'ð ljósmyndatækin
niður um hellismunnann, sökum
þess, hve þröngur hann er. En hjer
um bil 100 metrum fyrir innan
munnann víkkar gangurinn og við
blasir undrafögur hvelfing. 300
metrum fyrir innan mnnnann er
smáfoss, sem ekki er hægt að
stikla yfir, nema með því að ganga
fast upp að honum. En við eigum
eftir að undrast enn meira, því að
brátt komum við að anddyrinu
á háreistri hve'lfingu, sem er' svo
stórkostleg, að maður lækkar sjálf-
rátt róminn. Hvelfingin er að
minsta kosti 15 metra há. — Til
vinstri handar rennur áin og til
liægri breiðist hellirinn út eins
og feiknastór salur, þar til hann
endar á geysistórum kletti, sem
snýr sljettum fleti sínum fram í
salinn. Á klettinum eru daggar-
dropar úr ánni, og þeir glóa í öll-
um. regnhogans litum í ljósinu frá
ljósketum okkar. Út úr hellinum
liggur langur gangur, þar sem
áin fellur í miðju, en beggja
vegna eru rennisljettir stallar eins
og gangstjettir. Þessi gangur er
mörg hundruð metra á lengd.
Við endann á þessum gangi skift-
ist hellirinn í tvo hluti. Liggur
annar'svegar gangur til vinstri,
og rennur áin fram eftir honum.
Hann heldnr áfram um 800 metra,
en þá tekur við hotnlaust gap.
Við ljetum karbid-ljós síga niður
í 60 metra löngum kaðli. Ekki
kendum við botns, en það sloknaði
að lokum á ljósinu af vatnsúða.
í ganginum til hægri eí rólegra.
Botninn er hulinn smágerðum
sandi. Sumstaðar er sandurinn í
hrúgum, og gf'rir það manni erfið-
ara að komast áfram. Hjer' sjást
líka drög að dropsteinamyndunum.
Loks komum við að hárri sand-
hrúgu, og urðum við þá að skilja
ljósmyndatækin eftir, en skríða
sjálfir yfir hrúguna, uppi undir
hvelfingn gangsins. Komnm við þá
í aðra hvelfingu, miklu fegursta.
Þar eru dropsteinar, ekki tröll-
auknir, heldur smáir og i fegurstu
tilbrigðum. Ýmist hanga þeir í
lofti hve'lfingarinnar, eða þeir
risa frá gólfinu. Sumir standa í
vatnspollum eins og kórallai* og
sumir liggja eins og íshroði á
veggjunum.
Me'ð ónákvæmum mælingum
reiknaðist okkur að hellirinn
mundi vera um 3000—3500 metra
Inngur. Við vorum klukkutíma og
20 mínútur á leiðinni upp á yfir-
borðið, og flýttum við okkur' þó
mikið.Hæðarmælir okkar sýndi, að
botn hellisins er 350 metrum fyrir
neðan hellismunnann ng 50 metr.
fyrir ofan sjávarmál.
Lappaliellir.
Daginn eftir gengum við í Lap'pa-
hellinn. Hann er hið fnrðulegasta
vöhmdarhús, sem hægt er að
hugsa sje*r. Aðeins 50 metruin
fyrir neðan munnann byrjar hell-
irinn að greiðast í ýmsar áttir.
Gangarnir liggja sumstaðar sam-
síða, sumstaðar í kross og viða í
greinum. Þeir eru hver yfir öðr-
um á ýmsa vegu. En allsstaðar
er hátt undir loft. Aftur á móti er
erfitt að komast áfram, því að
víða þarf að klifra, og urðum við
því að neyðast til að skilja eftir
ljósmyndatækiu okkar, og gátum
við ekki tekið með okkur annað
en ljósker og hæðarmæli.
Veggirnir' eru ósljetttir og með
ótal nybbum og hnullungum. Hj!er
og hvar eru hyldjúpar sprungur,
og alt fjallið virðist sprungið og
tætt sundur.
Við vorum 180 metrum fyrir
neðan hellismunnann, þegar við
fórum að hugsa um það, hvort við
mundum geta rataS út aftur, því
að þarna voru göngin orðin svo
flókin, að erfitt var að finna
rjetta leið. Við áætluðnm, að við
hefðum gengið um 3000 metra itm
á við. Jeg hirði ekki að þreyta
lesarann með því, hve' oft við
viltumst af leið, en nóg er að geta
þess, að eitt skiftið vorum við
algerlega viltir og áttuðum okkur
ekki nema fyrir tilviljun eina. —
Eitt sinn datt geisistórt bjarg úr
loftinu, og munaði minstu að það
kæmi í höfuð eins af förunautum
mínum. Okkur ljetti, þegar við
komum aftur út í dagsbirtuna.
He'llir þessi er eitt hið mesta furðu
verk, sem jeg hefi sjeð, en end-
urminningin um hann er ekki
skemtileg. Mjer rennur enn kalt
vatn milli skinns og hörunds,
þegar je,g hugsa til æfintýra
þeirr'a, er við lentum í þarna niðri.
í
!
Grænuhlíðarhellir.
Loks ákváðum við að ganga í
Grænuhlíðarhelli til að reyna, ef
hægt væri að taka Ijósmyndir. —
Enda þótt við ættum við hina