Morgunblaðið - 24.12.1929, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
unni, hje'ldu því fram, að bæjar-
stjórn ætti forkaupsrjett á lóðum
á Arnarhólstúni. Einn þingmaður
hjelt því fram, að „Batteríið"
væri nokkurskonar ,Udsigtspúnkt‘
frá bænum. Var það satt, því að
bæjarbúar gengu oft hópum sam-
ar þangað á kvöldin til að njóta
útsýnisins, sem var guðdómlegt,
„er sólin við jökulinn rann“. En
aðalmótbáran var þó sú, að höfnin
þyrfti á „Batteríinu" og lóðunum
arvirki yrðu gerð. Og þegar hafn
argerðin byrjaði svo 1913—14 fjell
„Batteríið“ af sjálfu sjer, án þe'ss
að neinum verulegum mótmælum
væri hreyft.
Það, sem hjer er sagt um
sögu „Batterísins“ er að mestu
leyti eftir Sögu Reykjavíkur. -
„Batteríið“ var lengi þjóðlegur
samkomustaður, en myndin af
því, sem hjer birtist mun vera
þar í grend að halda, þegar hafn- sú eina sem til er.

Jól fyrir sextíu drum.
•Jeg kom ofan í bæ um daginn' Á jóladagsmorgun var risið úr
og leit á allar skrautlegu jóla- rekkju jafnskjótt og dagur rann.
sýningarnar í gluggum búðanna. Allir voru fljótir að klæðast, því
Líka sá jeg marga girnilega ávexti ^
og efni í dýrindis krásir í mat-
vörubúðagluggum. Ilópur barna
stóð við einn gluggann þar, sem
sýnd voru leikföng, en ekki sá jeg
skína undrun eða aðdáun af and-
litum þeirra. Mjer datt í hug hvort
börnin mundu ve'ra hætt að hrífast'
af því, sem fagurt er og aðdáun-
arvert, vegna þess að 'þau hafa
ávalt nú á þessum tíma nægtir af
skrautlegum leikföngum handa á
milli, hvort vaninn væri búinn að
Ijós hafði logað alla nóttina helgu,
þá var jólahátíðin sett með guðs-
þjónustu. Jóladagslesturinn le'sinn
og margir sálmar sungnir. Að því
búnu fóru þeir út sem sintú skepn-
um, að gefa kúm og kindum og
fengu þá allar skepnur það besta
sem til var í töðustálinu þann
morgun.
Klukkan 9 voru allir komnir
af'tur inn og þá var borðaður jóla-
grauturinn. Það var hrísgrjóna-
grautixr, hnausþykliur, eldrauður,
taka frá þeim tvo hina dýrmætustu ; úr tómri rnjólk, og út á hann
hæfileika æskunnar, að kunna að Jfengum við rjómablandna nýmjólk.
gleðjast af h járta og hlakka til.
Mjer duttu í hug jólin okkar
bamanna heima í sve'itinni fyrir
60 árum. Við byrjuðum að hlakka
til þeirra með jólaföstubyrjun, og
áttum þó ekki von á neinum jóla-
gjöfum; þær þektust þá ekki. En
við áttum von á góðum mat, sem
við höfðum ekki smakkað allan
veturinn og jólakerti og var sú
von nægilegt tilhlökkunarefni í
heilan mánuð !
Jeg æt.la nú að reyna að lýsa
jólunum okkar þá, ef einhver
kynni að hafa gaman af að líta
aftur í tímann og bera gömlu
jólin saman við þau, sem nú
gerast.
Á aðfangadagskvöldið urðu allir
Að þeirri máltíð lokinni máttu
allir fara að skemta sjer, þá voru
tekin upp spáný spil (jólaspilin)
og við börnin fengum þá gömul
spil, se*m áður höfðu verið notuð,
og urðum við þeirri gjöf harla
fegin.
Klukkan tólf fengum við enn
sætt kaffi með lummum og klukk-
an 4 kom stóri hangikjötsskamtur-
inn, piltarnir fengu hálft kjötlæri
og stórt stykki af feitri sauðar-
síðu, stórt smjörstykki og fjórða
part. úr pottbrauði. Stúlkurnar
fengu minna, en allir fengu svo
stóran skamt, að það hnossgæti
nægði fram yfir nýár og lengur.
Nú voru aftur kveikt. jólaljósin
alstaðar í bænum og að lokinni
stórt stykki af gömlum og góð
um hákarli o. fl., sem jeg man
ekki að telja, var þetta svo mikill
matur, að allir urðu að eiga sjer
stakan kistil eða koffort til að
geyma hann í. Nýársmaturinn ent-
ist oft fram að Þorra, eða lengur.
Sama mat fengum við á nýársdag
og jóladaginn, grjónagrautinn að
morgninum, en stóra hangikjöts-
skamtinn um miðjan daginn.
Þannig var hátíðahaldið um all-
an Bre'iðafjörð á þaim dögum, hjá
alþýðu fólki, þar sem jeg þekti til.
Þegar jeg hugsa um matarhæfi,
vinnubrögð, nautnir og skemtanir
þeirra tíma manna, og nú, finst
mjer jeg vera kominn í annan
heim, alt er svo gerbreytt. Jeg
játa það, að alt er á framfara-
braut og sumt marg falt betra;
en gömlu hátíðanna minna sakna
jeg samt.
Gamall þulur.
að vera búnir að snyrta sig og máltíð fóru allir að skemta sjer
klæða í sín bestu föt kl. 6 síð-
degis, þá var búið að kveikja ljós
í hverjum krók og kima í öllum
bænum. Alt heimilisfólkið safn-
aðist þá saman í baðstofunni og
þar byrjaði hátíðahaldið með guðs-
þjónustu, hver settist í sitt sæti
með sína sálmabók og jólasálm-
arnir voru sungnir, en sá, sem
bestur var leSarinn las jólalest-
urinn.
Að því búnu sótti móðir okkar
e'ftir .föngum; sumir spiluðu púkk
og var þá sóttur kvarnapokinn,
sem ávalt var geymdur á vissum
stað til jólanna. Sumir spiluðu
vist og enn aðrir tefldu skák.
Líka var farið í jólaleiki og þótti
það góð skemtun og þá máttum
við vaka alla nóttina, ef við vildum
og kom oft fyrir að við gerðum
það og vorum því oft dauf í dálk-
inn á annan jóladag, enda var þá
ekki meira um dýrðir en hvern
fram jólakertin og skifti þeim á [ annan sunnudag.
milli fólksins og þótti það mikill | Nýárið var haldið heilagt á sama
fengur í þá daga^ að eiga sjálfurjhátt og jólin, nema að þá fengum
heilt stórt kerti. Þá var borið inn | við aldre'i kerti, en við máttum
kaffið sætt og með því lummur,! vaka alla nýársnótt ef við vildum
vöfflur og kleinur, en það smckk- j og skemta okkur með spilum og
aðist aldrei nema á þrem stórhá- öðru. En sjerstaklega var ára-
tíðum ársins, jólum, páskum og
hvítasunnu. Klukkan 9 var matur-
inn framreiddur, spaðsúpa úr nýju
kjöti með gulrófum, aldrei smökk-
uðum við ste'ik; hún var aðeins
búin til í brúðkaupsveislum. Þegar
búið var að borða máttum við lesa
í góðum bókum, helst nýja-testa-
inentinu, en aldrei máttum við
snerta spil aðfangadagskvöldið, þá
áttu helst allir að vera háttaðir
og sofnaðir klukkan tólf.
mótunum fagnað á þann hátt, að á
gamlárskvöld um klukkan tólf var
skamtaður hinn svo nefndi nýárs-
matur. Hann var miklu meiri og
fjölbreyttari en jólamaturinn. Þá
voru búnar til svo stórar flat-
kökur, se*m stórir potthlemmar. Á
þær var svo hlaðið alskonar góð-
gæti, eins á þeim gat tollað. Þar
var heilt flak af freðriklingi, hálf
smjörskaka, hálft rafabelti, he'rt,
reyktur magáll og lundabaggi,
Skeljabrot.
Jeg er fæddur fram við sjó;
Þar sem bára’ á ste'inum stiklar
i stormum falla öldur miklar,
rífa upp þang ög þarakló.
Þar hefir margur beinin borið,
böndin ástar sundur skorið,
alda er reis og óðar dó.
Ægis gráta’ ei öldurnar
yfir hærum dauðra vona,
en góðra maka’ og merkra sona
geymist minning göfgunar.
En þeir, sem ekki glata og gleyma
gullunum sem þeir áttu heima,
gráta’ yfir Ijettúð gleymskunnar.
Jtg er fæddur fram við sjó!
skiftist útsýn skerjum, hleinum.
Skarfar sitja’ á dökkum steinum
hlusta’ á brimsins raust með ró.
Teygaði vorsins tóna og blæinn,
tíndi skeljar niður við sæinn,
var þó stundum um og ó.
Lítill, vildi verða stór.
Lyfti byrði altof ungur,
urðir tróð jeg hraun og klungur,
þungur baggi, þunnir skór.
Uppgefinn því undir bjerði
einn jeg varð á heiði miðri.
Því var það, að fór sem fór.
Se'inna hefir þol og þor
grætt það sem að grættu hinir
og Guð, en ekki fornir vinir.
Ilt er að feta í feigra spor.
Liggur byrði, ljettar gengið,
líf og hjarta aftur fengið.
Dreymdi mig að væri vor.
Skáldalitir, skýja far.
Márinn flögrar fram til djúpa.
Fannir sanda’ og skerin hjúpa;
en eitthvað fyrir auga bar.
Lítilsvirðing lágra sálna,
er leggja’ á fólkið málið álna
og gull er lagt til grundvallar.
Við skeljabrot jeg skemtun fann.
Koma og fara kostir ára.
Krappir hyljir milli bára,
„Fár að stýra knerri kann“,
Heimska verður manni’ að meini.
Margur á aðra kastar steini
fyrir sama og sjálfur vann.
Jeg er fæddur fram við sjó.
Þaðan fór jeg þrjátíu ára,
þegar á vori lítil bára
hoppaði’ um þang og þara kló.
í anda jeg kem og kyssi steina,
kletta, útsker, sand og hleina,
er skenktu mjer af skeljum nóg.
8. I.
=[in?[l
íaru=
GLEÐILEG JÓL!
Verslunin Vísir.
£nl
anj
ilanl
GLEÐILEG JÓL!
Gísli & Kristinn.

GLEÐILEG JÓL !
Mjólkurfjelag Reykjavíkur.
GLEÐILEG J ÓL !

GLEÐILEG JÓL !
S/f Kolasalan.
T/.vT't. T/ JvTáJvTÍ
GLEÐILEG J ÓL !
Hvannbergsbræður.

m
GLEÐILE G JÓL !
Símon Jónsson.